Nolakoak dira haurrentzako ipuinak, genero ikuspegitik?
Haur literaturako pertsonaietan aniztasun falta dagoela eta estereotipo eta rol sexistak gehiegitan erreproduzitzen direla ondorioztatu du Parean elkarteak, azterketa egin ostean. Sustraietatik eraldatuz dokumentala atera du orain, ikerketaren emaitzak, ipuin gomendioak eta haur literaturaren bueltako idazle, ilustratzaile, argitaletxe eta liburu-saltzaileen iritziak bilduta. "Urteotan asko aldatu dira gauzak, baina oraindik ere inkontzienteki joera dugu hainbat estereotipotan erortzeko".
Haurren garapenean, berebiziko garrantzia dute ipuinek, gure barne-mundua ulertzen laguntzen digutelako, baita gizartea ezagutzen ere, inguratzen gaituzten balioak eta jarrerak. Ipuinetan rol batzuk oso markatuta badaude eta sarri errepikatzen badira, hala barneratuko du haurrak. Haur eta gazte literaturak genero berdintasunaren eraikuntzan nola eragiten duen ikertzea helburu, Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxe bateko liburutegia aztertu zuen Parean elkartaek 2020an. Emaitza: azterturiko ipuinen idazleak gizonak dira nagusiki, mutil protagonistak gehiago dira neskak baino, istorioek sarri estereotipo eta rol sexistak erreproduzitzen dituzte eta ipuinen %13an baino ez dira ageri emakumeak zaintzan ez den bestelako rol batean, eta lan egiten agertu direnean, gehientsuenetan irakasle edo dendari lanetan baino ez. Ondorioa, batzuetan gizartea aurreratuago doala, ipuinetako iruditeria baino. "Pentsa, gure alabek ez dute ikusten emakumeak lan munduan gaudenik ere!".
Oiartzungo udal liburutegian antzeko azterketa egin eta antzeko joerak berretsi zituzten. Ikerketaz gogoetatu eta literaturan betaurreko moreak janzteko, irakasleentzako tailerrak eman dituzte eta ipuin ez sexisten gida ere atera dute, Katakrak-ekin elkarlanean. Hurrengo pausoa izan da dokumentala, aurreko guztiaz gain hainbat elkarrizketa jasotzen dituena: Sustraietatik eraldatuz. Haur literatura berdintasunaren aldeko aliatu. Ikus-entzunezkoa astearte honetan emango dute lehen aldiz, Oiartzungo Landetxe aretoan 18:30ean. Durangoko Azokan ere emango dute, abenduaren 7an, Irudienean.
Ainara Azpiazu: "Garrantzi handia ematen diot pertsonaia espektro anitza marrazteari, ume guztiek, ipuinak irakurtzen dituztenean, beren burua errepresentatua ikusi ahal izan dezaten"
Gauzak aldatzen ari dira?
“Iruditzen zait ahots batzuk altxatzen ari direla, batetik eta bestetik, azken urteetan zirrikituak bilatzen dituzten pertsonak ikusten ari garela, bestelako ereduak sortzeko”, dio Lur Gallastegi idazleak dokumentalean, esperantzatsu. Imanol Agirre liburu saltzailearentzat, “azken urteotan ematen ari den fenomenoa” da aldaketa hori; “batzuetan erakusleihoa begiratu eta ‘hara, ez dugu orekatu, goazen saiatzera erakusleihoko autoreak emakume eta gizon izan daitezen’”.
Ines G. Azpiazu ere liburu saltzailea da, eta liburuak ongi aukeratzean eta filtro egokia egitean jarri du azpimarra, “ipuinak hezteko erreminta bat” ere badiren heinean. Ainara Azpiazu ilustratzaileak garrantzi handia ematen dio “pertsonaia espektro anitza marrazteari, ume guztiek, ipuinak irakurtzen dituztenean, beren burua errepresentatua ikusi ahal izan dezaten (neskek, ume arrazializatuek…), nik umetan ez bainuen nire burua irudikatuta ikusten”.
Ipuinak mundu magiko bat eta aldi berean errealitatea ezagutzeko modua direla gogoratu du Carmen Elvira editoreak: “Aniztasuna, generoa… garrantzitsuak dira, eta landu behar dira, baina ez esplizituki”. Gaiari tiraka, “oso pedagogikoki” pentsatutako liburuez mintzo da Gallastegi, “artifizialak, baten batek esango dizu hori ez dela literatura, eztabaida eta saltsa badago”.
Hona dokumentalaren trailerra:
Esloveniako eskoletan izan duen arrakastari tiraka, Alberdania argitaletxeak Euskal Herriko ikastetxeetara ekarri du Joko Ona Denontzat irakurketa-lehiaketa: DBHko ikasleek “kalitate handiko liburuak” irakurriko dituzte taldeka, eta avatarra aukeratuta, horiei... [+]
Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira haurrentzako liburua modu berezian aurkeztu du ARGIAk, Donostian. Haur eta guraso ugari bildu ziren Gorka Bereziartua eta Adur Larrearen ipuinaren bueltan, eta festarako, dantzarako, ipuinak kontatzeko eta maskarak marrazteko tartea... [+]
Donostiako Gros auzoko erraldoi eta buruhandien konpartsak giroturiko kalejira eta dantza izango ditu lagun, ostiral honetan ARGIAk antolatu duen liburu aurkezpenak: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira aurkeztuko dute Gorka Bereziartua eta Adur Larrea egileek.
"Erraldoiei buruzko ipuina nahi dugu, haur txiki nahiz koskortuagoentzat". ARGIAk enkargua egin zien etxekoak ditugun Gorka Bereziartua kazetariari eta Adur Larrea ilustratzaileari. Emaitza: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira. "Gauza berriak probatzeko... [+]
Saran egingo da urriaren 11 eta 12an, eta aurtengoa laugarren edizioa izango da.
"Arrats arrunt bat zen. Zapoarentzat”. Arrats hori da Maite Mutuberriak album honetan kontatzen diguna. Oso testu gutxi du liburuak, eta irudiek ederki kontatzen digute istorioaren nondik norakoa.
Hasieratik ikus dezakegu ilustrazioetan zapo handi eta lasaia,... [+]
Liburu honetara hurbiltzen denak lehenbizi G. Mabire-ren irudiekin egingo du topo. Komikiaren estiloko irudiak dira, trazu oso zehatzak eta kolore bizikoak, pertsonaiak eta egoerak erraz interpretatzen laguntzen dituztenak. Irudi horiek testuarekin bat datoz: laburra eta zehatza... [+]
Irakurtzen al dute –eta irakurritakoa ongi ulertzen al dute– haur eta gazteek? Eta helduok? Eskolan zein tarte eskaintzen zaio irakurketari eta literaturari? Nola prestatzen da ikasleei eskaintzen zaien liburu zerrenda eta nolako liburutegiak dituzte ikastetxeek,... [+]
Gizakiak istorio kontatzaileak gara, hainbeste, ezen esan ere egin daitekeen narrazio gaitasuna dela gizaki egiten gaituen ezaugarrietako bat. Kontakizunak behar beharrezkoak zaizkigu geure burua eta errealitatea eraikitzeko, eta bereziki aipatzekoa da ipuin klasikoek horretan... [+]
Igande goiza Tolstoiren ipuin bat irakurtzen pasa genuen, irakurtzen, euskaraz: “Zenbat lur behar du gizon batek?”. Eta Elena Odriozolaren marrazkiak ezagutu ditu Gulliverren abenturetan ikusi zituelako, Ipuinen harian gozatu. Diskotekero jartzen da gero, maiz, eta... [+]
Saria bost eguneko literatura-egonaldian parte hartzeko aukera izango da. Guztira hogei irabazle izango dira, eta ikastetxeak ere sarituko dituzte.
Gure semea irakurtzen hasi zelarik eskolan, bere adineko liburu bila aritu ginen. Horrela agertu zitzaigun etxean frantsesezko Sami et Julie font des crêpes (“Samik eta Juliek matahamiak egiten dituzte”), E. Massonaud eta T. Bontéren lana. Izenburua... [+]
Haur eta gazteei zuzenduta euskaraz dagoen literatur azoka bakarra da Ikusi Mikusi, Saran egingo dute eta Euskal Herri osoko 33 eskolatako 1.396 ikaslek, familiek eta arloko profesionalek hartuko dute parte. "Hazi handiak ereiten ditugu haur eta gazte horiengan".