Norberaren ongizatea eta hizkuntzak
Duela egun batzuk, aurtengo mediku azterketa egitera joan aurretik, nire ongizateari buruzko galdera-sorta bat igorri zidaten. Azken boladan urduri edo larri egon ote nintzen jakin nahi zuten, nire kezkak kontrolatzeko gai ote nintzen, makalduta ote nengoen... Azken batean, nire ongizate emozionalaz galdetzen zidaten. Hori dena, gaztelera hutsez, hizkuntza bat edo bestea erabiltzeak nire ongizatean eragingo ez balu bezala.
Enpresetan ere gero eta ohikoagoa da pertsonen ongizateari erreparatzea eta horri begirako interbentzioak egitea. Krisi eta ziurgabetasun handiko garaia bizitzen ari gara, larrialdi humanitarioak zein gizarte- eta lan-gatazka ugariak dira eguneroko ogia. Askotan ez gara gai epe ertain eta luzera begiratzeko, ez dakigu zer ekarriko digun etorkizun hurbilenak, segurutzat jotzen duguna ere alda baitaiteke une batetik bestera. Horrek guztiak gure ongizatean eragiten du.
Gurean, ongizateaz aritu dira, besteak beste, Orkestra Lehiakortasunerako Euskal Institutua eta Telesforo Monzón Euskal Herrigintza Laborategia. 2022an, Enpresarean azokan ere, euskal enpresek pertsonen ongizatea bermatzeko dituzten estrategien inguruan jardun zuten.
Nik oso argi dut gure ongizatea eta lurraldearen garapena hizkuntzekin lotu behar direla, hori gabe ezinezkoa baita lurralde bizigarri, bidezko eta iraunkorra lortzea
Berriki, Bai Euskarari Elkarteak antolatu duen Elkarrengandik Ikasiz solasaldietako hirugarren zikloan lan esparruko ongizateaz aritu dira. Solaskideen arabera, ongizatea hamaika modura defini daiteke: nahi duzun tokian zaudela, nahi duzuna egitea; une bakoitzean behar duzuna izatea; pertsona baten bizitzako eremu guztien arteko oreka lortzea da ongizatea. Hazten jarraitzeko aukera ematen duen inguru bat izatea eta nork bere ekarpenak egiteko aukera izatea, etengabe sortzen eta eraldatzen den kontzeptu bizia da ongizatearena. Askatasunarekin lotzen dute askok, eta kontzeptua lan eremura eramanda, ideiak proposatzeko aske sentitzeak, edo formazio saio batera bertaratzeko aukera izateak, edo opor-egun bat hartzeko edo ordutegia moldatzeko aukera izateak ongizatearekin dute zerikusia. Laburbildurik, esan genezake ongizatea gure bizi-kalitatea dela, eta horretan eragiten duten faktore guztien multzoa.
Hala ere, hizkuntzaren aldagaia ez ohi da ageri adituen ahotan ongizatean eragiten duen aldagai bezala. Nik, ordea, oso argi dut gure ongizatea eta lurraldearen garapena hizkuntzekin lotu behar direla, hori gabe ezinezkoa baita lurralde bizigarri, bidezko eta iraunkorra lortzea. Harrigarria bada ere, zaila da hizkuntza eta kulturaren aldagaiak ongizatearen eragiletzat hartzen diren elementuen artean aurkitzea. Horren inguruan ikertzen dutenengana joz gero, EAEn ongizate eta zoriontasun hautematearen inguruko ikerketa bat dago, 2022koa, Eusko Jaurlaritzako Prospekzio Soziologikoen Bulegoak landutakoa. Ongizatea azaltzen duten faktore hauek aztertu dira: egoera emozionala, norbere osasunaren hautematea, norbere bizitza kontrolatzearen hautematea, familia eta gizarte babesa, egoera ekonomikoaren balorazioa eta inguruarekiko balorazioa. EUSTATek ere norberaren ongizate-inkesta egiten du eta poztasuna neurtzeko galderek aldagai hauekiko dute lotura: harreman pertsonalak, egoera ekonomikoa, etxebizitza, inguruaren kalitatea, segurtasuna, etab. Alegia, hizkuntzak eta ongizatearen arteko lotura ez ohi da aztergai izaten eta ondo legoke kulturaren eta hizkuntza aniztasunaren aldagaia ikerketa horietan barneratzea, hizkuntza bat erabiltzeko aukera izateak edo ez izateak eragin nabarmena izan baitezake pertsonen ongizatean. Niretzat, behintzat, ezinbesteko aldagaia da. Nire ongizatea handiagoa baita [laneko] esparru guztietan nik nahi dudan hizkuntza erosotasunez erabiltzeko aukera dudanean.
Rober Gutiérrez, Bai Euskarari Elkartearen zuzendaria
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gaur, urtarrilak 21, gure oraintsuko historiaren efemeride interesgarri bat gogora ekartzeko eta hari buruz hausnartzeko eguna dugu. 50 urte bete dira Potasas de Navarra enpresako 47 langilek itxialdia amaitu zutenetik. Hamabost egun iraun zuen itxialdi horrek eta greba orokorra... [+]
Duela aste pare bat Norvegiako zenbait datu plazaratu ziren. Ipar Europako herrialde hartan auto elektrikoak nagusitu dira, eta Tesla marka dute salduena; energia birziklagarriaz sortutakoa omen da han kontsumitzen denaren %90. Aldiz, Norvegiako enpresa publikoek ez dute inolako... [+]
.jpg)
Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.
Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
Asteartean eman zuten jakitera bost gazte lapurtarren kontrako sententzia. Hamabost hilabeteko espetxe zigorra gibelapenaz bi gazteri, 500 euroko isun banarekin; 140 orduko lan behartua eta 500 euroko isun bana beste bi gazteri; eta, azkenik, 1.700 euroko isuna beste... [+]
Lehengo batean, The Wire telesail sonatua berrikusten ari nintzela, etsipena gogora ekarri zidan eszena bat heldu zen. Bertan, The Baltimore Sun egunkariaren zuzendaritzak langileak bildu eta datozen aldaketei buruz ohartarazten die; hau da, kaleratzeez eta distira gutxiagoko... [+]
Bizi dugun kultura kontsumistak, erabiltzaile oro agintzen du gozamen neurrigabera. Slavoj Zizek dioen eran, Goza ezazu zure fetitxea, hiper-modernitatearen agindu ozena bihurtu da. Fetitxearen lekua betetzeko dauden gailu teknologikoen bidez gauzatzen baita egungo gozamena... [+]
Mamu batek zeharkatzen ditu sukaldeak: Karlosen mamuak.
Karlos ez da aurkeztu Master Chef Celebrity lehiaketara. Bere sukaldaritza-ondarea aztertuta, oso argi dauka ez duela lehiakideen aukeraketa gaindituko. Izan ere, hedabide eta gastronomiaren akademiaren ateak itxita izan... [+]
Euskadiko Selekzioa lortzea, ezbairik gabe, lorpen historikoa izan da. Baina horretan geratzen bada, euskaldun askorentzat –ni barne, nafarra bainaiz– egunik ilunena eta tristeena izango da. Lehenengo egunetako poza eta berotasuna gozatu ondoren, itzul gaitezen... [+]
Entzumen eta hizkuntza irakasleak (EHI) eta logopedak eskola publikoan zein kontzertatuetan lan egiten duten irakasle espezialistak dira. Horien funtzioen artean hizkuntzan eta komunikazioan zailtasunak dituzten ikasleei arreta zuzena ematea da, baina baita komunikazio sistema... [+]
PAIk sortutako biktimak ez dira bakarrik PAIren Legeak eragindako egonkortze prozesuari esker funtzionarizatutako irakasleak, baizik askoz gehiago. Batzuei nolabaiteko ikusgarritasun mediatikoa eman zaie Steilasek jarritako errekurtsoaren ondorioz; gehienak, alabaina, ikusezinak... [+]
Azken asteotan Castejón-Soria trenbidea berreskuratzeko eta Tuterako tren-geltokia gaur egun dagoen tokian mantentzeko edo, Nafarroako Erriberako hiriburuan Abiadura Handiko Trenaren ustezko geralekuak aitzakiatzat hartuta, hirigunetik kanpo beste bat egiteko... [+]
Gerra Urte, Gezur Urte!
Horrela dio esaldiak eta horrela berresten du errealitateak.
Munduan eta Europan dagoen gerra-egoera, horren gorakada etengabea eta horrek Euskal Herrian izan dituen eta izango dituen balizko ondorioak aurreikusita, joan den abenduan hainbat... [+]
Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.
Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]
Hainbeste urte borrokan horren atzetik ibili ondoren, 34 urte, hain zuzen, oso pozik gaude orain egun batzuk, abenduaren 28an Inuzente egunean, Iruñean, Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak antolatu zuen batzarrean hartu zen erabakiagatik. Zeren ondo bidean,... [+]