Osasun arloko itunak euskararen garrantzia aitortu beharko luke
Hasi da martxan Euskal Autonomia Erkidegoko Jaurlaritzak duela hilabete batzuk agindu zuen osasungintza sistema publikoa berregituratzeko Itunaren ibilbidea. Osasun Sailburuak irailaren 5ean aurkeztu die zirriborroa sindikatu, alderdi politiko, osasun elkargo profesional, unibertsitate, pazienteen plataforma eta enpresari plataformei. Jarri da, hortaz, kronometroa martxan eta abiatu da Osasun Mahaiak hurrengo hilabeteotan elkarlanean landu beharreko behin betiko plana.
Bien bitartean, gizartean bolo-bolo dabil Osakidetza eta berau berrantolatzeko Itunak izan behar dituen ezaugarrien eta neurrien inguruko eztabaida. Aspalditik entzuten dira sistemaren funtzionamendu kaxkarrak eragiten dituen ondoez eta arrangurak, bai paziente, bai profesionalen artean. Azken hilabeteotan prentsa bidez ezagutu ditudan bi aldarrik ikaratu naute. Alde batetik, sindikatu ezagun baten ordezkariek euskararen ezagutza "malgutu" beharra dagoela aitortu zuten uztaileko prentsaurreko baten, gaur egungo egoerak langile batzuen aurkako bazterketa eragiten omen duelako. Bestetik, osasungintzako langile plataforma batek manifestu bat plazaratu du non hizkuntzaren (euskararen) balioa gutxiesten den, paziente eta osasun profesionalen arteko erlazio komunikatiboari garrantzia kenduta.
Lehenik eta behin, Osasuna bera Osasunaren Mundu Erakundeak XX. mendean aitortutako eskubide unibertsala da, eta osasun arreta da bere zutabeetako bat. Arreta hori bermatu behar duten sistemek gizartearen osasun ondoezak sendatu, apaldu edo arintzea dute helburu eta, horretarako, pazientea eta sistema elkar ulertzea derrigorrezkoa da. Alegia, ebidentzia zientifikoaren arabera, pazientearen eta profesionalen arteko hizkuntza parekidetasuna garrantzitsua da osasungintzan gertatzen diren prozesu guztiak eraginkortasunez eta segurtasunez gertatu daitezen. Izan ere, irizpide hori da kalitate komunikatiboaren erreferentzia; eta ez da bakarrik osasungintzako ezaugarri zehatz bat, baizik eta edozein zerbitzuk bete beharreko gutxieneko kalitatezko berezkotasuna. Hori horrela, paziente euskaldunei kalitatezko arreta eskainiko dien profesional elebidunak behar ditugu.
Justizia soziala mantenduko duen bereizkeriak gabeko osasun sistema merezi dugu. Euskara ez da osasun sistemaren arazoen errudun, ezta langileria klasearen egoeraren erantzule ere
Bigarrenik, euskara da Euskal Herriko hizkuntza propioa, ofiziala, baita ere. Horrenbestez, euskal herritar guztiek daukate euskaraz jakiteko eta euskara erabiltzeko eskubidea, hala nola administrazioarekin harremanak euskaraz izateko eskubidea. Hori horrela, osasun arreta euskaraz ere eskaini, eman eta bermatu behar da: ahoz zein idatziz, osasun sistemaren maila guztietan (lehen arretan zein ospitalean), edonon eta edonoiz. Horrela gertatuko ez balitz, euskaldunon aurkako bazterkeria arriskua egongo litzateke, gure arretaren kalitatea eta ekitatea kolokan jarriko liratekeelako gaztelera komunikazio hizkuntza lehenetsia duten pazienteekin alderatuko bagenu.
Hirugarrenik, osasungintza sektoreko langileen prekaritatea ez da EAEn gertatzen den arazo isolatua, baizik eta Espainiako Estatu osoko osasun sistema nazionalean dagoen afera. Baga, behin betikotasun orokortua kontratazioan. Biga, estabilizazio falta plantilletan. Higa, oposizio deialdi mugatuak eta horien ebazpen luzea (eta ez dezagun ahaztu euretariko batzuk gaur egun judizialki ikerketapean daudela oraindik lagunkeria zantzuak daudelako). Laga, osasun formakuntza espezializatuaren luzerako aurreikuspen falta.
Laburbilduz, ez diezaiogun kendu euskarari komunikazio eta erlazio klinikoan duen garrantzirik; sistemaren kalitate berme garrantzitsua baita. Justizia soziala mantenduko duen bereizkeriak gabeko osasun sistema merezi dugu. Euskara ez da osasun sistemaren arazoen errudun, ezta langileria klasearen egoeraren erantzule ere. Euskaldunon hizkuntza eskubideak ez lirateke eztabaidagarrik izan behar.
Bukatzeko, Aintzat taldetik euskara gutxiesten duten diskurtso horiek salatu ditugu eta Euskal Herrian Euskaraz plataformarekin batera elkarlanean ari gara osasun sisteman euskarak beharko lituzkeen gutxiengoak zeintzuk diren zehazten.
Unai Larrinaga Torrontegi, Aintzat mugimenduko kidea
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Abenduaren 26an, aireko eraso batean, Israelgo armadak bost kazetari palestinar hil zituen. Haiekin 130 kazetari palestinar hil zituzten. Albiste horrek gauza pare bat gogorarazi dizkit, lehenengoa, benetako kazetariek jasaten duten jazarpena munduko edozein lekutan, adibidez,... [+]
Azken hilabete hauetan hainbat institututan lan egitea egokitu zait eta, uneren batean edo bestean, ikasleekin lan merkatuak eskaintzen dituen aukerez hitz egin behar izan dut. Ikasleen tipologia askotarikoa da eta hiri berean asko aldatzen da auzo batetik aldamenekora,... [+]
Historikotzat nekez har daitekeen argazkiaren erdian agertzen den neskatoa idazten ari da, zer eta izenorde zerrenda bat: ni, zu, hura, gu, zuek, haiek. Beherantz begira egonik, neskatoaren begirada nolakoa den antzeman ezinik gelditu naiz ni.
Argazkilariaren lanari soraio,... [+]
Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.
Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]
Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.
Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]
Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Nobedadea izan ohi da Durangoko Azokari lotzen zaion hitz entzunenetako bat. Nobedadea han, eta nobedadea hemen. Zenbaitetan, ordea, lehengokoari beste itxura ematea aski izaten da etiketa hori itsasteko. Talentu berriztagarriz birmasterizatutako CDek eta berrargitalpenek badute... [+]
Euskara txikitasunean handia den ur emaria dugu. Bertako tanta bakoitzak gure kultura ureztatzen eta biziberritzen du. Egarri den hari itsaso bete ur eskaini. Euskara putzu sakon eta ilun batetik etorri izan bada ere, guztiok atera dugu gure ur-gazi lagina, eta guztiok bilakatu... [+]
Gazteak gero eta lehenago hasten dira pornografia kontsumitzen; izan ere, bere sexu heziketa bakarra da pornoa. Nola demontre heldu gara honaino?
Gaur egun, onartu behar da Interneti esker pornografia ikustea askoz errazagoa dela. Tamalez, klik baten bidez 7-9 urte arteko... [+]
Joan den abenduaren 5ean, PPk lege proposamen bat aurkeztu zuen Nafarroako Parlamentuan, Nafarroako toki entitateetako Idazkaritza eta Kontu-hartzailetza lanpostuetan funtzionarizazioa lortzeko prozesuak bereizteko. Hori gertatuko balitz, 30 pertsona inguruk merezitako... [+]
Nazio Batuek abenduaren 10ean Giza Eskubideen Nazioarteko Eguna aldarrikatu zutenetik 51. urteurrena bete da aurten. Data horrek garrantzia hartu du Euskal Herrian eta Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokitik gogoetarako zenbait elementu eskaini nahi ditugu.
Nazioarteko... [+]
Bazen behin kulturaren gordailu bilakatu zen herria. Denboraren poderioz, munduko agintariek kultura adierazpide ororen aurka hartutako neurri murriztaileen erruz, herrien garra, sormena eta irudimena amatatuz joan ziren, emeki-emeki kandela bat bailitzan. Hala ere, herrialde... [+]
Elon Musken presentzia hedabideetan gora doa, suziri baten moduan, Etxe Zuriko lorategian lurreratu ostean. Lortzen ari den botereaz eta influentziaz asaldatuta omen daude beste botere batzuk eta, bere eragina gutxitzeko asmoz, X sarearen kontra kargatu dute. Azken asteetan The... [+]
Gure eskubideak, gure etorkizuna, orain! lelopean, Giza Eskubideen Nazioarteko Egunak 76 urteetako ondarea ospatzen du. Egunak mundu baketsuagoa, berdinzaleagoa eta jasangarriagoa eraikitzearen alde egitea du xede. Hala ere, aurrerapenak ospatzen diren bitartean, babesturik... [+]