Maddi Gutierrez Marrodan (Donostia, 1994) psikologo eta sexologoa, eta Leire Murguialday (Bilbo, 1995) psikologoa Espazio Lunarra proiektuko kide dira. Lodifobia gorpuztua izeneko ikastaroa ematen ari dira apirilera arte Pasaian.

Konfinamendu garaian munduratu zuten gunea, «guk faltan botatzen genuen begirada batetik espazio berezi bat sortzeko ahaleginetik», azaldu du Gutierrezek, «eta beste modu bateko praktikak eraikitzeko, autozaintzarako, gelditzeko, nork bere burua onartzeko, saretzeko…», osatu du Murguialdayk.

Pertsona lodiek (normak ezarritakoaren gaindiko pisua izan, edo ez) pairatzen duten egiturazko indarkeriari aurre egiteko lodi-aktibismoa nola gorpuztu ikasi nahi duenak, aukera du oraindik ere tailerrean izena emateko. Baina, besterik ezean, hona hemen aurrerakin bat.

Zer da lodifobia?

Leire Murguialday: Estetikaren presioa den zapalkuntza zabalago batekin lotzen den zapalkuntza zehatza da. Gorputz idealaren opresioaren baitan dauden askotariko zapalkuntzaren baitan kokatzen da, eta loditasunaren aurka zuzenean egiten duena da lodifobia.

Maddi Gutierrez Marrodan: Lodi hitza ez dugu bakarrik lotzen gehiegizko pisuarekin. Lodia sistemak deritzo itsusiari, normatik kanpo dagoenari; disidentzia horretan sartzen denaren izatea eta gorpuzkera dira, eta horiei eragiten die, zuzenean, zapalkuntza bihurtuta.

Zein ondorio ditu gizartean lodi izateak?

M.G.M.: Lodi izateak, berez, bat ere ez [barrez]. Gizarteak ezartzen duenari dagokionez, esparru guztietan dago: lanpostutik harremanetara.

L.M.: Etengabeko gorputz bizipen zigortu bat da, autoestimura zuzenean doana. Zigorra etengabekoa da, ohetik altxatzen zaren unetik, jaten duzun zabor horrek guztiak zuk zure kontra egitera eramaten zaituelako askotan.

Osasuna aitzakiatzat hartuta egin izan da hori askotan.

M.G.M.: Bai, zientziaren izenean argudiorik gabe uzten gaituzte, eta ulertu behar da zientzia ere, azken batean, kultura baten barruan dagoela, eta jakin zientzialari horiek zein begiradetatik egiten dituzten ikerketa horiek.

L.M.: Asko nahasten eta zapaltzen da osasunaren izenean, eta txikitatik, gainera: indizeak ezarrita daude, eta puntu.

Nola areagotzen du emakume izateak egiturazko indarkeria hori?

L.M.: Zapalkuntza anizkoitzen barruan, emakume izatea bera ere bada zapalkuntza. Bollera izateak hori areagotzen du; transa bazara, gehiago; lodia bazara, gehiago; lodia bazara baina oso lodia gainera, gehiago; itsusia bazara, gehiago; iletsua bazara, gehiago; pobrea bazara, gehiago.

Hainbat eta hainbat kontu daude hor.

M.G.M.: Lodia izateak pertsona ez-kontsumigarri bihurtzen zaitu, eta Leirek ongi aipatu duen bezala, geroz eta horietako elementu gehiagok zeharkatu zure burua, orduan eta lodiagoa zara sistema horretan.

L.M.: Zisheteropatriarkatu arrazista, kolonialista, kapitalista, kapazitista… horren guztiaren barruan hierarkiak sortzen dira; eredu horretatik geroz eta gehiago urrundu, orduan eta zapalduagoa izango zara. Pertsona lodi batek asko hitz egiten badu, izaera oso serioa badu, ideiak oso argi baldin baditu, askoz ere zigortuagoa izango da. Azkenean, emakume izateko eredu bat ere badago, eta eredu horren kontra egiten duena zigortua da.

Nola probestu du sistema kapitalistak, kontsumismoari lotuta, adibidez, lodi-aktibismoaren indartzea?

M.G.M.: Curvy taldean sartu zaigunok, alegia, ‘nahiz eta lodia zaren, oraindik ere kontsumigarria zara’, badirudi sistemari zer edo zer zor diogula: jo, eskerrik asko talde horretan sartzen uzteagatik!

Hor ezartzen den zapalkuntza bikoitza da, izan ere, emakume curvy bat desiragarri edo kontsumigarri izateko askoz makillatuago, zainduago eta ajustatuago joan beharko baitu, seguru aski, pertsona argal batek baino, desiragarri azaltzeko telebistan.

Horrek ‘lodi onak’ eta ‘lodi txarrak’ sortzen al ditu?

M.G.M.: Bai, kontsumigarriak eta ez-kontsumigarriak. Kontsumigarri dira araua estuen erreproduzitzen dutenak; hau da, emakume baldin badira, izan beharko dute isilak, ez asko okupatu, otzanak izan, konplazienteagoak…

Zertan datza lodi-aktibismoa?

L.M.: Disidentzia politikoa egitean.

M.G.M.: Loditasuna erresistentzia gisa hartzean; loditasuna, betiere, ulertuta, arautik kanpo dagoen oro, eta ez bakarrik gehiegizko pisua. Pertsona argal bat ere lodi-aktibista izan daiteke. Izan ere, tailerretan gorpuzkera oso-oso ezberdinak ikusten ditugu, zorionez.

L.M.: Lodiok ditugun bizipen eta zapalkuntzak ezberdinak izango dira ezinbestean, baina kontuz ibili behar dugu batzuetan argaltze prozesu edo gorputz argalagoekin. Askotan atzetik zer dagoen jakin gabe pertsonei buruzko iritziak ematera ausartzen gara eta ez dakigu gorputz fisikoak habitatzen dituen pertsonak zer nolako egoera pertsonala duen, izan gaixotasun fisikoa, mentala, erabaki politikoa…

Nondik hasi behar da?

M.G.M.: Indibidualetik kolektibora, gero berriro bueltatzeko indibidualera. Argi utzi behar da bizitza osoan egin behar ditugun mugimenduak izango direla, ez dela bat-batean pilula batekin dena konponduko, baizik eta espazioak sortu behar direla honetaz hitz egiteko, saretzeko, eraldatzeko.

L.M.: Bi helburu nagusi ditugu: parte hartzaileei begira saretze eta ahalduntze hori; baina, baita ere, gaiaz hitz egiteko espazioak sortu kanpora begira. Sareetan gai honi egurra ematen gabiltza, elkarrizketen bidez ere arazoa plazaratzen, hau da, hitz egiten. Indarkeria hau existitzen da, ez da asko hitz egiten, eta ezinbestekoa da, asko sufritzen delako.

Zuzeneko lotura dauka sufrimendu horrek gaitz fisiko nahiz mentalekin.

M.G.M.: Erabat. Tailerretan askok esan digute, eta guk geuk ere gure pertsonan bizi izan dugu, nola antsietate edo depresio baten ondoren argaldu izanak errefortzu positibo bat suposatzen duen kanpoko jendearen partetik: ‘zein eder zauden; jo, inoiz baino hobeto gelditzen zaizu arropa hori…’. Osasun mentalaren gain jartzen da argaltasuna askotan, eta hori oso bortitza da bizi duenarentzat.

Hankamotz dago oraindik feminismoa lodifobiaren esparruan?

L.M.: Zorionez, gero eta gehiago hitz egiten da, baina lan handia dago egiteko, batez ere eremu disidenteenetan. Adibidez, inoiz ez dut ikusi udal baten kanpaina bat loditasunari buruz feminismoaren izenean, baina tira, egia da eremu disidente askotan bai ari dela aspalditik mugitzen gorputz ez-normatiboei buruzko diskurtsoa.

Pasaiako Udaleko Jabekuntza Eskolaren barruan Lodifobia gorpuztua ikastaroa ematen ari zarete.

M.G.M.: Espazio Lunarretik ahalegintzen gara zaintza indibidualetik kolektibora pasatzen, sinetsita gaudelako sareak babes hori ematen digula. Tailerrean denbora guztian jolasten dugu horrekin: lanketa pertsonala egin lodifobiaren inguruan, gero hori nola kolektibizatu eta gorputzera eraman ikusteko.

L.M.: Tituluko gorpuztua hitza hortik dator, gorputzera jaisteko saiakera egiten dugulako, eta ez bakarrik hitz egin, teorizaziotik, lodifobiaz.

Hurrengo saioetarako asmoa da gure bizitzetan lodifobiak zapaltzen gaituen eremu konkretuetan sakontzea. Geroago landuko dugu emozionalki nola eragiten digun zapalkuntza horrek, eta bukaerako saioak osatzera begira doaz, ahaldundu eta indarra hartzera.

M.G.M.: Gaur arte bi saio eman ditugu, baina oraindik izena eman daiteke. Hurrengoa hilaren 14ean egingo dugu, 18:00etatik 20:00etara, Trintxerpeko alkateordetzan.

Informazio gehiago eta kontaktua, Pasaiako Udalaren online atarian eta Espazio Lunarraren webgunean.