Hemen ikusentzun daiteke jario biziko elkarrizketa osorik:

Hainbat pasarte transkribatu ditugu:

Eli Pagola. Emakume Langilearen Eguna aintzat hartuta: Nekazaria izan aurretik bestelako lanetan aritu izan zinen eta gerora erabaki zenuen baserrira joan eta ortugintzan hastea. Lan molde oso ezberdinak dira laborantzakoak, baldintza, ordutegi, ardura aldetik. Zuk lana nola ulertzen duzu?

Alazne Intxauspe. Nire bikotekidearekin egiten dut lan eta etxebizitza eta lana nahastu egiten da. Eta historikoki ezagutu dugun guztiarekin, zaila da izendatzea zer den lan egitea eta zer ez, kontzienteki egiten ez bada. Justuki gure baserriak aurrera eramateko lan asko egin behar izan da, kasu gehienetan emakumeek aurrera eraman dituztenak eta lan ere kontsideratu ez direnak. Nik kontsideratzen dut lana dela azenarioak ereitea edo azenario horiek mehaztea edo belarrak kentzea, baina baita ere lana dela egunerokotasunean gure bezeroekin harremana edukitzea, eta lana dela baita ere azenario horietako batzuk gure mahaiko platerean entsalada batean jartzea. Lan asko dago baserria aurrera eraman ahal izateko.

Eli Pagola. Benetan gertatua da, baserri batean hirugarren alaba jaio zenean etxeko aitonak penaz negar egin zuela, mutilik ez zelako jaio oraindik. Zentzu horretan, zer da baserri batean emakume izatea edo emakume jaiotzea?

Alazne Intxauspe. Uste dut gertakari horrek eraikuntza sozial bati erantzuten diola. Lanaren banaketa sexual bat eman da eta horrek iruditegi bat eman du: gizonari gehiago lotu izan zaio eremu publikoa, ikusgarritasuna eta balorea dituena, ekonomikoki ere bai, hau da, traktorea, ganadua, batzarretara joatea eta aba. Eta emakumeari gehiago lotu zaio lan erreproduktiboa esaten dena, ikusgarritasunik ez duena, baliorik eman ez zaiona, hau da, umeak zaintzea, etxeko mahaian jana edukitzea, etxea txukun edukitzea... lan ere kontsideratu ez diren gauzak baina aldi berean beharrezkoak izan direnak baserria mantentzeko.

Nire ustez, emakumeak historikoki eraikuntza sozial horretan egokitu zaizkion lanez gain, ustiategian ere lanak egin ditu. Eta ustiategiko lan horiek ere "laguntza" moduan egin ditu askotan, errekonozimendu ekonomiko gabe noski, baina lan ere kontsideratu gabe, "laguntza" moduan. Orain, alderantziz egin behar izan denean, esan nahi dut, etxean lan asko egon denean umeak zaindu beharra dagoelako edo, parekidetasun hori ez da eman. Hortaz, emakumeak lankarga gehitu bat eraman duela esango nuke, errekonozimendu gabea.

Hortik ulertu dezakegu baita ere, gizarte segurantzan alta ematea izan dela historikoki emakume baserritarren erreibindikazio nagusietako bat. Behintzat lan eskubideak edukitzeko. Eta aldi berean, gizonei eskatzea zaintzan parte hartu behar dutela eta denon eginbeharra dela.

Ez zait gustatzen "emakume"-az hitz egitea, bakarra balitz bezala, emakume askotarikoak daudelako. Baina uste dut aitortza bat egin beharra daukagula gizarte moduan, emakume baserritarrak egindako lan guzti horri, ikusi ez dena eta balorean ere jarri ez dena.

Gaur egunera begira, lan egiteko beste forma batzuk, kolektiboagoak, lantzen joan dira eta agian horiek ematen dute bide beste era batera antolatu ahal izateko, genero rol horiek pixka bat gainditzeko. Baina hor ere uste dut lanketa kontziente bat egin behar dela eta askotan inertzia, urgentzia gailentzen dela garrantzitsuaren aurrean. Oraindik ere, gizarte moduan, hor dugu erronka.

Eli Pagola. Etxaldeko Emakumeak taldea zein erronka eta beharretatik sortu zen?

Alazne Intxauspe. Nabarmendu nahiko nuke, ez gabiltzala gu ezer hutsetik sortuaz edo gu bakarrik sortuaz. Aipatutako aurreko emakume horien lan eta borroka guzti horren ondorio bat gara, eskubideak lortzeko egin zituzten beste elkartze batzuk aurretik eta historia kolektibo guzti horren ondorio da momentu honetan Etxaldeko Emakumeak.

Gaur egun gure aldarrikapen nagusia ez da gizarte segurantzarena, baina guretzat nagusiak diren beste aldarrikapen batzuk gure aurreragoko emakumeetan ikusitako berak dira: adibidez, elikagai ekoizle moduan, gure papera eta gure rola aitortzea. Emakume baserritarrari egin behar zaion beste aitortza bat da orain espazio askotan aipatzen den “agroekologia” edo baserri ereduarena. Eredu hori mantentzen lan handia egin dutenak emakumeak izan dira. Gure txikitasunean, gure etxe bueltako nekazaritza, gure tokiko elikadura osasuntsua, gure ekonomia lokalak indartzea, harremanak beste era batera egitea... Horretan emakumeek egin duten lana aitortzea eta horri balorea ematea, beste nekazaritza mota batzuen aurrean, hori da gure aldarrikapen nagusietako bat.

Beste aldarrikapen historiko bat zaintzarena da. Orain, zorionez, aldarrikapen hori erdigunean jartzea lortu da, baina baserri munduko emakumeek historikoki eskatu dute errekonozimendu hori, gizonari kontzientzia hartzea, parte hartzea etxeko lanetan. Zaintzari balorea ematea, zaintzak erdigunean jartzea, beste zaintza sistema kolektibo batzuk sortzea, orain ikusten ari garenak mugimendu feministaren eskutik... Hori guztia gure erreibindikazio bat izan da.

Eli Pagola. Baserri bakoitzean bada nahikoa lan, eta nola antolatzen zarete Etxaldeko Emakumeak taldean biltzeko?

Alazne Intxauspe. Guretzat garrantzitsua da elkartzea. Baserriak badu isolatuta egotearen fama, leku bakoitzean lan asko dago eta denbora gutxi beste gauzetarako... Guretzat auzolanak garrantzitsuak dira, emakume baserritarrak elkartzeko ("emakume" era guztietakoak, eta ez emakumeak bakarrik, baita ere beste dibertsitateak). Elkartu eta hasteko, besteari laguntzeko behar duen lanean, adibidez negutegia garbitzen edo oilategia pintatzen... Ondoren elkargune goxo bat izaten da, bazkari batekin, baina baita ere izaten da formazioa lantzeko modua, edo batek duen behar zehatz bati buruz hitz egitekoa... Hori da gure elkartzeko modua.

Eli Pagola. Iragan azaroaren 30eko greba orokor feministan, aldarrikapenetan leku esanguratsua izan zuten emakume nekazariek. Zer lanketa egiten ari zarete mugimendu feministarekin?

Alazne Intxauspe. Elikadura burujabetza feminismoz blaitu nahi dugu eta feminismoa elikadura burujabetzaz. Azaroaren 30era joanda, zaintza sistema erdigunera ekartzea edo zaintza sistema publiko eta komunitario bat egitea planteatu zenean, guk oso garbi ikusi genuen hor gure ekarpena: pertsonen zaintzaz hitz egiten dugunean, aurretik bizitzaren beraren zaintzaz hitz egin behar dugu. Ez dira bakarrik pertsonak, dira animaliak, dira gure haziak, gure lurraldeak, gure lurra eta abar. Hori da guk egunerokotasunean egiten duguna, hortaz, konexioa garbia da.

Zaintza sistema bat antolatzeko, beharrezkoa da elikadura sistema bat ere antolatzea. Hor ere konexioa garbi garbi ikusten genuen, guk elikagai osasuntsuak ekoizten jarduten dugulako. Grebako aldarrikapenen taulan sartu zen agroekologia babestea eta sustatzea. Guretzat garrantzitsua izan da aitortza hori.

Baina mugimendu feministarekin egiten ari garen lanketa ez zen iazko azaroan hasi. Guretzat puntu garrantzitsua dira aliantzak, eraldaketa bultzatzeko bakarrik ez goazelako inora. 2015ean Emakume Mundu Martxa pasa zen Euskal Herritik, eta hor elementu garrantzitsua izan ziren haziak: hazi bankua egin genuen eta mugimendu feministarekin elkarrengana gerturatu ginen, eta hortik aurrera jarraitu jarraikortasunez elkarlanean.

Eli Pagola. Askotan dikotomietara jotzen dugu: urbanoa edo rurala, feminista edo baserritarra... langile ikuspegira joanda, zertan da berezia lurrari hain lotutako lanbide bat izatea?

Alazne Intxauspe. Nik uste dut garrantzitsua dela ingurugiroarekin dugun interkonexioa, bizitza ulertzeko dugun modua bera. Eta horregatik elkartzen gara oso ondo mugimendu feministarekin. Gure lanbideak bizitza zentroan jartzen duelako, ezinbestean. Guk ez dugu natura gure menpeko egin nahi, interkonexio hori egunerokotasunean oso garbi ikusten dugu: behar dugu elkarbizitza bat, denon onerako. Hori da gure lanbidearen puntu klabe bat. Laborantza eredu jakin batetaz ari naiz, noski: lurrari lotutakoa, elikagai osasuntsuak sortu nahi dituen nekazaritza, zentroan kapitala jarri beharrean bizitza bera edo bizitzaren mantentzea helburu duen nekazaritza bat. Errespetuzko nekazaritza bat, bai pertsonekin eta bai ingurugiroarekin eta beste gainontzeko guztiarekin.

Eli Pagola. Leire Milikuak Lur gainean itzal azpian liburua atera zuen eta hor lantzen den gaia da emakume baserritarrek zer zailtasun dituzten parte hartze politikorako.

Alazne Intxauspe. Eraikuntza sozialaren ondorio da. Esan digute eremu pribatua dela gurea, eta esfortzu bat egin behar dugu horren aurka. Zaintza lanak, beti besteei emana egon behar hori, ordutegirik gabe eta abar, horren aurka egitea ere beste esfortzu bat da, eta ez da bakarrik denbora ateratzea, askotan gakoa da zer pentsatzen dugun eta zer karga mental ekartzen digun. Norbera hitza hartzeko gai dela, legitimatua dagoela sentitzeko ere esfortzu bat egin behar da... Horrek ez du laguntzen parte hartze politikoan, esfrotzu askori aurre egin behar zaio.

Eskerrak lan handia egin den eta beti egon diren espazioak emakume anitzen artean elkartzeko, laguntzeko, elkarri indar emateko... Herrietako merkatuak emakumeak elkartzeko eta ahalduntzeko espazio garrantzitsuak izan dira. Adibidez, Etxaldeko Emakumeak taldean, batek jendaurreko agerraldi batean hitza hartu behar duenean, aurrez hainbaten artean landu izan dugu diskurtsoa. Ahalduntze horretan ikusten dira aurrerapen batzuk.

Legeari begiratu nahi badiogu, 2015ean EAEn Emakume Nekazariaren Estatutua onartua izan zen Legebiltzarrean ahobatez, eta bere ataletako bat da nekazal erakundeetan eta elkarteetan emakumeen parte hartze politikoa indartzea. Egun elkarte horietako ordezkaritzetan %40 emakumezkoak izan behar dute legez, diru-laguntza jasotzeko: ez bada hala, elkarte horrek ez du diru-laguntza lortuko. Horrekin bi alde dauzkagu: alde batetik, egia da emakumeek espazio horiek hartu ditzaketela, baina beste alde batetik, ez bada gizontasun eredu hegemonikoa kuestionatzen, uste dut benetako eraldaketa bat edo benetako parte-hartze eraginkor bat emateko oraindik pixka bat hankamotz geratzen dela, pauso batzuk gehiago eman beharra dagoela mentalitatean eta abar, parte-hartze hori benetan eraginkorra izateko.