Pedro Asua galdakoztar milizianoaren desobiraketak bidea ireki du Jakan, beste 400 fusilatu aurkitzeko
1938an tribunal militar batek epaitu eta fusilatutako miliziano ezkertiarraren gorpuzkiak aurkitu ditu Jakako hilerrian Aranzadik. Galdakaoko eta Jakako udal eta elkarteek eta Asuaren senide batek egindako ikerlan eta elkarlanaren emaitza izan da aurkikuntza. Hainbat iturriren arabera, hilerrian beste 400 fusilaturen gorpuak leudeke.
Aranzadi zientzia elkarteko kideek ostegunean hasi zituzten Pedro Asuaren gorpuzkiak aurkitzeko lanak Jakako hilerrian, eta hainbat egunen ondoren topatu dituzte. Galdakaoko Udalak adierazitakoaren arabera, itxura guztien arabera Asuarenak dira aurkitutako hezurrak, baina hori ziurtatzeko DNA frogak egingo dituzte.
Aurkikuntza, hainbat urtetako ikerlanaren eta instituzio zein elkarte askoren elkarlanaren emaitza izan da. Jakan izan da Josu Larrea, Pedro Asuaren iloba txikia, baita Galdakaoko eta Jakako udal ordezkariak, Ander Aperribai historialaria –Galdakaoko udalak kontratatua– eta Jakako Círculo Republicanoko kideak ere, besteak beste. Batzuek zein besteek emandako informazioa funtsezkoa izan da Asuaren gorpuzkiak aurkitzeko. Abenduaren 21ean bildu ziren lehen aldiz, beharrezko baimenak lortu eta orain aurrera ateratako indusketak egiteko.
Pedro Asuak 21 urte zituen hil zutenean. Errepublikarren aldean borrokan ari zela atxilotu zuten Bilbon, hiria frankisten esku erori zenean 1937an, eta Jakara bidali langile batailoi batera. Salaketa bat medio, tribunal militarrean epaitu eta fusilatu zuten 1938ko otsailaren 7an. Hilerri ondoko hobi batean lurperatu zuten.
Josu Larreak 2005ean jakin zuen Aragoiko hiri horretan hil zutela osaba eta bilaketa lanetan hasi zen.
Bere iloba txiki Josu Larreak 2005ean jakin zuen Aragoiko hiri horretan hil zutela osaba eta bilaketa lanetan hasi zen. Aranzadiko kideekin eta Galdakaoko Udalarekin harremanetan jarri zen ondoren, eta azkeneko honek emandako urratsei eta egindako kontratazioei esker aurkitu dute azkenean.
400 pertsona hobi komunetan
Hilerriko erregistro liburuan azaltzen den informazioarekin bat egiten du gorpuzkien kokapenak; eta iturri berak aipatzen dituen beste fusilatu batzuen gorpuzkiak ere aurkitu dituzte ondoan. Hortaz, desobiratze honek bidea ireki dio Jakan lurperatuta egon daitezkeen 400 pertsona ingururen gorpuzkiak berreskuratzeari.
Azkeneko frogek ez badute senidetasuna baztertzen, Asuaren gorpuzkiak Galdakaoko hilerrira eraman nahi ditu familiak, posible bada gune berezitu batean uzteko. Hain justu, orain hilerri hori dagoen lurrak Asuaren familiarenak ziren, eta seme bakarra izanik, “bereak liratekeen lur horietara itzultzea esan nahiko luke”, ilobak azaldu duenez.
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
Iruñeko Erorien monumentua faxismoaren salaketarako eta memoria demokratikorako Maravillas Lamberto interpretazio zentroa bilakatzea adostu dute EH Bildu, PSN eta Geroa Baik. Eraikinaren parte bat eraitsiko dute, eta adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko... [+]
"88 urteko isiltasuna nahikoa da; gure herritarrek behingoz aitortza ekitaldi bat merezi dute"
Espainiako eta Frantziako Estatuak “nazio askapen mugimendua ito” nahi dutela ohartarazi du Sortuk, eta Santi Brouard eta Josu Muguruza HBko militanteen erailketak estatu biek egiten duten “gerra zikinaren parte direla” adierazi du.
Saturraran Elkarteak antolatuta, Oroimen Eguneko ekitaldian batu dira larunbatean 1939tik 1944 bitartean Saturrarango Emakumeen Kartzela egon zen inguruan, bertan preso egondako emakume eta umeak oroitu eta omentzeko.
Egun hartan Espainiako Poliziak bost langile hil zituen eta dozenaka zauritu. Orain, identifikatu gabeko beste zazpi zauritu aurkitu dituela iragarri du Martxoak 3 elkarteak. Oraindik, alabaina, ez dute lortu zauritutako beste 20 pertsona identifikatzea.
Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]
Gaur gauean, urriak 17, 88 urte faxistek Jose Ariztimuño, Aitzol, hil zutena. Fusilamendu pelotoiaren aurrean ez zuela isilik gelditu nahi irakurri berri dut. Soldaduei tiro egitea kosta egin omen zitzaien, behin eta berriz agindu behar izan omen zieten su egiteko. Hala... [+]
“Gaur eguerdiko albistegian, zuen hiriburuko alkatea ikusiko duzue, torturatu gintuen gorputz militarrari hiriko plaza nagusia eskaintzen. Gaur eguerdiko albistegian, gure lagun eta senideak hil zituen egitura ikusiko duzue gure kaleetan desfilatzen. Eta guk, beste egun... [+]
La Cumbre Jauregia biktimen aitortzarako, erreparaziorako eta dibulgaziorako gune bilakatzeko proposamena egin dute memoriaren inguruan dabiltzan hainbat taldek eta Joxean Lasa eta Joxi Zabalaren senideek. Memoria Demokratikoaren Legearen arabera, eraikina Donostiako Udalaren... [+]
1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.