Nafarroako Gobernuak Espainiako Gerra Zibilaren eta frankismoaren artxibo digitalaren plataforma, Oroibidea, gaurkotu du eta bildutako errepresaliatuen testigantzak laukoiztu dituzte.
Oroibideak 50.800 erreferentzia bibliografiko baino gehiago, 356 elkarrizketa eta milaka argazki biltzen ditu. Nafarroako Memoria Demokratikoaren artxibo digitala da Oroibidea, eta hain zuzen, Nafarroako Gobernuaren artxibo digitala erreferente bihurtu da estatuan. Toki fisikoen memoria historikoaz harago doa proiektua eta Interneteko esparruari berariazko garrantzia eman diote.
Gatibutasuna edozein modutan jasan zuten pertsonak aintzat hartu dituzte, eta 2020an sortu zutenetik sarrera eta erreferentzia pertsonalen kopurua laukoiztu dute. Egun, 23.053 errepresaliaturen datuak biltzen ditu artxiboak eta horretarako, dokumentu-funts publikoak eta pribatuak jaso eta digitalizatu dituzte.
"Etorkizunaren zati handi bat Interneteko espazioan jokatzen da. Espazio hori, gainera, funtsezkoa da iragana berreskuratzeko eta egian eta erreparazioan oinarritutako etorkizuna eraikitzeko", azaldu du Ana Ollo Memoria eta Bizikidetza, Kanpo Ekintza eta Euskara kontseilariak. Azpimarratu du halaber, Foru Exekutiboak egiten duen Memoria Historikoaren aldeko apustua ezinbestekoa dela, batez ere, estatuko hainbat tokitan izaten ari den "negazionismo olatu eta atzerapauso demokratikoen aurrean". Izan ere, hainbat lekutan Memoria Historikoaren Legea bertan behera uzten ari dela salatu du kontseilariak.
Oroibidean askotariko lekukotasunen testuinguruak bildu dituzte. Hala nola erregimen frankistaren biktimak, LGTB kolektiboko kideenak, emakumeen aurkako indarkeria kasuak edota erbesteratutako pertsonenak. Idatzizko testuak, audioak, elkarrizketak, bideoak, dokumentu juridikoak, hobien mapak eta bestelako materialak jasotzen ditu Oroibideak.
Bestalde, bilaketa errazteko, zenbait iragazki ondu dituzte hitz-gakoen arabera edukia sailkatzeko. Hala, herritar orori memoria historikoa irisgarri egin nahi diote. Eta bereziki, belaunaldi gazteenei, ‘Memoria duten Eskolak’ programaren bitartez, “memoria kritikoa sustatzeko, bizikidetzan oraina eta etorkizuna eraikitzeko tresna gisa”, gaineratu du kontseilariak.
Bizikidetzarako bidean bestelako erronka bati ere aurre egin nahi diote Nafarroako Gobernuak eta Iruñeko Udalak legegintzaldi honetan: Erorien Monumentua. Memoria historikoaren aldeko hemeretzi eragilek Askatasunaren Plazako eraikina eraisteko eskatu dute eta Joseba Asironen aginte taldeak behin betiko konpondu nahi du afera.
Frankistak gogoratzeko monumentuari beste esanahi bat ematea ezinezkoa litzatekeela argudiatu dute eraistearen aldekoek. Gaurkoan, Ollok mahai gainean dauden proposamenak zeintzuk diren argitu ez baditu ere, legegintzaldi honetan akordioa erdietsi eta irtenbidea topatuko diotela irmoki aitortu du.
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
Iruñeko Erorien monumentua faxismoaren salaketarako eta memoria demokratikorako Maravillas Lamberto interpretazio zentroa bilakatzea adostu dute EH Bildu, PSN eta Geroa Baik. Eraikinaren parte bat eraitsiko dute, eta adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko... [+]
"88 urteko isiltasuna nahikoa da; gure herritarrek behingoz aitortza ekitaldi bat merezi dute"
Espainiako eta Frantziako Estatuak “nazio askapen mugimendua ito” nahi dutela ohartarazi du Sortuk, eta Santi Brouard eta Josu Muguruza HBko militanteen erailketak estatu biek egiten duten “gerra zikinaren parte direla” adierazi du.
Saturraran Elkarteak antolatuta, Oroimen Eguneko ekitaldian batu dira larunbatean 1939tik 1944 bitartean Saturrarango Emakumeen Kartzela egon zen inguruan, bertan preso egondako emakume eta umeak oroitu eta omentzeko.
Egun hartan Espainiako Poliziak bost langile hil zituen eta dozenaka zauritu. Orain, identifikatu gabeko beste zazpi zauritu aurkitu dituela iragarri du Martxoak 3 elkarteak. Oraindik, alabaina, ez dute lortu zauritutako beste 20 pertsona identifikatzea.
Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]
Gaur gauean, urriak 17, 88 urte faxistek Jose Ariztimuño, Aitzol, hil zutena. Fusilamendu pelotoiaren aurrean ez zuela isilik gelditu nahi irakurri berri dut. Soldaduei tiro egitea kosta egin omen zitzaien, behin eta berriz agindu behar izan omen zieten su egiteko. Hala... [+]
“Gaur eguerdiko albistegian, zuen hiriburuko alkatea ikusiko duzue, torturatu gintuen gorputz militarrari hiriko plaza nagusia eskaintzen. Gaur eguerdiko albistegian, gure lagun eta senideak hil zituen egitura ikusiko duzue gure kaleetan desfilatzen. Eta guk, beste egun... [+]
La Cumbre Jauregia biktimen aitortzarako, erreparaziorako eta dibulgaziorako gune bilakatzeko proposamena egin dute memoriaren inguruan dabiltzan hainbat taldek eta Joxean Lasa eta Joxi Zabalaren senideek. Memoria Demokratikoaren Legearen arabera, eraikina Donostiako Udalaren... [+]