Portugalgo hauteskundeak (I): Sebastianismoaren mitoa, AD eta ILtik Chegara
Donatela Di Cesarek (2020) beldurraren eztabaidaz eta sentimendu horrek "garai modernoan" duen eraginari buruz hausnartzen du. XX. mendea erabateko izuaren arotzat jotzen du, non tiraniek lagunak eta etsaiak bereizten zituzten. Ariketa totalitario horrek boterea burdina bihurtu zuen, eta guztiak gorputz bakar batean urtzeko gaitasuna eman zion. Gaur egun, izua atmosfera bat da, eta ez du argibide zuzenik behar arriskuak kanpotik etorriko direla ohartarazteko. Demokrazia postotalitarioetan botereak beldurra eskatzen jarraitzen du, mehatxua eta lasaitasuna aldi berean erabiltzen dituelako, kanpoko arriskuaren aurrean babesteko promesa nabarmenduta.
Javier Mileik, Argentinako presidente hautatu berriak, krisi ekonomiko sakon baten erdian egin zuen hauteskunde kanpaina, hedabideetan eta sare sozialetan berak kasta edo klase politiko tradizionala deitzen zuenaren kontrako eta kaltegarria zen diskurtso bat zabalduta.
Portugalen, 2019ra arte ez ziren parlamentuan hiru alderdi politiko berri sartu: Livre, Iniciativa Liberal eta Chega. Azken horrek sinbolizatu zuen eskuin muturreko ideien itzulera Portugalgo oholtza politikora. Sartu-irten txikia izan arren, eserleku bakarra lortu ondoren, Chegak ikusgarritasun handia lortu zuen herrialde barruan eta kanpoan.
Ventura Chegako liderrak immigrazioaren aurkako ideiak eta islamaren aurkako jarrera sutsua sustatu ditu, eta uko egin dio LGTBIQ+ gutxiengoen eta ijito-komunitateen eskubideak onartzeari
André Ventura Chegako liderrak diseinatutako estrategiak hainbat elkargune ditu beste politikari erradikal eta populista garaikide batzuekin, hala nola Javier Mileirekin, Viktor Orbanekin, Donald Trumpekin eta Jair Bolsonarorekin. Venturak immigrazioaren aurkako ideiak eta islamaren aurkako jarrera sutsua sustatu ditu, eta uko egin dio LGTBIQ+ gutxiengoen eta ijito-komunitateen eskubideak onartzeari eta errespetatzeari. Chegak polarizazio sozial nabarmena ezarri du Portugalgo agenda politikoan, eta kanpoko ustezko etsai baten aurka dagoen eta horren beldur den komunitate autoktonoaren zentzua moldatu du. Europarekiko harremanari dagokionez, Chegak ez du eskuineko beste erregimen batzuen euroeszeptizismoa onartu; aitzitik, blokeko kide izaten jarraitzearen alde azaldu da. Fronte ekonomikoan, alderdiak joera liberala du, Hayek eta von Mises eskola austriarrak babestua.
Portugalen ezarritako diskurtso-estilo populista, Europako eta Latinoamerikako beste herrialde batzuetan bezala, kontratu politikoaren eraldaketa gisa azter daiteke, non manipulazioak kategoria diskurtsiboak gidatzen dituen. Populistek arrazoimenaren aurretik jarri ohi dute emozioa, argudioak eta zirkunstantziak faltsututa, eliteak herritik isolatu behar diren klase ustelenak direla adierazita eta burokraziari gaitz sozioekonomiko guztien existentziaren errua egotzita.
Populismoak iraganarekin hausteko eta nazioari bere etorkizuna itzultzeko gaitasuna gordetzen du lider karismatikoaren agerpenerako. Guk ez dugu hori nahi. Pedro Passos Coelhoren azken hitzaldia entzun genuen Faron, Aliantza Demokratikoaren kanpainaren irekieran, eta ez diegu ahotsik eman nahi haren "xarma" eta erokeriei, ez baitzen edonolako irristada izan. (In) segurtasunaz hitz egin? Nazionalismo- eta xenofobia-maniobrak erabilita herrialde baten segurtasuna zalantzan jartzea, Portugal segurtasunik gabeko herrialde bat atzerritar pobreen erruz dela esatea bezala da. Tonua Meloniri kopiatzen? Portugal ez da arriskutsua etorkinen eta errefuxiatuen erruz. Portugal herrialde segurua ez bada, diskurtso hori entzun eta harekin bat egiten duen eskuin autoritario gero eta erradikalizatuago baten ebidentziagatik izango da, portugaldarrak urduri jartzen eta inposatzen dituen beldur betierekoak banpirizatuz. Hemen Ventura entzuten ari ginen. Eta ez. Ez dugu hori nahi.
Mafalda Carvalho Cardoso
EHUko Zuzenbide Fakultateko ikaslea, Zientzia Politikoetan lizentziatua, Filosofian doktoregaia (Portoko Unibertsitatea)
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Abenduaren 26an, aireko eraso batean, Israelgo armadak bost kazetari palestinar hil zituen. Haiekin 130 kazetari palestinar hil zituzten. Albiste horrek gauza pare bat gogorarazi dizkit, lehenengoa, benetako kazetariek jasaten duten jazarpena munduko edozein lekutan, adibidez,... [+]
Azken hilabete hauetan hainbat institututan lan egitea egokitu zait eta, uneren batean edo bestean, ikasleekin lan merkatuak eskaintzen dituen aukerez hitz egin behar izan dut. Ikasleen tipologia askotarikoa da eta hiri berean asko aldatzen da auzo batetik aldamenekora,... [+]
Historikotzat nekez har daitekeen argazkiaren erdian agertzen den neskatoa idazten ari da, zer eta izenorde zerrenda bat: ni, zu, hura, gu, zuek, haiek. Beherantz begira egonik, neskatoaren begirada nolakoa den antzeman ezinik gelditu naiz ni.
Argazkilariaren lanari soraio,... [+]
Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.
Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]
Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.
Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]
Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Nobedadea izan ohi da Durangoko Azokari lotzen zaion hitz entzunenetako bat. Nobedadea han, eta nobedadea hemen. Zenbaitetan, ordea, lehengokoari beste itxura ematea aski izaten da etiketa hori itsasteko. Talentu berriztagarriz birmasterizatutako CDek eta berrargitalpenek badute... [+]
Euskara txikitasunean handia den ur emaria dugu. Bertako tanta bakoitzak gure kultura ureztatzen eta biziberritzen du. Egarri den hari itsaso bete ur eskaini. Euskara putzu sakon eta ilun batetik etorri izan bada ere, guztiok atera dugu gure ur-gazi lagina, eta guztiok bilakatu... [+]
Gazteak gero eta lehenago hasten dira pornografia kontsumitzen; izan ere, bere sexu heziketa bakarra da pornoa. Nola demontre heldu gara honaino?
Gaur egun, onartu behar da Interneti esker pornografia ikustea askoz errazagoa dela. Tamalez, klik baten bidez 7-9 urte arteko... [+]
Joan den abenduaren 5ean, PPk lege proposamen bat aurkeztu zuen Nafarroako Parlamentuan, Nafarroako toki entitateetako Idazkaritza eta Kontu-hartzailetza lanpostuetan funtzionarizazioa lortzeko prozesuak bereizteko. Hori gertatuko balitz, 30 pertsona inguruk merezitako... [+]
Nazio Batuek abenduaren 10ean Giza Eskubideen Nazioarteko Eguna aldarrikatu zutenetik 51. urteurrena bete da aurten. Data horrek garrantzia hartu du Euskal Herrian eta Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokitik gogoetarako zenbait elementu eskaini nahi ditugu.
Nazioarteko... [+]
Bazen behin kulturaren gordailu bilakatu zen herria. Denboraren poderioz, munduko agintariek kultura adierazpide ororen aurka hartutako neurri murriztaileen erruz, herrien garra, sormena eta irudimena amatatuz joan ziren, emeki-emeki kandela bat bailitzan. Hala ere, herrialde... [+]
Elon Musken presentzia hedabideetan gora doa, suziri baten moduan, Etxe Zuriko lorategian lurreratu ostean. Lortzen ari den botereaz eta influentziaz asaldatuta omen daude beste botere batzuk eta, bere eragina gutxitzeko asmoz, X sarearen kontra kargatu dute. Azken asteetan The... [+]