“Oso zaila izango da galiziera leheneratzea PPren hizkuntza politika ez bada zuzentzen”
Galiziako Estatistika Institutuak galizieraren egoeraren inguruko inkestaren azken datuak ezagutarazi ditu. Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela. Marcos Maceira, A Mesa pola Normalización Lingüísticaren presidentea elkarrizketatu dugu.
Hondamenditzat jo dituzu azken datuak.
Aspalditik ari ginen ohartarazten egiten ari ziren hizkuntza politikarekin hau gertatuko zela. Historian lehenengo aldiz, galizieraz hitz egiten duten pertsonak gutxiago dira gaztelaniaz hitz egiten dutenak baino. 15 urtetik beherakoen datuak dira bereziki kezkagarriak. %32,4k dio ez dakiela ezer.
PPren Gobernuaren hizkuntza politika aipatu duzu.
Zeren emaitza da? Hasteko, espainolaren hegemoniarena. Ez da gauza berria, historikoa da. Bestalde, 2009tik aurrera PPk ezarri dituen hizkuntza politikek beherakada azkartu dute. Espainolaren hegemonia testuingurua zen, eta giro horretan hizkuntza politikek galiziera erabiltzen zen eremuak gehiago murriztu dituzte.
Horrek muturreko emergentzia linguistikora eraman gaitu. Politika horiek ez badira zuzentzen, eta ez bada bermatzen galiziera eremu guztietan eta erabilera guztietarako egotea, oso zaila izango da leheneratzea.
Bitxia da, zeren diagnostikoarekin, teorian, indar politiko guztiek bat egin zuten. Helburu eta neurri zehatz batzuk jarriak daude 2004tik, galizieraren normalizazioaren plan orokorra egin zenetik, baina PP gobernura iritsi zenean zakarrontzira bota zen. Ez zen ezer aplikatu eta hau da emaitza.
Ez zaudete emaitzekin bereziki harrituta, baina bost urteko tarte laburrean beherakada handia izan da.
Neurrian gaude harrituta. Hezkuntzan Matematika, Fisika, Kimika eta Teknologia galizieraz ematea debekatu dute; ia erabat baztertu dute galiziera Haur Hezkuntzan; Xuntak eskainitako material didaktiko digitala ikastetxeen %60an dago ezarrita eta ia ez dago ezer galizieraz... Hezkuntzako egoeraren adibide batzuk baino ez dira. Administrazioan helburua zen edozein bulego publikotan sartzen den herritarrari harrera galizieraz egitea. Inon ez da betetzen. Justizia alorrean, adibidez, erabilera %1 baino gutxiagokoa da, programa informatikoak ez dauka galizierazko aukerarik, justiziako langileek ez daukate hizkuntza ezagutzaren derrigortasunik... Telebista publikoak umeentzat daukan eskaintza %2,7koa da. Antzeko egoeran daude aisialdiko ekintzak eta ekonomia alorra, adibidez.
PPk galiziera etxeko kontua dela azpimarratzeko estrategia darabilela diozu.
Gaia eremu pribatura eramaten ari da, galiziera jakitearen erabakia norberarena edo familiarena dela esaten du. Gaur egun, galiziera erabiltzeko borondatea izanda ere, aukerak falta dira. Kanpotik etortzen den edonork, Galiziako kale batean ibiltzen bada, eta herriaren neurriak ez dauka garrantzirik, ez du antzemango lehen kolpean Herri honetan bertako hizkuntza bat dagoenik, nahiz eta baduen nolabaiteko presentzia soziala. Zeren dena dela, %46k dio beti edo ia beti hitz egiten duela galizieraz, baina eskaintza eta aukerak ez dira, inondik ere, ehuneko horretara gerturatzen.
Esan dudan moduan, azken hamabost urteetan ez da ezer egin. Aldatzeko ezer egiten ez bada, bost urte barruko emaitzak okerragoak izango dira. Dena den, gauzak aldatzeko aukerak daudela uste dugu.
Daturik kezkagarrienak adin tarte txikienetakoak dira?
Bai, bai, jakina, alde handiz. Belaunaldi arteko ebaketa izugarria da. Ezagutza eta erabilera datuak askoz baxuagoak dira gazteenen artean, familiako erabilera baino. %40k dio familian galizieraz egiten duela. Baina familiatik kanpora ez da erabiltzen. Batetik, belaunaldi arteko transmisioan apurketa dago, baina bestetik, familiaz gaindiko faktoreen ondorioz umeek hizkuntza erabiltzeko aukera gutxiago dituzte.
Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.
Erreportaje honetako protagonistak Gasteizen bizi dira eta hizkuntza gutxiagotuetan hitz egiten dute: amazigeraz, galegoz, mirpuriz eta guaranieraz, hurrenez hurren. Soumia Berkani Ben Yahia, Toni Cid Armanda, Altaf Hussain, eta Sonia eta Delcy Godoy Bizzozzero dira. Euskal... [+]
O Festigal jaialdian elkartu dira Euskalgintzaren Kontseilua eta katalanaren eta galizieraren aldeko hainbat erakunde eta elkarte. Bertan egin dute eskaera, eta hizkuntza gutxituen normalizazioaren aurkako “oldarraldia” gertatzen ari dela salatu dute.
Galizieraren defentsarako eta erabilera bultzatzeko mobilizazioak arrakastatsuak izan direla adierazi du Queremos Galego plataformak, eta Galiziako Xuntari hizkuntzarekiko konpromiso gehiago izatea eskatu dio.
Galizierazko Letren Egunean sortu da Mastodon.gal, galiziar hizkuntza eta kulturaren komunitatearentzako Mastodon instantzia. 1963ko maiatzaren 17an ospatu zuten lehen aldiz, Rosalia de Castrok Cantares gallegos liburua argitaratu zuela 100 urte betetzen zirelako. Gaurtik... [+]
Lagunarekin galizieraz ari zelako gizon batek besoetatik heldu eta demanda egin ziola salatu du emakume batek Lugon. Poliziak erasotzailea identifikatu du dagoeneko. “Gure herrian gure hizkuntza hitz egiteagatik beldur izatea nahi dute, baina ez gara geldituko”,... [+]
Urriaren 21ean, Bilboko Euskararen Etxean antolatu da mahaingurua, Ondarearen Europako Jardunaldien barruan: “Bizkaiko hizkuntza aniztasuna eta euskararen balio integratzailea”. Urriaren 21ean da hitzordua, 19:00etatik aurrera.
A Mesa Normalización Lingüística galegoaren aldeko elkarteak urriaren 11n Espainiar Estatuko telebista publikoak ez ikustea eskatu du, joan den astean MasterChef Celebrity telebista saioan galiziera imitatzen hasi eta mespretxuz tratatu zutelako hizkuntza... [+]
Agenteek Galiziako Hizkuntza Normalizaziorako Mahaiko kideak bultzaka hartu dituzte A Toxan toponimia ofizialaren aldeko elkarretaratze bat egiten ari zirela, Felipe V.a espainiar erregearen bisita bat probestuz.
2005ean Galiziako Xuntak zinema finantzatzeko sistema aldatu izanak sekulako aldaketa eragin zuen hango zineman: zuzenean egileei emandako laguntza txikien bidez, fenomeno zinematografiko berria sortu da. Bitartean, Euskal Herrian ikus-entzunezkoak egiteko azpiegituretan joan da... [+]
Egun handia Galizian: kioskoetan da Nòs Diario egunkaria. Bi urte igaro dira berripapera sortzeko proiektua iragarri zutela, eta 3.000 harpidedun lortu dituztenean, urte berriarekin batera, kalera atera dira. Egunkariaren lehen azaleko titular nagusia: Datuek hankaz gora... [+]
Erakundearen txostenaren arabera, Eskualdeetako Hizkuntzen Europako Gutunaren aplikazioa "ez da nabarmen hobetu" Galizian. Aurretik abisua eman zion Alberto Núñez Feijóo buru duen gorbernuari.
Asturiasko zonalde batean galiziera hitz egiten da. Hango parlamentari bat galizieraz, bere hizkuntzan, ari zela VOXeko kide baten kexagatik mintzaldia gazteleraz egitera behartu dute.
2005ean NAO rock talde galiziarra (A Estrada, Pontevedra) sortu zutenetik bertan ari da abesten Pablo Carracedo Jasper. Urte askotako musika ibilbidea du, betiere konpromiso politiko eta sozialari lotuta, eta galiziera ardatz hartuta. Irakaslea ere bada. Musikan eta hezkuntzan,... [+]
Salda edo zopa bero batekin alderatzen du bere zinema; soila eta konplexua aldi berean. Ez hain estimatua azukrez eta kimikaz jositako garai posmodernootan, baina aterpe bital bat eskaintzen duena. Cannesko jaialdian gozo hartu zuen kritikak zein publikoak O que arde filma... [+]