Petardo eta bengalak, albo-kalteak dituen tradizioa
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko eta animaliak. Debeku, muga eta neurriak, udalerri bakoitzak bereak.
Udalerri bakoitzeko ordenantzaren arabera, ezberdina da piroteknia modu pribatuan erabiltzeko muga. Adibidez, Gasteizen abenduaren 31tik urtarrilaren 1erako gauean, 00:00etatik 00:15 arte (hamabost minutuz) baimendu da horien erabilera, urte berria ospatzeko; Donostian eta Iruñean, debekatuta daude espazio publikoan; eta Bilbon, pirotekniarik ez erabiltzeko gomendioa egin du Udalak, baina ez dago debekatuta. Norbere herrian, ziur batek baino gehiagok ez dakiela muga eta debekua zenbaterainokoa den, baina gauza bat ziurra da: gauean mota guztietako etxafuego eta eztandak entzun eta ikusiko ditugu nonahi, aurreko urteetako joerari jarraiki.
Pediatrek behin baino gehiagotan adierazi dute: petardoak eta gisakoak erabiltzen dituzten asko haurrak dira, sarri ez dituzte ongi erabiltzen, edo akastun petardoak dira, eta erredurekin bukatzen du batek baino gehiagok, eskuetan, buruan, lepoan edota begietan. Lata eta botiletan petardoa sartu eta eztandarazteak –hortik sorturiko metrailak– eragindako albo-ondorioez ohartarazi izan dute, baita “Petardoa Eskuan” deituriko lesioaren inguruan ere: alegia, petardoa eskuan lehertzen denean, ez delako garaiz askatu.
Bilboko suhiltzaileek gogoratu dute urtez urte esku-hartze ugari egin behar izaten dituztela Urtezahar gauean, eta zentzuz jokatzeko eskatu dute –jende asko dagoen tokietan pirotekniarik ez erabiltzeko, pertsona eta animalietatik gertu halakorik ez botatzeko, leku itxietan eta berdeguneetan ez erabiltzeko…–, baina gomendio horietako batzuk ez direla betetzen ziurtatu dezake edonork. Are, Donostiako suhiltzaile zerbitzuaren ofizialak dio pirotekniarik ez erabiltzeko, baina erabiltzekotan, aholku bitxia eman du: "Sua itzaltzeko elementuak gainean eramatea, esaterako su-itzalgailu bat".
Iaz, Errenterian, suziri batek sutea eragin zuen etxe batean.
Pediatrek behin baino gehiagotan adierazi dute: sarri haurrek ez dituzte petardoak ongi erabiltzen, edo akastun petardoak dira, eta erredurekin bukatzen du batek baino gehiagok
Zarataren biktimak
Haur oso txikiek, adinekoek edota hotsekiko sentsibilitate handia duten pertsonek, hala nola espektro autistaren nahasmendua dutenetako batzuek, asko sufritu dezakete gau horretan sortzen den harrabotsa, antsietatea edota beldurra tarteko. Txakurren (eta beste animalia batzuen) jabeei ere maiz entzun diegu, zenbat sufritzen duten euren maskotek halako gauetan. Albaitarien esanetan, txakurrek duten entzumen-sistema gizakiena baino askoz ere zorrotzagoa da, hotsak intentsitate handiagoz bizi dituzte, eta horrek takikardia, hiperbentilazioa, dardarak, ihes egin nahia… eragin diezaieke.
Ingurumenaren eta kutsaduraren ikuspegitik ere, askok ez du gustuko tradizio hau. Horregatik, batzuentzat ospakizun eta algara iturri diren bitartean, bengala eta enparauen erabilerarekin kritiko direnek debeku eta neurri zorrotzagoak eskatzen dituzte.
Kondenatutako atzerritarren nazionalitateari buruzko datuak argitaratuko dituela adierazi du Erresuma Batuko Barne ministroak. Bide beretik, pasa den astean ezagutarazi zen Aste Nagusian atxilotutako 79 pertsonaren argazkiak filtratu zituela Ertzaintzak.
Gora Aiaraldeko Jai Euskaldunak dinamika jarri du martxan aurten ere Aiaraldeko Euskalgintzaren Kontseiluak, Udal eta elkarteekin elkarlanean. Jaien testuinguruan euskararen presentzia eta erabilera sustatzea dute helburu. Iaz abiatutako bidetik jarraitu nahi dute aurten ere,... [+]
Behe bandako zutabea bezain erlojuaren aurka prestatzen ditut mozorroak, korrika, aztoratuta, zalantzaz, erretxin, estropezuka eta sarri arrakasta ez erabatekoarekin; adibidez, zutabe hau eta biharko mozorroa. Oraindik ez dakit bietako zein bukatuko dudan lehenago. Baina... [+]
Gizakunde (Inauteriak)
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Arizkun eta Erratzun. plazan.
------------------------------------------------
Amaitu dira inauteriak, sutan erre ditugu gaiztoak, gaizkiak, sardinak eta panpinak. Baina xomorroak esnatu dira eta badator... [+]
Lantzeko inauteri txikien kalejira ikusle guztien begietara urtero modukoa izan zen. Txatxoak, Zaldiko, Ziripot eta Miel Otxin herriko ostatuko ganbaratik jaitsi eta herritik barna bira egin zuten txistularien laguntzarekin. Askok, ordea, ez zekiten une historiko bat bizitzen... [+]
Martxoaren 2an igandea Iruinkokoak berriz ere Iruñeko karrikak hartu ditu.
Hamarkada batez lokarturik izan ondotik, otsailaren 22an iratzarriko dute hartza Miarritzen. Festilasaik, Arroka elkarteak, Maritzuli dantza konpainiak, Gaztetxeak eta Ikastolak bat egin dute, aurten, programazio berezi bat eskaintzeko.
Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Inkestatuen %45,6k alarde parekide bakarra nahiago du herriarentzat eta %65ak baino gehiagok alardearen gatazka konpontzeko herritarrek gai horren inguruko hitzaldi eta tailerretan parte hartu behar dutela adierazi dute.
Aitor Arregik, Jon Garañok, Jose Mari Goenagak, Asier Achak eta Xabier Berzosak osatzen dute ekoiztetxe donostiarra, eta euren lana aitortu nahi izan du Donostiako Udalak.
Bi asteburu direla atera dira lehen kaskarotak: Beskoitzekoak. Eta martxora arte larunbatez eta igandez astero ibiliko dira herriko auzoetan etxez etxe dantzan eta festan. Goiztiarrenak eta irteera gehiena egiten dituztenak dira Beskoitzeko kaskarotak, baina ez bakarrak... [+]
Dezibelio eta argiztapen muturrekoak ohiko diren makro-ikuskizunen eta makro-estimuluen garaiotan, autismodun haurren bueltako elkarteek aspalditik egindako eskaera zabaltzen ari da pixkanaka, baita Errege Magoen desfileetan ere: ez musika, ez argiztapen, ez abiadura... [+]
Ikerketa baten arabera, Frantziako Estatuan 6,3 milioi tona CO2 isuriko dituzte herritarrek Gabonetan, eta opariak dira horren erantzule nagusiak: %57. Oparien artean, gehien kutsatzen dutenak aparatu elektronikoak eta bitxiak dira, metal eta mineralen erauzketaren ondorioz, eta... [+]