Nola eragiten du erraldoien egiturak dantzan?
Erraldoiak dantzan aritzeak dantzagarriak izatea eragiten du, eta horrek Euskal Herriko erraldoiak barrutik nolakoak diren azaltzera garamatza, gure gainean dagoen hiru metro baino gehiagoko figurarekin elkarreragiteko aukera ematen digun sistema nolakoa den azaltzera.
Gure sorbalden gainean hiru metro baino gehiagoko figura batek dakartzan erronkak, pisuan eta oreka puntuan laburbiltzen dira. Bi elementu konbinatuen emaitza erraldoiaren inertzia da, oso kontuan hartzekoa dantzatzerakoan. Hiru elementu horiekin jolastu ahal izateko, euste egokia behar dugu. Gaur egun Euskal Herrian hiru erraldoi eredu daude nagusiki eusteko elementuei dagokienez:
Zintzen eta eskuen sistema da garai batean konpartsa askotan gehien erabiltzen zena: erraldoiari eusteko aukera ematen du, besterik gabe, baina zaildu egiten du dantza edo norabide aldaketa dakarren edozein mugimendu mota. Erraldoiak dantzarik gabe desfilatzen ari zirenean, sistema nahikoa zen, oreka puntua apenas mugitzen baitzen.Zintza, esku eta gerriko sistemak egonkortasun handiagoa ematen dio irudiari, baina aldakaren lana eragozten du erraldoiari mugimendua transmitituz, eta, horren ondorioz, mugimendua bertikalagoa da horizontala baino. Oso gomendagarria dantzarako pauso laburra erabiltzen denean.
Zintzen, eskuen eta buruen sistemak ez dirudi hain egonkorra, baina, beste aldetik, oreka kontrolatutakoan, triangeluaren teoria deitzen diodana suertatzen da:
- Buruarekin beharrezko oreka-puntua lortzen dugu
- Zintzekin indarra egiten dugu sorbaldekin
- Eskua astoan dugula zuzendu eta ukondoak alboko gurutzetan finkaturik erraldoiarekin bat egiten dugu, egonkortasunez hornitua.
Ukondoak eta aldakak, erraldoiaren berezko kulunka emateko balio dute, dantzatzen ari den pertsona bat bezala, eta bere mugimendua kontrolatzeko eta naturalizatzeko. Alboetako zeharbideetan ukondoen presioak, gure gorputz mugimendua erraldoiaren aldakara transmititzen du, eta, era berean, sorbalden mugimendua erraldoiaren sorbaldetara iristen da.
Sistema horrek desplazamendua eta kulunka luzatzea ahalbidetzen du, eta, beraz, erraldoiaren mugimendua bere barneko elementuen artean koordinatua izatea lortzen da, gizakien mugimendua den bezala. Nire ustez, desplazamendua erraldoiaren tamainarekin bat etortzea komeni da, ahal den neurrian. Desplazamendua laburra bada eta luzatzen ez bada, erraldoia mugitzen da, baina mugimendua artifiziala da, dantzariaren sorbaldek eta aldakak joka dezaketen papera deuseztatzen da.
Bestalde, komeni da aipatzea, gaur egun konpartsa bakoitzak bere estiloa bilatzen duela, bere nortasun-ezaugarriak, herri ezberdinetan egiten den dantza tradizionalean gertatzen den bezala, bizitza eta aberastasuna ematen dioten ñabardura ugarirekin.
Irudia: Patxi Laborda
Beste sei kapitulu ere landu ditu Patxi Labordak Dantza.eus aldizkarian:
- Erraldoi tradizioaren inguruan 1
- Erraldoi tradizioaren inguruan 2: Iraganeko kontuak
- Erraldoi tradizioaren inguruan 3: Zergatik koreografiak?
- Erraldoi tradizioaren inguruan 4: Iruñeko erraldoi konpartsaren eredua
- Erraldoi tradizioaren inguruan 5: Gaita eta gaitariak
Iurretan 1995ean andreek soka-dantza nola plazaratu zuten idatziz jasoa du Jon Irazabalek. Izan ere, 1837ko San Migel jaietan emakumeek osatutako aurreskua dantzatu zela ikusita, arrasto haiei jarraika, kopla doinuz lagundutako soka-dantza ikasi eta kaleratu zuten Iurretako... [+]
Dantzaren munduan gabiltzanok askotan errepikatzen dugun ideia da dantza efimeroa dela. Elhuyar hiztegiak espainoleko "efímero"-ren ordaintzat ematen ditu honakoak: efimero, suntsikor, galkor, iragankor, iraungikor, ilaun. Ez dut gogoan nori irakurri nion... [+]
Azken urteetan Lapurdiko kontserbatorioan euskararen eta diziplina tradizionalen presentzia handitu da eta euskal dantzako ibilbideari forma ematen ari dira; irailean hasi da lehen zikloa. “Herri Elkargoa sortu zen Iparraldean eta nahi zuten herri musika eta herri... [+]
Lesakako ezpata-dantzariak San Fermin egunerako ezpata-dantzako entseguetan dabiltza azken hilabetean. Hamabost atera ohi dira dantzara, eta besteak titularren batek hurrengo urteetarako lekua utzi zain daude.
Transmisioa eta dantza taldeetako erreleboa aztertu nahi izan dugu Dantzan Ikasi topaketetan, eta gazte belaunaldiek lan egiteko ereduak ezagutu nahi izan ditugu “Gazteen parte-hartzea euskal dantzan” mahai inguruan: Eder Niño Barakaldoko... [+]
Iruñeko alkate Joseba Asironek prentsaurrekoan iragarri duenez, Duguna dantza taldeak jaurtiko du 2024ko Sanferminetako txupinazoa. Duguna izan da Iruñeko herritarren boto gehien jaso duen hautagaitza. Hain zuzen dantza taldearen sorreraren 75. urteurrena ospatzen... [+]
Gerratik ihesi 1937ko ekainean Donibane Garazin Bilbo eta inguruetako 600 haur jaso zituzten. Hiriburuko Ziudadelan Eusko Jaurlaritzaren menpeko eskola kolonia bihurtu zuten, eta bi urtean 8-14 urteko 800 bat haur igaro ziren bertatik. Haurrekin 80 bat heldu ere iritsi ziren:... [+]
Aste hondar honetan euskal dantzen hiriburu bilakatu da Hendaia. Akelarre dantza talde hendaiarraren 50. urtemugaren testuinguruan, Lapurdi, Baxe Nafarroa eta Xiberoako hamasei dantza talde elkartu ditu bertan Iparraldeko Dantzarien Biltzarrak.
Iazko azaroko Sansaturnino eguneko ospakizunak gibelean utzita, Iruñeko Duguna dantza taldeak 75. urteurreneko ekitaldiekin aitzina eginen du martxo hondar eta apiril hastapenean. Ondorengo lerroetan taldeak berak azaltzen ditu ospakizunok.
Kaskarotak eta maskaradak kasik urtearekin batera hasi dira eta jarraian etorri dira beste zenbait inauteri festa. Goiztiarrenak urtarrilean ari dira ospatzen, baina aurten inauteri gehienak datoz oso goiz. Otsailaren 8an izango da Ostegun gizena eta 13an Inaute asteartea. Hadi!... [+]
Urtarrileko lehen asteburuarekin atera dira kaskarot goiztiarrenak. Beskoitzekoak izan dira lehenak eta otsail hasierara arte larunbatez eta igandez astero ibiliko dira herriko auzoetan etxez etxe dantzan eta festan. Goiztiarrenak eta irteera gehiena egiten dituztenak dira... [+]
Dantzaria, koreografoa, abesbatzako zuzendaria, idazlea… 102 urterekin zendu da Filipe Oihanburu (Argeles-Gazost-Miarritze, 1921-2023) Miarritzeko bere etxean. Hain zuzen Miarritzeko Urrezko Domina jasoa zuen euskal dantzan eta musikan egindako lan guztiagatik. Segundo de... [+]
