Non dago herria?
Mikro eta makro kontzeptuen arteko muga lausoa da, eta elkarren arteko eragina lausoa izan arren, eragiten du. Baita gugan ere. Arazoa dator lainopeko itsutasunean asmatzen ez dugunean gu geu non gauden, herria non dagoen.
Elgoibarren egindako Hausnarrean liburuaren aurkezpenera etorritakoek esan zuten azoka plazarik gabe geldituko direla. Hura eraitsi eta osasun etxe berria omen doa, elegante. Ez dago azoka berriaren arrastorik, ez da arnasten horren beharrik, antza. Herriaren kanpoaldean dagoen supermerkatu valentziar elegantearekin, nahikoa izango ei da: aparkalekua badu, baita autobus geltoki publikoa atarian ere. Zero kilometro, beraz.
Eibarren kontuak bestelakoak dira. Dirudienez, herritar batzuen presioa dela eta, Udalak bukaera eman zion baserritarren azokaren hamar urtetako agoniari, eta Errebal Plazian kokatu zuen. Bertan Basagune izeneko denda ere badago, elikadura ekologikoa ardatz duen espazioa. Bitxia egin zait, halere, interneten azaldu ez izana baserritarren udal azokari edo Basaguneri buruzko erreferentziarik egiten dion ezer. Gehienetan, Errebal Plazia da kulturarako eta herritarrek parte hartzeko plaza publikoa, eta hala dio Eibarko Udalak berak ere bere webgunean.
Zalantza egiten dut kultura eta parte hartze publiko horien baitan eibartarrek baserritarren azoka ere badagoela ulertuko ote duten. Beste indar bat izan zezakeen Errebal Plaziak baserritar eta ekoizleentzat. Gertuko bailaratan badago non ikasi. Nahikoa da Urola aldera jo edo Deba ibarrean gora egitea martxan dauden proiektu interesgarriekin topo egiteko; bi ibilbide ezberdin norabide berean joan direnak: gertuen dauden erakundeak, baserritarrak eta herritarrak elkarrekin elikadurarekiko ardurak hartzen.
Zoritxarrez, komunitateak indartzen dituzten proiektu horiez kalean maiz entzuten direnak ez dira gozoak izaten: "Diru publikoa jaso dute hauek ere"... "herriko denda txikiei konpetentzia desleial egiten diote, itxiaraziko dituzte"... Goierri aldean entzundakoa ez da samurragoa. Herri bateko harakina pozik hizketan supermerkatu valentziar eleganteak ateak irekiko zituen hartan: aukera gehiago, eskaintza zabala denontzat... Harrezkero, bi urte pasa dira. Iritzi bera izango ote du?
Ispilua gurera ekar dezakegu eta buelta eman: azoketara eta kooperatibetara geure barazkiak, okela, esnekiak, ogiak eta abarrak saltzera goazenok non egiten ditugu erosketak? Gure hozkailu eta armairuetan zenbat aurpegi ezagutzen ditugu? "Zenbat kilometro daude Atharratzetik Tardetsera?" galdetu dit batek.
Batzuetan zaila egiten zaigu etsaia bereiztea. Lainopeko itsutasun horretan, ez gara gai herria non dagoen asmatzeko, eta bagoaz herria jango duen marrazoari geure burua eskaintzera, otzan eta pozik; inoiz eta inon geu ere marrazo izatera helduko garen ametsari jarraituz, autofagozitaziora.
Eta, noski, hilaren 6an Montevideon sinatu zen Europar Batasunaren eta Mercosurren arteko hitzarmenak baserritarrok geure onetik ateratzen gaitu –geure onetik ateratzeko modukoa delako–, eta sare sozialetan eta bestelakoetan sua darigu –eta hala behar du–, geure burua kinkan ikusten dugulako, beste kolpe bat –azkena?–. Badakigulako, besteak beste, akordio horretan EBko industriak, enpresa farmazeutikoek, energetikoek eta abarrek erraz egingo dituzten negozio horien ordainetan behi okela, soja eta bestelako nekazaritza-produktuen %82 etorriko direla arantzelik gabe.
Biraoek ahantzaraziko digute, ordea, gure hozkailuetako eta apalategietako aurpegi ezezagunak akordio horrekin lotuta daudela. Geure hilobia betetzen ari garela supermerkatuetan ustez aurreztutako euro bakoitzarekin, gure gorpuarentzat lekurik utzi gabe.
Valentzian gertatutako uholdeen testuinguruan, behin eta berriz entzun eta irakurri izan dut Antonio Machadoren bertso hura: Herriak bakarrik salbatzen du herria.
Gogoratuko dugu geu ere herria garela? Asmatuko ote dugu herria zer den bereizten?
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.