Obrak eta obrak, marra horia lausotzeko
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli autobideko Tainshan Shengli tunelaren zulaketa-lanak burutu (eta hedabideetan gogotik haizatu) izana. Ez du huskeria izan behar: munduko errepide-tunel luzeena izango omen da, 22 kilometro luze, bidaiak biziro laburtuko dituena.
Albistea, haatik, epel geratu da aurtengo abenduko azken astean gainera etorri zaizkion bi iragarpen erraldoien itzalpean: CKU trenbidea eraikitzeko obren hasiera, eta Yarlung Zangbo ibaiko egitasmo hidroelektrikoaren behin betiko onespena.
Egiaz, batere berriak ez diren proiektuak biak ala biak; duela urte, hamarkada askotatik zirelako hizpide... Baina orain eginbidean direla esan beharko dugu. Eta ur handiak dira horienak; seguruenera, horrexegatik egon dira ez atzera eta ez aurrera hainbeste denboran. Baita aurrekaririk gabeko lanak direlako ere.
Mende laurdena zeraman ametsen apalean jasota usu CKU akronimoaz ezagutzen den trenbide-egitasmoak: Txina, Kirgizistan eta Uzbekistan lotu behar ditu, handik barrena, lehendanik badiren trenbideekin elkartu eta Mediterraneo alderaino iristeko. CKU ez da luzea (500 kilometro inguru); baina zeharkatu behar duen Tianshan mendikateak izugarrizko zailtasunak ezartzen dizkio, tunel-zubibide izango baita gehienean, eta oso goiera altuetan, irispide makurrekin. Noski, lanketa eta proiektuaren dirubideak aurreratzea Txinari dagokio, eta zifrak halakoak dira. Baina argi dago Pekingo agintariek haren estrategikotasuna lehenetsi dutela. Orain.
Tasun hori bera aitortu beharko zaio Yarlung Zangbo (gure artean, gero hartzen duen Brahmaputra izenaz ezagunagoa den) ibaiaren baitan Tibet hego-ekialdeko egitasmo hidroelektrikoari. Jada eraikitzen hasita zegoen, baina orain ofizialdu da. Txinako presa hidroelektriko handiena eta munduko bigarrena den Hiru Arroiletako Urtegiarekin alderatzen da (haren gainetik jarriz); baina, ezagutzen den apurraren arabera, antzekotasun gutxi izango dute egituraz, inpaktuez eta gainerakoez. Argi dago, haatik, Medog konderriko hori are garestiagoa izango dela, munduko obra publiko garestiena edo izateraino.
Garestitasunaz gain, badute, ordea, berezitasun bat erkide obra publiko erraldoi “berri” horiek guztiek: sartaldeko-tasuna. Alegia, herrialdea bi zati ia berdinetan banatzen duen Heihe-Tengchong marra baino mendebaldeagokoak izatea.
Txinaren barne-desoreka ekonomiko eta sozialaren isla nabarmenena den marra hori, gure Mendebalde kolektiboan aintzat hartzen ez bada ere, kezka-iturri handienetakoa izan da beti Pekingo agintari ororentzat. Urrutiago gabe, hartaz gogoeta egin bide zuen egungo aginte gorenak pasa den abuztuan. Pentsa liteke horren emaitza direla oraingo urrats hauek.
Urteak beharko dira horrelako obrek marra horia lausotzen ote duten ikusteko.
2021etik 2025era isuriak %15ean murriztu behar zituen industriak. Ursula Von Der Leyenek automobilgintzaren sektorearen eskutik ekintza plan bat aurkeztuko du martxoaren 5ean. Oraindik erabakia hartua ez badago ere, Europar Batasunak sektorearen eskaerak onartuko dituela diote... [+]
Silicon Valley-ko oligarkia AEBetako gobernura iritsi berritan lehertu da adimen artifizialaren (AA) burbuila. Txip aurreratuen erraldoia den Nvidia-k urtarrilaren amaieran izandako %16,8ko balio galera, egun bakar batean inoiz izan den burtsa balio galerarik handiena da... [+]
Otsailaren 17an Txinako Alderdi Komunistaren arduradun gorenak bildu ziren bertako enpresa pribatu handienen zuzendari nagusiekin. Ez da ohikoa aldi eta areto berberean Huawei, BYD, New Hope, Tencent, SWSC, Yushu, Xiaomi edo DeepSeek bezalako konpainien nagusi gorenak bilduta... [+]
Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.
Iazko azken hatsean Txinako gobernuak Yarlung Zangbo ibaiaren behe-arroan proiektu hidroelektriko handia abian jarriko duela iragarri izanak, urak harrotu ez, sutan jarri dituela dirudi gure artean. Esan dezakegu alarmaren eskala osoa kurritu dutela iruzkinek: munduko handiena... [+]
Donald Trumpek agindutako muga-zergak indarrean sartu dira: Kanadak eta Mexikok %25ekoak izango dituzte eta Txinak %10ekoa. Kanadak zifra bereko arantzelekin erantzungo du. Mexikok arbuiatu du AEBko Gobernuak esan izana organizazio kriminalekin loturak dituela herrialde horrek... [+]
ChatGPT ez da dagoeneko "hainbesterako". Lehiakide biziago, eskuragarriago eta merkeago bat jarri zaio parean AEBetako eta mundu mailako liderrari: enpresa txinatar baten eskutik ikusi du argia DeepSeekek. Dantzan jarri da mundua, eta ez espresuki onerako. Mikrotxipen... [+]
2018ko martxoaren lehena zen, bere lehen agintaldiaren lehen laurdena burututa, Donald Trumpek pentsaera politiko-ekonomikoaren lagin gardenena utzi zigunean: “Merkataritza-gerrak onak dira, eta irabazten errazak”. Orduantxe abian jartzear zituen altzairu eta... [+]
Ipar hemisferioan ikasturtea hastearekin batera izan ohi den albiste-zaparradan argitaratu zen duela astetxo batzuk: aspaldiko urteetan ez bezala, txinatar jatorriko ikasleak (275 milatik gora) ez dira jada ugarienak Estatu Batuetako unibertsitateetako atzerriko ikaslerian;... [+]
Argazkia bai, ala argazkia ez? Oraintxe bertan, ez dago argi Rio de Janeiron hasi berri-berria den G20aren goi bileran argazkia izango ote dugun ala ez. Bertaratu diren agintari gorenen “familia-argazkia”, alegia. Horrelakoetan arauzkoa bihurtu dena: turista... [+]
Mundu mailako inperioaren urbs estatubatuarra –eta haren periferiako lurbira osoa– Donald Trumpen bigarren agintaldirako kontuak ateratzen ahalegintzen ari garenean, tentsioak gorabidean jarraitzen du datozen lau urteetan, zalantzarik gabe, arreta-gune nagusietakoa... [+]
Kontinente zaharrak gerra komertziala plantatu dio Txinari, auto elektrikoen merkatu europarra porrot historiko eta irrigarri izatetik gertu dagoelako. Txinatarren errua omen, kotxe elektriko europarrak bi aldiz garestiago izatea haienekin alderatuta. Min egiten dietena da... [+]
Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]
Kontatu –ezta iradoki ere– ez digutenez, imajinatu egin beharko dugu. Gertatu, halatsu gertatuko zelako, gutxi gora behera.