Ongi-etorri udaberriari
Aitañi-lilia, kardabera, txikori-orikatxa, mandobiloa edo beste izenen batekin deituko diozu akaso sendabelar honi. Bere lorea udaberri iragarle dela esango didazu. Goizean goizetik loreak irekita ikusiz gero badakizu eguraldi ona –eguzkitsua behintzat bai– izango dugula, eguraldiari erreparatzen dion horietakoa bazara. Lurzorua aireztatzen laguntzen duela ikasi zenuen eta bere sustrai luzeekin lurraren sakonetik kaltzioa ekartzen duela ere bai, gero beste landare batzuek eskura eduki dezaten. Lorearen nektar goxoak erleak elikatzen dituela ikusi duzu, erleak eta erlezainak zaintzea beharrezko dugun garai hauetan. Amonak kafeari nahasten ziola ere akordatuko zara, txikori pakete gorria gogoan duzularik.
Horiek denak horrela eta, hala ere, sendabelar honenganako gutxiespena ikusten dut maiz. Hain ona bazen gehiago erabiliko genukeela, asmatuko genuela etekin handiagoa ateratzen… Ezjakintasuna eta kultura zientifiko murritza adierazten duten kontu merkeak.
Izan ere, atzerritik ekarritako sendabelarrekiko lilura ari zaigu gailentzen. Kanpokoei ederretsirik gabiltza bertokoen ezagutza galduarazten ari garelarik; gertukoa eta merkea dugulako ez dugu ontzat jotzen. Marketing berde baten biktima gara eta ez gara gai manipulazio horren aurrean begiak irekitzeko. Eta txikori-belarrak espaloi zirriztuetan loratzen segitzen du, hormigoi artean garai berrietara egokitzen gu baino abilagoa dela erakutsiz, baina guk dagoeneko ez dakigu zer egin berarekin.
Bere xumetasunean balio terapeutiko handikoa da, osagai ugari baititu. Digestio aparaturako erabili izan da, gibel eta behazunerako bezainbeste gernu bideetako gaitzetarako (piss-en-lit dugu frantsesez, ohean pixa eginarazi dezakeela iradokiz-edo), linfa drainatzeko, aurpegiko orbanak eta iluntasunak garbitzeko eta abar. Martxoak 19an Antxon Apiñaizek Twiterren giza osasunean dituen onuren berrikuspen integrala egiten duten bi artikulu zientifiko ekarri zituen, zein baino zein interesgarriagoa. Oraindik ere ikertzeko asko daukagula eta jakintza eguneratu beharra daukagula ikusaraziz.
Udaberriko hiru hilabete hauetan bederatziurrenak egitea iruditzen zait baliatzeko aukera on bat. Hau da, hosto lehortuekin infusioa egin eta baraurik hartu bederatzi egunean jarraian. Sustrai lehortuak bost minutuz egosita gure hesteek eskertuko duten edari mikatzagoa (ez estali gozagarriekin) edukiko dugu; sustraietan dagoen inulina zuntz prebiotikoak bifidobakterioak eta azido laktikoa sortzen duten bakterioak elikatzen dituela ikusi baita. Loreak eztitan beratuta jan nituen iaz, ogia eta gazta freskoarekin batera, udaberriko gutizia.
Hori bai, haurdunaldian eta edoskitzaroan ez hartu, urdaileko eta koloneko gaitzak daudenean zein behazunean harriak daudenean (edo behazuna falta baduzu) ezta ere. Diuretikoak hartzen ditugunean tentsioa jaisteko botika hartzen badugu, medikuari galdetu aurretik.
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.
Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]