Metaforak maitatuz gero, antzekoa erran daiteke autoritate finkatuen kontrako jazarpen herrikoiez. Matxinoa matxino denetik bataila etengabeetan dabil, tarte bero, epel, hotz, izozgarriak pairatuz.

Gazteenek dute maiz iniziatibaren su-ontzia astintzen, euren amorru eta ilusioekin sugeldoari baita txinpartei putz eginez. Euskal Herriko historia hurbilean, EAE-ANVko kideek, Ekin-ekoek, Enbatak, Ez dok Amairuk, Iparretarrak, ekologistek, antimilitaristek (zerrenda hau zure nahiagotasunen arabera osatu) aurreko belaunaldiek utzi enborrak txikitu eta plazan erre zituzten, mundua ber kiskali nahian. Zergatik ez orain ere?

Azken hamarkadetan, militante askok jarduera armatu gogorra bermatu izan dute, gidaritza baketsu eta eskakizun pragmatikoagoei muzin eginez. Garai hau bukatutzat eman da. Garaipen ala porrot baten zantzua den bakoitzak neurtuko du, estrategia egokitu baten diseinutzat balioko duen, datozen urteetako euskarri emankorra izateko aukerarik duen.

Bitartean, gazte batzuk ostikoka dabiltza bazterrak goritzen, normalizazioak asaldaturik eta ezker muturreko ideologien galerak etsiturik. Senide zaharragoen zoria ez zaie egoki, eta ez dute, errepresioaren eraginez eta ekintza mota batzuen anputazioaren ondorioz, bi aulkiren artean gelditu nahi. Herri unibertsitateei, gaztetxeei eta etxe okupatuei, edozein asteburuko edozein herriko topaketei hurbiletik segitzen dionak sumatuko du azken bolada honetan ernaltzeak gertatzen ari direla.

Joera zaharberrituak pixkanaka itzultzen ari dira, erradikaltasun premian. Badira, dialektika marxista lehorren bidez, langile klasea eta subjektu iraultzailea zehazki izendatu nahi dituztenak, bake faltsuari eta burgesiari gerla gorria deklaratzeko irrikaz. Badira, eraikuntzak eta erresistentziak loturik joan behar dutela sinetsirik, kapitalismotik ateratzeko bizibide autonomoak eskuratu nahi dituztenak. Badira, izpi libertarioetan gorpuzturik, autogestioa praktikan jartzen dutenak. Badira, alderri urrunetara ihes eginik, miniaturazko autarkiak muntatu nahi dituztenak. Badira... Denak elkar konektaturik daude eta hitza askatzen ari zaie, mugimendu iraultzaileen ohiko eztabaidak euren errealitatetara ekarriz: moldaketa ala haustura, boterea ala kontra-boterea, abangoardia ala asanblada, euskalduna ala munduko biztanle zapaldua, bakoitzaren zilborra ala iraulketa unibertsala... Izan sobietak, Pariseko komuna, Kurdistan, preso politikoak, Errekaleor, ZAD (zerrenda hau ere zuk osa) erreferentzia asko daude, herri borrokalari baten oinordekotza, baita aurrera jo eta ahalduntzeko gogo azkarrak ere.

Dardara horietatik gertu, betiko herrigintza ere hor dabil, galdera existentzialetan murgilduta, tresna baliotsuak fabrikatu nahian. Feminismoak patriarkatuaren eta kapitalismoaren kontrako konfrontazio dei bortitzak zilegitu ditu berriro, eta zeharkako dinamikak, elkar zaintza, aniztasuna eta esfortzu luzeak arrakasta ukaiteko ezinbesteko gakoak direla ulertarazi digu.

Ezker independentista ofizialean ere (nolabait deitzearren), 70eko hamarkadako herri mobilizazio erraldoi hura hondarretan dagoela eta aro berria piztu behar dela gero eta argiago dute. Ipar Euskal Herriko bidea aipatzen da usu. Halere, gero eta gehiago entzuten da aliantza politikoen jokoak delegatzea, engaiamendu minimalista eta konformismoa elika ditzakeela. Desobedientzia zibilak, alde bakarreko masa aktibazioak ez dituzte momentuz kaleak inarrosi.

Elementu eta korronte guztiak ez ditut aipatu, asko baitira. Baina nira ustez, gaur egungo euskal herrigintzak hodeiertzean bulebar zabala daukala ezin uka daiteke. Kopuruz, esperientziaz, azpiegituraz blai gaude; azalpen borobilduz, motibazio efektuz, indartze gosez. Nork piztuko du orduan metxa lodiena?

Nork baino, nola litzateke galdera. Nola aritu elkarrekin, nola baztertu gure arteko dikotomiak? Gestazio luzea eman beharko diogu kontuari, kokapen eta perspektiba orokorrak marraztuz, ez baita erreza denen batzea: bakezalea eta kale borrokalaria, estatuaren aldekoa eta kontrakoa, agro-ekologista porrokatua eta kooperatiba baten bezeroa, alokairua ordaintzen duena eta ez duena... Nola ekin denok garden, eroso koordinatzeko, nola burutu pausoak tentuz? Iragana eta geroa linealki ikusaraziz gero, lehian erortzea da arriskua, bakoitzaren grabitate zentroa osotasun dekretatuz, borrokaldiak ardatz hertsietan itoz.

Proposamen ausart, integral eta prestuen tenorea etorri zaigu guztioi. Aman Komunak sarearekin, xumeki, ildo batzuk jorratzeko xedez ari gara horretan, bakarrak ez garela eta gurea oraindik hasieraren hasiera baizik ez dela argi edukiz. Aurreiritzirik eta bazterketarik gabe, elkartasunak oldartzearen errotari sakada ona emanen diola opatuz. Animoak goraturik, Euskal Herria munduko altxamenduen artean sar dadin berriro.

Emakumeak, pentsiodunak, katalanak... frontean daude

Bitartean, gazte batzuk ostikoka dabiltza bazterrak goritzen, normalizazioak asaldaturik eta ezker muturreko ideologien galerak etsiturik.