Praktika txarrak ala politika arkeologian?
Santakrizeko hiri erromatarra Eslaban, Zangozatik gertu, dagoen aztarnategi arkeologiko ikusgarria da. Dirudienez, Burdin Aroko herri gotortu bat egon zen han, eta gero erromatarrak ezarri ziren toki berean. Juan Castrillok, Eslabako apeza bera, 1917an eman zuen lehen aldiz aztarnategiaren berri. Ordutik, hainbat kanpaina egin izan dira bertan eta 2017tik aurrera Nafarroako Unibertsitate pribatuko talde batek indusi du, Javier Andreu arkeologoren gidaritzapean. Aztarnategi emankorra da oso, lur azpian eraikuntza-egitura handiak aurkitu dituzte eta. Badirudi erromatarren garaiko hiri kozkor bat zela, haren izenik oraindik ezagutzen ez den arren.
Bada polemika handia sortu da azkenaldian. Berriki jakin dugu Nafarroako Gobernuak eta Vianako Printzea Erakundeak industen jarraitzeko baimena kendu dietela arduradunei. Dirudienez, foroan zeuden harri batzuk mugitzeko neurri handiko hondeamakina bat erabili zuten, aldez aurretik baimenik eskatu gabe. Material horiek erauzterakoan silarri edo harlandu batzuetan kalteak eragin zituzten. Horren ondorioz, Nafarroako Gobernuak ondorioztatu du arkeologo taldeak “praktika txarrak” egin dituela eta haren jardun ezegokiaren ondorioz industeko baimena kendu die.
Aztarnategiko arduradunak kexu azaldu dira. Esan dute eragindako kalteak ez direla horren larriak izan: “harramazka” batzuk baino ez. Halaber, salatu dute Nafarroako Gobernuak ez duela inguruan esku-hartzeko planik aurreikusita eta ondorioz, proiektua bertan behera utziz gero, alferrik geldiaraziko dutela orain arte egindako lan guzia.
Honen guztiaren harira, sare sozialetan zurrumurruak eta eztabaidak piztu dira. Batzuek salatu dute erabaki politikoa izan dela. Nola edo hala, Opus Deiko unibertsitatea proiektutik kanporatu nahi zutela eta horretarako aitzakia bat bilatu dutela. Halaber, batzuek egundoko kasketa harrapatu dute eta gobernuari leporatu diote ikerketa talde honen lana nahita oztopatzea, ez dutelako topatu euskarazko izkriburik edo baskoien presentzia frogatzen duen aztarnarik. Inbidia hutsa ote da? Eztabaida hau Nafarroako arkeologiaren garai gozoenetako batean ailegatu da, berriki Arantzadi Zientzia Elkarteak Irulegin eta Larunben euskararekin loturik egon litezkeen izkribu zaharrak aurkitu ditu eta.
Txorakeriak txorakeri, beste aditu batzuk Nafarroako Gobernuaren iritziaren alde azaldu dira Espainiako Arkeologo Profesionalen Plataformako (PEPA) kide diren Teresa Lacosta Ramírez eta Alex Duró Cazorla, esaterako. Haien aburuz, Santakrizen metodologia ezegokia erabili dute benetan eta hartutako erabakia zuzena da. Izan ere, ondarearekin ezin da nolanahi jokatu. Iruña-Veleian gertatutako hanka-sartzeak ezin dira berriro gertatu eta hobe da prudentziaz jokatzea.
Arkaiako erromatarren eremu termalean San Tomas ibaiari loturiko azpiegitura hidrauliko handi bat aurkitu dute, baita lur azpian 3.000 metro koadroko eraikin bat ere, garai hartako etxalde batenak izan daitezkeen arrastoekin.
Mexikoko Coahuila basamortuan, Bilbaoko dunak izeneko parajean, giza eskeleto baten arrastoak topatu dituzte. Arkeologoek aztertu ondoren, ondorioztatu dute 950-1250 urte artekoak direla eta Candelariako kulturarekin lotuta daudela.
Aurkikuntza berri pozgarria izan da... [+]
Arabako aztarnategi arkeologikoaren ondoan 280 metro luze eta 72 metro zabal dituen egitura ezkutatzen da soroen azpian. Arkikus enpresak drone bidezko kartografia teknika bereziak erabilita egin du aurkikuntza. Euskal Herrian ez da halako besterik eta Tarraco edo Calagurris... [+]
Aurtengo neguan INRAPeko (Ikerketa Arkeologiko Prebentiboen Institutu Nazionala) arkeologoek nekropoli berezia aurkitu dute Auxerreko (Frantziako Estatua) erdigune historikoan: haur jaioberrientzako edo hilda jaiotako haurrentzako erromatar garaiko hilerria. K.o. I. eta... [+]
El Villar aztarnategian 2017an aurkituriko mosaiko erromatar handia zaharberritu eta ikusgai jarri dute Ablitasko kultur etxean. IV. mendeko villa edo etxaldeak 40.000 metro koadro ditu eta oso-osorik dagoela uste dute arkeologoek, nahiz eta zati txiki bat baino ez duten... [+]
Duela bi urte, Edgard Camarós arkeologo katalanak bi giza garezur eta "Minbizia?" zioen txartel bat topatu zituen kartoizko kaxa baten barruan, Cambridgeko Unibertsitatean. Garezurrak Gizatik zetozten, Egiptotik eta berriki Frontiers in Medicine aldizkarian... [+]
York (Ingalaterra), K.o. II. mendea. Eboracum erromatar hirian hainbat egitura eta etxe eraiki zituzten. Besteak beste, egungo Wellington Rowen harrizko eraikin bat egin zuten eta Queen’s Hotela dagoen tokitik igarotzen zen harresian arku bat jarri zuten. Bi aztarnategiak... [+]
Muru Artederreta herrian, Murugain izeneko muinoan, Burdin Aroko herrixka baten horma agerian geratu da, AHTren lanentzako laginak hartzen ari zirela. Bizilagunen hango elkarteak salatu du trenarentzako tunel baten ahoa eraikitzeak harresiaren zati bat suntsituko lukeela.
1992. eta 2006. urteen artean, Erromako Bracciano lakuko uretan, Neolito goiztiarreko La Marmotta aztarnategia industu zuten. Berriki, Plos One aldizkarian han aurkitutako bost piraguen inguruko ikerlana argitaratu dute. Ontziak 7.000-7.500 urte inguru dituztela ondorioztatu... [+]
Mecklenburgeko golkoan, Baltikoko uretan, ia kilometro bateko harrizko egitura bat identifikatu zuten arkeologoek 2021ean. Orain diziplinarteko ikerlari talde batek harresiari buruzko ikerketa argitaratu du PNAS aldizkarian.
Egiturak 10.000 urte inguru ditu eta gizakiak egina... [+]
Irulegiko Burdin Aroko herri gotortuan azaldutako brontzezko piezari buruzko ikerketa “osoena” azaltzen duen artikulua argitaratu du aditu talde batek nazioarteko aldizkari zientifikoan. Orain arte ez genekizkien hainbat berritasun dakartza.
Urtarrila ez da sasoi goxoa izaten indusketa arkeologikoak egiteko baina, aurtengo eguraldi aldrebesa tarteko, lanak erritmo onean burutu dituzte EHUko Ondare eta Kultur Paisaien ikerketa taldeko eta Ondare Babesa enpresako langileek Abrisketa auzoko San Pedro ermitan,... [+]
XVI. mendean Francisco de Orellana espainiar konkistatzaileak Amazonas ibaian gora nabigatu zuenean, ibaiaren alde banatan hiri handiak zeudela esan zuen. Inork gutxik sinistu zion orduan, eta are gutxiago hurrengo mendeetan, konkistak berak suntsitutakoaren arrastorik aurkitu... [+]