Patri Urkizu euskaltzale, ikertzaile eta idazle lezoarra zendu da
78 urterekin hil da ibilbide oparoa izan duen euskaltzalea. Euskal Filologian doktore izateaz gain, hamarnaka lan argitaratu zituen, poesian, nobelan zein saiakeran, baita biografiak eta bertso bildumak ere. Lan handia egin zuen antzerkigintza ikertzen.
Lezon jaioa 1946an, azken orduotan zendu da Patri Urkizu euskaltzale, idazle eta irakaslea. Kantitatez zein kalitatez, obra handia ondu du Urkizuk: era guztietako liburuak, poesiatik hasi eta testu klasikoen edizioetaraino, baita azterketa linguistikoak ere, Euskal Filologian doktore zenez gero, eta bildumak ere egin zituen.
Teatroari heldu zion lehenbizi, eta horrekin segituko zuen gerora ere, hamarkada luzez. Euskal teatroaren historia saiakera liburua argitaratu zuen 1975ean, tartean xaribariez mintzatzeko; horixe izan zuen lehen lan luzea. Hamarkada bat geroago, Euskal Antzertia aurkeztu zuen, Piarres Larzabal eta Antonio Labaien maisuen lanak aztertuta. Izan ere, garai hartan, Eusko Jaurlaritzak babestuta, martxan ipini zen Antzerti, arte dramatikoa aztertzeko egitasmoa, eta bertan aritu zen Urkizu. Baina ez zuen horretara mugatu bere idazketa; esaterako, euskarazko poesiari eginiko Espainiako Kritika Saria jaso zuen Zeren azken finean (GAK, 1984) lanagatik.
Argitaratzen segitu zuen. Besteren artean, Zuberoako irri-teatroa plazaratu zuen Baigorriko Izpegi argitaletxearekin. Gaztelaniaz Teatro popular vasco deiturikoa argitaratu zuen. Bordelen eta Madrilen izan zen irakasle, unibertsitatean, euskararen eta euskal literaturaren munduratzeari buruzko ezagutzak ematen.
Bertsogintzaz ere asko idatzia da Urkizu. Besteak beste, Bertso zahar eta berri zenbaiten bilduma 1798 (Durangoko Udala, 1987), Lapurdi Baxanabarre eta Zuberoako bertso eta kantak (Etor, 1991), edota Anton Abbadiaren koplarien guduak. Bertso eta aire zenbaiten bilduma, 1851-1897 (Eusko Ikaskuntza, 1997).
Nabarmentzekoak dira Zoazte hemendik (Susa, 1995) nobela eta Balada zaharrez (Erein, 2005) saiakera liburua. Azken horren harira, zeinean istorioak kontatzen diren bertsotan, ARGIAn elkarrizketa egin zion Pilar Iparragirrek, eta zera kontatu zion Urkizuk, baladen funtzioaz eta horiek liburu batean biltzeaz galdetuta:
"Egia da batzuek zorrotzegi kontsideratu izan dituztela kanta apokrifo hauek, adieraziz ea zer arraiotarako balio duten asmakizun horiek benetako historiarako. Gaur egungo ikerleek begirunez ikusten dituzte, nire ustez, zeren esaten dute herri txikietan asmakizun hauek -eta asmakizun asko izan ziren Ingalaterran ere- hizkuntza eta kultura berpizteko eta duintze bidean jartzeko oso baliagarriak izan direla. Eta nik uste dut euskal teatroaren historian dudarik gabe istorio hauek beste dimentsio bat hartu dutela, eta horregatik uste dut interesgarri direla, dudarik gabe".
Euskal Idazleen Elkarteko presidente izendatu zuten 1989an, eta kargu horretan egon zen 1997ra arte. Horrez gain, Eusko Ikaskuntzako kide izan zen, eta euskaltzain urgazle ere izendatu zuten.
Alkate trantsizioan, euskararen alde
1979tik 1983ra Lezoko alkate izan zen Patri Urkizu, Trantsizio garai bete-betean. Aitzindaria izan zen udalean euskara itzultzailea ipintzen. Ekinbide horrekin, udalbatzetan bat-bateko itzulpenak egiten hasi ziren Lezoko Udalean, baita aktak euskaraz jasotzen ere. Udal langileei lanordutan euskara ikasteko saioak eskaintzeko egitasmoa abiatu zuen, eta kaleko kartel eta seinaleak euskaratzeari ekin zion, artean administrazio arloko hiztegia egiteko zegoen garaian.
Patri Urkizuri buruzko informazioa, publiko
Ibilbide oparoa osatu du Urkizuk, herriaren alde, euskararen eta euskal kulturaren mesedetan, eta duela hiru urte pasatxo aurkeztu zuen eskuartean zuena: bere ibilbideko sorkuntza osoa herritarren eskura ipintzea. Bost hamarkadatako ibilia, atari digital batean: patriurkizu.eus.
"Goza eta dasta itzazue testu apal horiek", nabarmendu zuen Urkizuk ekitaldi hartan.
Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]
Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]
Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta
Ansorena´tar Joseba Eneko.
Edonori orto zer den galdetuz gero, goizaldea erantzungo, D´Artagnanen mosketero laguna edo ipurtzuloa, agian. Baina orto- aurrizkiak zuzen adierazten du eta maiz erabiltzen dugu: ortodoxia, ortopedia, ortodontzia... Orduan (datorrena... [+]
Euskaraldiaren laugarren edizioaren bezperatan egon gara Goiatz Urkijorekin. Hirugarrenean apalaldia sumatu zuten; bigarrena pandemia betean egin izanak ez zuen askorik lagundu. Aurtengoa herrikoiagoa eta ilusionagarriagoa izatea dute helburu. Oraingoz pozik daude tokian tokiko... [+]
Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]
"Eskatu txanda eta egingo dugu bat zurekin", esan dio estudioetatik ari den esatari prestu eta animatuak Bilboko kaleetan dabilen berriemaile gazteari. Aurkezlea entzuleei zuzendu zaie segituan. "Bien bitartean, Iruñera goaz...". Han zabaldu dute linea... [+]
Goizez Nafarroako zubirik esanguratsuenak jendez beteko ditu Sorionekuak dinamikak. Arratsalderako mobilizazio herritarra deitu dute Iruñeko Kostarapea parketik Alde Zaharreko Takonera parkeraino.
EAEko udal legearen euskararen arloko zenbait artikuluren aurkako epaia eman zuen Justizia Auzitegi Nagusiak 2023an, eta orain Gorenak berretsi du. Eusko Jaurlaritzak ez du garaiz aurkeztu epaiaren aurka egin zezakeen helegitea.
Sarriguren, Tafalla, Noain, Buztintxuri eta Gares herrietako D-PAI ereduko ikastetxeetako familiak kalera aterako dira Hezkuntza Departamentuak foru lege bidez ingeleseko orduak handitu nahi dituela salatzera. Euskarazko murgiltze ereduaren kontrako erabakia dela iruditzen... [+]
Osakidetzan egun, ez dago bermatuta euskarazko zerbitzua. Zerbitzu gehienetan ez dago hizkuntza irizpiderik eta herritar euskaldunek bere burua nabarmendu beharra daukate, egoera oso zaurgarrian, euskarazko zerbitzua jaso ahal izateko.
Aberri Eguna elkarrekin ospatzeko xedez sortu zen Euskal Herria Batera plataforma. Aurten, ikusgarri bat eskainiko dute apirilaren 11n, Manex Fuchs antzerkilariaren, Lorea Agirre idazlearen eta Martxel Rodriguez dantzariaren eskutik.
EHEk deituta, Baionan manifestazioa egin dute apirilaren 6an. Euskararentzat eta euskaldunentzat justizia eskatu dute, eta Euskararen Errepublika aldarrikatu. Hilaren 11n EHEko bi kide epaituko dituzte Baionako auzitegian desobedientzia ekintza bat egin izanagatik.