Matematika zientzia zehatza da. Zenbakiek ez dute engainatzen. Hala esan digute txikitatik. Matematika neutrala izan arren, zenbakien adierazpenetik harago, pertsonen erabilerak daude eta askotan erabilera maltzurra ere bai. Ez dakit jendeak komunikabideetan agertzen diren zenbakiak sinesten dituen, baina, erne ez bagabiltza, Matematika bere interesen alde erabiltzen duten agintariek engainatuko gaituzte.

Erromatarren garaian, krisia zegoenean zirku ikuskizunak antolatu eta ogia banatzen omen zuten. Frankismoan, zezenak eta futbola (eta ogia?), diktaduraz ahantz gintezen. Orain ere, egoera ekonomiko larriaz ez gaitezen kezka, ikuskizunak (artistikoak soilik ez) antolatzen dizkigute, baina ogirik gabe; gu gehiago txunditzearren, kopuru altuak handinahi erabiltzen dituzte.

Bilboko hegoaldeko saihesbidean egunero bataz besteko 9.400 kamioi eta 14.300 auto ibiliko zirela aurreikusi zuten. 2011n ireki eta bost urtera esandakoaren erdia besterik ez zen erabiltzen, kamioien kasuan herena. Kopuru hori adierazi zuten teknikariak eta politikariak kargutik bota al zituzten, kalkulu okerra egiteagatik? Ala hori esan zuten obra erraldoi hori justifikatzearren, jakinda gezurra zela?

Radio Euskadiko kazetari batek egun batean esan zuen: “krisia gainditua egon arren, 90.000 mila euskal herritar muturreko bazterketan bizi dira...”. Lasai arraio geratu zen. Eusko Jaurlaritzaren arabera, 127.399 lagun. Nafarroan, 36.911 lagun. Ipar Euskal Herrian, auskalo! Nola esan daiteke krisia gaindituta dagoela hiru milioiko Herri batean, hainbeste jende muturreko egoera larrian bizi bada?

Euskal herritarron batez besteko soldata 2.279 eurokoa omen da. Hau ere prentsan azaldu da, inork zalantzan jarri gabe. Milaka gaztek, emakumek eta bestelako langilek 1.000 euro inguru edo gutxiago irabazten dutela eta, oro har, aipatu kopurua funtzionarioek kobratzen dutela kontuan hartuta, zein ari da hilero milaka euro jasotzen batez besteko hori izan dadin? Datu matematikoa benetakoa izan arren, zenbaki horrek ez du errealitatea adierazten, gutxi batzuk soldata itzela eskuratuta lasai bizi diren bitartean, familia asko larri ibiltzen da hila bukatzeko. Hemen batez bestekoa erabiltzea langileei adarra jotzea da.

Azken urteetan euskal hiri eta herrietan ikuskizun erraldoiak antolatu dira. Halakoetan herriari zenbateko onura ekarri dion entzutea ohikoa da: milioika euroz, milaka lagunez, ehunka enpleguz mintzatzen da. Baina, inork pentsatu al du nola kalkulatu diren kopuru handi horiek? Doan eta leku zabaletan egindakoen kasuetan, nola kalkulatu da hori, kaleko joan-etorriak zenbatuta Oreretan bezala? Bilbon MTV ikuskizun erraldoiak 47 milioi euro utzi omen zituen, baina noren eskutan? Soldata beraren truke, aparteko orduak sartu behar izan zituzten langileenetan?

Gasteizko Parlamentuko alderdiek izendatutako adituek Estatus berrirako proposamena aurkeztu behar zuten egunaren bezperan, EJren inkesta batean independentziaren aldekoak %20 zirela azaldu zen. Izan ere, EAJk, PSOEk eta Podemosek adostutako testuan ez zen autodeterminazio eskubidea jaso. Kasualitatea al da bi adierazpenak ia batera egitea? Eskubideez mintzatuz, axola al du zenbat laguni dagokion eskubide bat? Egin dezatela erreferenduma, orduan jakingo dugu zenbat independentista dagoen.

Klimari buruzko Munduko Bilkura, Lurra agortzen ari gara eta konponbideak berehala behar dira. Eusko Jaurlaritzak 40 neurri prest ditu klima-aldaketari aurre egiteko. Gure lurraldeko Petronor, Boroa eta Zubietako erraustegiak, Castejongo Zentral Termikoak, eraikitzen ari den AHT... klima-aldaketari egindako euskal ekarpen jasangarria dira. Azpiegitura hauek suntsitutakoa ezin da 40 neurrirekin berreskuratu. Oraingoan, azpiegitura horien milioika euroko gastua isiltzen saiatuko dira, baina ziur nago 40 neurrien gastua baino gehiago izango dela.

Hilero prentsan langabe gehiago-gutxiago, pobrezia gora, enplegua behera datuokin zorabiatzen gaituzte, gure adia kopuru horietan jar dezagun, garrantzitsuak balira bezala. Horrela ahaztuko ditugu langileen eskubideen aurka estatu-kolpe bat burutu dela, enpresariek milaka langile nahieran erabiltzeko dituztela, emakumeek eta gazteek soldata eskasa jasotzen dutela, kontratu gehienak (%90) aldi baterako direla.

Koronabirusen kasuan ere, kutsatu kopurua igo egin da, baina tasa jaitsi da, baina 100.000 biztanleko 500 lagun baino gehiago daude, halere, hildakoak gutxiago izan dira aurreko astean baino, baina orain dela bi aste baino gehiago... prentsan maiz ikusten dira herritarrok nahasten gaituzten datuak; eta gure herrian zenbat hil diren oraindik ez dakigu. Sen onak esaten digu aditu independenteen batzorde tekniko batek behar den informazioa argi esan eta erabaki egokiak hartuko lituzkeela; baina, agintariek nahi dutena egingo dute, agintzea izugarri gustatzen baitzaie.

Bukatzeko, herritarrak nahasteko zenbaki altuak, ehunekoak, estatistikak... erabiltzen dituzte agintariek, jakin badakitelako herritar arruntak ez duela kalkulurik egingo egia den baieztatzeko. Zoritxarrez, komunikabide gehienetan adierazpenak hutsean eta gordinean transmititzen dira, inolako ikerketa edo zalantzarik agertu gabe, askotan kontraesankorrak edota absurdoak izan arren.