COVID-19ak ekarritako 2020ko etxealdiaren garaian gauzatu zen akordioa, eta funtsean, haren bidez Nafarroako Gobernuak bermatu nahi zuen lurraldeko enpresek gaitzaren aurkako materiala izatea, bereziki maskarak.

Garai hartan ez zen erraza material hori lortzea eta nagusiki Txinatik ekartzen zen, Mendebaldeko enpresetan ez zelako horrelakorik ekoizten. Gobernuek era guztietako operazioak bideratzen zituzten ekonomia eta bizitza “normaltasun berrira” ahalik eta lasterren eramatearren.

Testuinguru konplexu horretan, Sodenak bi milioi euro aurreratu zizkion CENi, eta honen bidez, Albyn Medical enpresak bitartekaritza lana egin zuen Txinatik materiala ekartzeko, %3,6ko komisioarekin, zeinaren ondorioz 70.000 euro eskuratu zituen. Eskema honakoa zen: Sodenak dirua aurreratu, Albynek materiala ekarri, eta CENek enpresetara bideratu, haiek egindako eskarien arabera.

Zer gertatu zen bidean? Apurka hasierako prezio garestiak apalduz joan zirela eta enpresak CENek eskainitakoa baino merkeago hornitzen zirela merkatuan. Espekulazioari aurre egiteko, Espainiako Gobernuak ere muga jarri zien maskaren salneurriei. Ondorio nagusia honakoa da: enpresei garapenerako maileguak ematen dizkien Sodenak operazio horretan 1,24 milioi euro galdu dituela eta diru publikoz ordaindutako 1,7 milioi maskara bi almazenetan daudela saldu gabe (2,2 milioi erosi ziren).

Ez zen legea bete

Foru Gobernuko Kontu-Hartze Zuzendaritzak kudeaketa publikoaren behaketa egiten du enpresa pribatuen bidez, eta uztailaren 27an sinatutako txostenean zioenez, operazio horretan irregulartasunak izan ziren. Batetik, CENi emandakoa diru maileguak ez du betetzen Ogasun Publikoaren Foru Legea, %0 interesean egin zelako eta horrek ez duelako interesei buruzko araudia errespetatzen. Halaber, inspekzioak dio operazioa bermerik gabe egin zela.

Gainera, garai hartan Nafarroako Gobernuak gisa honetako operazioak bideratzeko jarritako baldintzak ere ez zituela bete zehazten du, besteak beste, operazioaren ezohikotasunagatik, berariaz behar zuen Nafarroako Gobernuaren baimena.

Nafarroako Kontuen Ganberak ere gainbegiratu zituen gobernuak garai hartan egindako operazioak, honi buruz ezer aipatu gabe, eta orain iragarri duenez, auditoria berezi bat egingo dio kasu honi.

Itzal esanguratsuak

Nafarroako Gobernuko eledun Javier Ramirez mugatu da esatera auziak erakusten duela gobernuaren kontu-hartzeak eraginkorrak direla. Alabaina, bistan da zerbait gehiago ere esan beharko lukeela, gobernuaren jardunaren ikuspegitik operazioak itzalak dituelako.

Batetik, kontu-hartzaileen txostenak dio operazioak ez zituela bete garai hartan gobernuak berak gisa horretako lanetarako finkatutako arauak, besteak beste ez zuela gobernuaren baimenik. Hala ere, garai hartan Industria eta Garapen Ekonomikorako kontseilaria zen Manu Ayerdiren baimena bederen bazuen, maiatzaren 7an Nafarroako Legebiltzarrean azaldu baitzituen CENekin egindako akordioaren ezaugarriak. Sodenaren arabera, halaber, Nafarroako Enpresa Publikoen Korporazioa zuzentzen duen Elma Saizek ere eman zuen akordiorako onespena.

Kontu-hartzaileek diote maileguak ez zuela bermerik, baina orain kargugabetutako Pilar Irigoienen esanetan, Foru Gobernuak operazio horietarako jarritako arauek ez zuten horretara behartzen, eta gainera, enpresarien elkarteari onartzen zaion kaudimen gaitasunak bermatzen zuen operazioa. Edozein kasutan, eta gobernuaren orduko neurrien gainetik, Foru Legeak halakoetarako jarritako baldintzak ez zirela bete ere badio kontrol azterketak.

Egin beharreko ikuskatzeen zain, operazioak utzitako 1,2 milioi euroko zuloak argi samar uzten du Sodenak berme zehatzik gabe eman ziola mailegua CENi, eta enpresarien elkartea ez dela uste bezain kaudimendun edo fidagarri, edo bestela akordioa ez zela behar bezala lotu. Itzalak ugari dira eta Sodenak, CENek eta gobernuak hobeto azaldu beharko dute gertatutakoa.