Patri Urkizu euskaltzale, ikertzaile eta idazle lezoarra zendu da

  • 78 urterekin hil da ibilbide oparoa izan duen euskaltzalea. Euskal Filologian doktore izateaz gain, hamarnaka lan argitaratu zituen, poesian, nobelan zein saiakeran, baita biografiak eta bertso bildumak ere. Lan handia egin zuen antzerkigintza ikertzen.

2006ko irudi bat. Dani Blanco - ARGIA Fototeka

2024ko abenduaren 18an - 10:08

Lezon jaioa 1946an, azken orduotan zendu da Patri Urkizu euskaltzale, idazle eta irakaslea. Kantitatez zein kalitatez, obra handia ondu du Urkizuk: era guztietako liburuak, poesiatik hasi eta testu klasikoen edizioetaraino, baita azterketa linguistikoak ere, Euskal Filologian doktore zenez gero, eta bildumak ere egin zituen.

Teatroari heldu zion lehenbizi, eta horrekin segituko zuen gerora ere, hamarkada luzez. Euskal teatroaren historia saiakera liburua argitaratu zuen 1975ean, tartean xaribariez mintzatzeko; horixe izan zuen lehen lan luzea. Hamarkada bat geroago, Euskal Antzertia aurkeztu zuen, Piarres Larzabal eta Antonio Labaien maisuen lanak aztertuta. Izan ere, garai hartan, Eusko Jaurlaritzak babestuta, martxan ipini zen Antzerti, arte dramatikoa aztertzeko egitasmoa, eta bertan aritu zen Urkizu. Baina ez zuen horretara mugatu bere idazketa; esaterako, euskarazko poesiari eginiko Espainiako Kritika Saria jaso zuen Zeren azken finean (GAK, 1984) lanagatik.

Urkizu, 1984an ARGIA - ARGIA Fototeka

Argitaratzen segitu zuen. Besteren artean, Zuberoako irri-teatroa plazaratu zuen Baigorriko Izpegi argitaletxearekin. Gaztelaniaz Teatro popular vasco deiturikoa argitaratu zuen. Bordelen eta Madrilen izan zen irakasle, unibertsitatean, euskararen eta euskal literaturaren munduratzeari buruzko ezagutzak ematen.

Bertsogintzaz ere asko idatzia da Urkizu. Besteak beste, Bertso zahar eta berri zenbaiten bilduma 1798 (Durangoko Udala, 1987), Lapurdi Baxanabarre eta Zuberoako bertso eta kantak (Etor, 1991), edota Anton Abbadiaren koplarien guduak. Bertso eta aire zenbaiten bilduma, 1851-1897 (Eusko Ikaskuntza, 1997).

Nabarmentzekoak dira Zoazte hemendik (Susa, 1995) nobela eta Balada zaharrez (Erein, 2005) saiakera liburua. Azken horren harira, zeinean istorioak kontatzen diren bertsotan, ARGIAn elkarrizketa egin zion Pilar Iparragirrek, eta zera kontatu zion Urkizuk, baladen funtzioaz eta horiek liburu batean biltzeaz galdetuta:

"Egia da batzuek zorrotzegi kontsideratu izan dituztela kanta apokrifo hauek, adieraziz ea zer arraiotarako balio duten asmakizun horiek benetako historiarako. Gaur egungo ikerleek begirunez ikusten dituzte, nire ustez, zeren esaten dute herri txikietan asmakizun hauek -eta asmakizun asko izan ziren Ingalaterran ere- hizkuntza eta kultura berpizteko eta duintze bidean jartzeko oso baliagarriak izan direla. Eta nik uste dut euskal teatroaren historian dudarik gabe istorio hauek beste dimentsio bat hartu dutela, eta horregatik uste dut interesgarri direla, dudarik gabe".

Euskal Idazleen Elkarteko presidente izendatu zuten 1989an, eta kargu horretan egon zen 1997ra arte. Horrez gain, Eusko Ikaskuntzako kide izan zen, eta euskaltzain urgazle ere izendatu zuten.

 Dani Blanco - ARGIA Fototeka

Alkate trantsizioan, euskararen alde

1979tik 1983ra Lezoko alkate izan zen Patri Urkizu, Trantsizio garai bete-betean. Aitzindaria izan zen udalean euskara itzultzailea ipintzen. Ekinbide horrekin, udalbatzetan bat-bateko itzulpenak egiten hasi ziren Lezoko Udalean, baita aktak euskaraz jasotzen ere. Udal langileei lanordutan euskara ikasteko saioak eskaintzeko egitasmoa abiatu zuen, eta kaleko kartel eta seinaleak euskaratzeari ekin zion, artean administrazio arloko hiztegia egiteko zegoen garaian.

Patri Urkizuri buruzko informazioa, publiko

Ibilbide oparoa osatu du Urkizuk, herriaren alde, euskararen eta euskal kulturaren mesedetan, eta duela hiru urte pasatxo aurkeztu zuen eskuartean zuena: bere ibilbideko sorkuntza osoa herritarren eskura ipintzea. Bost hamarkadatako ibilia, atari digital batean: patriurkizu.eus.

"Goza eta dasta itzazue testu apal horiek", nabarmendu zuen Urkizuk ekitaldi hartan.

Patri Urkizu, 2006an. Dani Blanco - ARGIA Fototeka

Kanal honetatik interesatuko zaizu: Euskara
2025-01-29 | ARGIA
Bi hamarkadatan euskarazko eta elebitako ikastetxeek gain hartu diete frantsesezkoei Ipar Euskal Herrian

Euskarazko murgiltze eredua eta eredu elebiduna duten ikastetxeak gutxiengo izatetik gehiengo izatera pasa dira Ipar Euskal Herrian hogei urteotan, Euskararen Erakunde Publikoaren azterketak erakutsi duenez.


2025-01-27 | Aritz Arrieta
Euskaldun harrera herria?

Egiari zor, ez dakit zergatik ari naizen hau idazten. Gaur egungo giro liskartsuan ez dira modu honetako iritziak ondo hartzen. Beharbada, ARGIAk ez du hau argitaratuko, ez baitator bat orain arte argitaratu dituzten iritziekin (baina, azkenean argitaratzea erabaki badute,... [+]


Lapurtarren Biltzarra ez dute ospatuko aurten

Antolatzaileek Biltzar Nagusian harturiko erabakia da: aurten ez dute Lapurtarren Biltzarrik antolatuko Uztaritzen. Motibazio eskasa da erabakiaren oinarrian dagoen arrazoia.


Gehiegizko hizkuntz eskakizunak ditu Donostiako HAPOa idazteko kontratazio espedienteak, arkitektoen elkargoaren ustez

Arkitektoen elkargoaren helegitea dela eta, Donostiako Udalak atzera bota du kontratazio espedientea.


Euskararen herria harrera herria

Tipi-tapa mugitzen ditugu euskaltzaleok gure oinak Korrikaren lekukoaren atzetik, gure hizkuntzaren alde, desio dugun Euskal Herri euskalduna helburu, herri euskaldun gisa biziraun nahi dugula aldarrikatzeko.

Tipi-tapa ematen ditu lehen urratsak Afrikako, Hego Amerikako edo... [+]


Euskara sustatzeko planaren oinarriak aurkeztu ditu Iruñeko Udalak

Urtea amaitu baino lehen gehiengo politikoaren oniritzia lortu nahi du udalak


Oibarko ikastetxe publikoak D eredua izango du

Hezkuntza Departamentuak Oibarko ikastetxe publikoan D eredua ezarriko dutela iragarri du. Hilabeteetako protesten ondoren, euskarazko lerroa ezartzea lortu dute.


2025-01-17 | ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean

2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.


Bizkaiko Foru Aldundiko langileen eta euskararen alde elkarretaratzea egin dute Bilbon

Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.


Montanako (AEB) Auzitegi Nagusiko epaile anderea... euskaraz

Irulegi irratiak elkarrizketatu du AEBetako Montana estatuko Auzitegi Nagusiko epaile Katherine Bidegaray. Gurasoak behe nafartarrak zituen, aita Mendibekoa eta ama Ahatsakoa.


Hilberria
Mixel Aire Etxebarren ‘Xalbador II’ zendu da

81 urterekin zendu da. Bere aita Fernando Aire 'Xalbador' bezalaxe, bertsolaria eta artzaina izan zen Mixel Aire.


Ahetzek auzapez abertzalea izanen du: Ramuntxo Labat-Aramendi

EH Bai koalizioak babesturiko Ahetzen zerrenda gailendu da bozen bigarren itzulian, joan den igandean, botoen %44 erdietsirik.


PAIren biktima guztiak

PAIk sortutako biktimak ez dira bakarrik PAIren Legeak eragindako egonkortze prozesuari esker funtzionarizatutako irakasleak, baizik askoz gehiago. Batzuei nolabaiteko ikusgarritasun mediatikoa eman zaie Steilasek jarritako errekurtsoaren ondorioz; gehienak, alabaina, ikusezinak... [+]


Eguneraketa berriak daude