Memoria historikoa berrikusi eta 1936ko Gerrako irabazleen errelatoa berriz ere inposatzeko ahaleginetan ari da eskuina Espainiako Estatuan, eta testuinguru horretan UPNk mozioa aurkeztu du Nafarroako Parlamentuan Oroibidea memoriaren datu-basean Errepublikaren kontrolpeko lurraldeetan izandako biktimak ere gehitzeko.

Talde politiko horren ustez ez dago justifikaturik "indar errepublikarrek eta haien aliatuek eragindako biktimak gerra zibilaren eta frankismoaren artxibo digitaletik kanpo uztea". Proposamenak, zaku berean sartzen ditu 1936an matxinada abiatu zuten kolpistak eta ideia ezkertiarrak izateagatik fusilatu eta gutxienez 40 urtetan bide-bazterretan abandonaturik izan ziren biktima errepublikarrak.

Mozioak ez du aurrera egin, PP eta Voxen babesa izan arren, PSN, EH Bildu, Geroa Bai eta Contigo-Zurekin taldeak kontra azaldu direlako.

PSNko kide Inma Juríoren ustez "duintasunaren kontrako atentatu bat" litzateke hori egitea. EH Bilduko Arantxa Izurdiagak, berriz, gogorarazi du alde errepublikarreko biktimak ahanzturan izan diren bitartean, frankistakoak omenduak eta beatifikatuak izan direla, kasu askotan: "Bai, irabazleak eta zapalduak egon ziren", berretsi du. Contigo-Zurekin-eko Miguel Garridoren aburuz frankismoa "zuritzea" baino ez da mozio horren helburua. Diario de Noticias-en laburbildu ditu talde politikoen interbentzioak.

Ildo beretik hitz egin du Geroa Baiko Mikel Asiainek, eta Oroibidearen helburuak errepresioa eta ahanztura instituzionala jasan zutenen erreparazioa dela gogorarazi du. Datu basean 23.000 pertsonen izenak ageri dira eta webgunean kontsultatu daitezke biktima haiei buruzko informazio eta dokumentu ugari.

1936ko hildakoak gogoratzeko erakusketa abian

Nafarroako Memoriaren Institutuak erakusketa ibiltari bati hasiera eman dio Lodosan asteartea arratsaldean, Ana Ollo Nafarroako lehendakariordea bertan zela, 1936ko hobi komunak erretratatu eta 1936ko kolpe militarraren ondorioz Nafarroan hildako biktimak gogoratzeko. 3.526* izena du erakusketak, eta lurraldean fusilatutako pertsona kopuruari erreferentzia egiten dio.

Nafarroan, fusilatuen gorpuzkinak lurperatu zituzten 200 hobi baino gehiago daudela uste da, eta horietatik 39ren inguruko argazkiak erakusten dira mostra horretan, Ángel Sanchez Garro argazkilariaren eskutik

Irudikatutako hobi horietan 671 pertsona fusilatu zituzten "inolako lege-prozedurarik gabe, 1936ko uztailean matxinatuek sortu nahi izan zuten ordena berriaren izenean", dio Memoriaren Institutuaren oharrak. Hortaz, fusilatutako guztien bosten bat ordezkatzen dute argazki horiek.

Baina "estatistika soil eta hotzetik" harago, argazki horiek erakutsi nahi dute biktimak eta senideak "isiltasunera eta ikusezintasunera murriztu" nahi izan zituen "estrategia krudel horren aurrean", familiek eta gizarteak lortu dutela erresistentziaren bidez izenak ez ahaztea eta baita kasu askotan gorputzak berreskuratzea ere.

Erakusketa maiatzaren 17ra arte egongo da ikusgai Lodosako kultur etxean eta ondoren herriz herri ibiliko da.