Nire bizimoduak zenbat emakume zapaltzen ditu?
Jakin nahiko nuke. Nire burua gaztigatzen ibili gabe, baina arduraz, bizimoduan aldaketak egiteko ipar ulergarria litzateke. Bizimoduko alor bakoitzean gauzak era batera eginda X emakume* zanpatzen ditut, beste era batera eginda X, eta beste era honetara inor ez. Eguneroko beharrak asetzeko harreman eta formula berriak sortzen jarri ahal gaitu ikuspegi horrek, eta klima larrialdiak eskatzen duen urgentziaren aurrean, dramatik eta galera sentimendutik baino, ilusiotik eta pozetik planteatuko genuke bidea horrela. Izan ere, kapitalismoak izorratu dituenez biak, bi borrokak berberak dira: Amalurraren aldekoa eta emakumeen* bizitza duinaren aldekoa.
Zenbat emakume* zapaltzen ditut hipermerkatuan letxuak erosita? Eta herriko dendan erosita? Eta azokan erosita? Eta kontsumo taldean?
Zenbat emakume* zapaltzen ditut gurasoak zaharren egoitzara eramanda? Eta hainbat orduz zaintzaile bat kontratatuta? Eta zaintzeko txandak eginda?
Zenbat emakume* zapaltzen ditut Iberdrolaren argia pizten dudanero? Eta Goienerrena piztuta? Eta eguzki plakak teilatuan jarrita? Eta argia itzalita?
Zenbat emakume* zapaltzen ditut arropa Zaran erosita? Eta interneten erosita? Eta herriko dendan erosita? Eta jostunari eskatuta? Eta beste batena berrerabilita?
Agerikoa da gaur gaurkoz eremu askotan ez dagoela 0 zapalkuntza lortzerik: adibidez, dena laborariei zuzenean erosiko bagenie ere, Euskal Herrian lurjabe izanik ekologikoan ari diren baratzezainen urte osoko soldata batez beste 14.990 eurokoa da. Baina 0 ezinezko izanik ere, beti dago norberaren hautuen baitan emakume* zapaldu kopuruan gehiago edo gutxiago eragitea.
Artikulu honetan emakume*-ren izartxoak hartzen ditu, generoa bizitzeko era anitzez gain, baita zapalkuntza egoeran diren gizonezko langileak ere. Baina sektorez sektore azpiratuenak emakumeak direla bistaratzeko erabili dut emakume* hitza: munduan gose diren 1.200 milioi pertsonetatik %70 nekazariak dira eta hauetatik %70 emakumeak eta neskatoak.
Gure ekintza bakoitzak zapaltzen duen emakume* kopuru horretan barneratuta leudeke, noski, produktu hori sortzen jatorrizko herrialdean zapalduriko emakumeak*, produktu horren ustiaketak lurraldetik bidalitako emakumeak*, bidean garraio sistemak zapaldurikoak, gure herrian saltzeko katean lanbalditza prekarioek zapaldurikoak... Agian orduan "garesti" eta "merke" hitzen balioa aldatuko litzateke, edo beste hitzen bat zabalduko litzateke produktu edo zerbitzu batek zapaltzen dituen emakumeak* 0-tik gora direnentzat.
Gure eguneroko bizitza ez litzateke egungoa bezain "erosoa" eta "merkea". Baina egunerokoan erabiltzen dugun gauza edo zerbitzu bat 0 emakume* zapaltzera pasatuko genukeen bakoitzean, bizitza asegarriagoa izango litzaiguke, dugun gauza hori duina, mundua askeagoa. Eta ziur, CO2 gutxiago kontsumitzen dituena. Agintariak mintzo diren Klima Trantsizioak ez du honetaz deus esaten, agian ekarri nahi diguten bizimodu berrian gauza eta zerbitzu bakoitzak zapalduko dituen emakume* kopurua are handiagoa izango delako. Herritarrok egin beharko dugu, gauza bakoitzaren erabiltzaileak eta emakume* zapalduak elkartuta, ekoizteko eta kontsumitzeko modu zein harreman berriak sortuz.
Irudimentsua eta umoretsua da, eta marraztea bere pasioa da. Oihan Iriarte Eletxigerrak (Bilbo, 2001) Autismoa eta biok (Txalaparta, 2025) liburu ilustratua sortu du autismoa ikusarazteko. Bere bizipenetatik abiatutako liburua da. Arte figuratiboaz baliatu da batez ere:... [+]
Errepikatu nirekin: Sara Millerey. Ez dezagun ahaztu bere izena. Transfeminizidioaren biktima da Millerey: gorrototzaile transmisogino batek torturatu zuen, besoak moztu zizkion eta bizirik bota zuen ibaiertz batera. Bi orduko agoniaren ondoren hil zen.
Errazagoa da J.K... [+]
Ziburuko Liburu eta Disko Azokaren 6. edizioa ekainaren 7an izango da. Girotzeko eta azokaren eragina inguruko herrietara zabaltzeko, aurreko asteetan zehar sei ekintza kultural antolatu dituzte Baltsan elkarteak eta ARGIAk elkarlanean. Lehena martxoaren 30ean izango da,... [+]
Desengainu handia hartu dute euskal feminista askok jakin dutenean Chimamanda Ngozi Adichie idazleak haurdunaldia esternalizatu duela, alegia, surrogate batek ernaldu duela bere haurra, diru truke. Guztiok izan beharko genuke feminista saiakeraren egilea da Adichie, besteak... [+]
Azken bi hamarkadetan indarkeria matxistaren gaia lehen lerrora ekarri du mugimendu feministaren borrokak, besteak beste, eta bikote arteko indarkeria edo “familia arazo” gisa deskribatzen zenak, eremu publikora eta kalera egin du salto. Indarkeria matxistaren... [+]
Izenburua aski argia da: Zuzi iraxegia. Euskal emakume idazleak eta literatura klasikoa (TZ, 2025). Eta 300 orrialdeko liburu mardulean, XIV. mendeaz gero gurean izan diren emakume idazleen gainean jardun du, irakasleari dagozkion azalpenak emanez bezainbat, testu klasikorik... [+]
Ostegun gauean emakume bat bortxatzea egotzita atxilotu zuten gizon bat larunbatean. Gizona kasua argitu arte zaintzapean dago. Mobilizazioa egin du Itaiak astelehenean 18:30ean, Baionako Herriko Etxean, eta horren erantzukizuna azpimarratu du.
Laura Macayaren liburua ekarri du euskarara Katakrakek. Amaia Astobizak itzuli du, feminismoaren baitako eztabaidak ireki eta beste begirada batzuetatik ekiteko helburuarekin.
Indartsua, irribarretsua eta oso langilea. Helburu pila bat ditu esku artean, eta ideia bat okurritzen zaionean buru-belarri aritzen da horretan. Horiek dira Ainhoa Jungitu (Urduña, Bizkaia, 1998) deskribatzen duten zenbait ezaugarri. 2023an esklerosi anizkoitza... [+]
Pippi Kaltzaluzeren istorioak lehenengoz kaleratu zirenetik 80 urte bete direla-eta, leku berezia eskaini diote Boloniako Nazioarteko Haur eta Gazte Liburu Azokan. Azkarra, independentea, errebeldea, lotsagabea, menderakaitza, apur bat basatia, sormen handikoa, ausarta eta... [+]
Gozamen aparta bezain deskribatzeko zaila dakar, norbaiten hitzak irakurri edo entzun ostean, zera pentsatzeak: “Horixe zen neu aurreko hartan azaltzen saiatu nintzena!”. Idazlea eta itzultzailea da María Reimóndez, eta galegoz aritzen da, hizkuntza... [+]
Bai ikastetxeek antolaturiko eskolaz kanpoko jarduerek, bai aisialdiari loturiko ekintzek eta udalekuek desgaitasunen bat duten haurrak kanpoan uzten dituzte maiz, eta hain justu, jarduera horiek bereziki onuragarriak dira premia bereziak dituzten haurrentzat. Hala dio... [+]
Orain arte desgaituak ez diren pertsonekin lehiatu da Uharteko Ipar Eski Taldeko Eneko Leyun eskiatzailea (Iruñea, 1998). 2024-2025 denboraldian, lehenengo aldiz parte hartu du Adimen Urritasuna duten Pertsonentzako Iraupeneko Eskiko Espainiako Txapelketan. Urrezko... [+]
Joan den urte hondarrean atera da L'affaire Ange Soleil, le dépeceur d'Aubervilliers (Ange Soleil afera, Aubervilliers-ko puskatzailea) eleberria, Christelle Lozère-k idatzia. Lozère da artearen historiako irakasle bakarra Antilletako... [+]
Endometriosiaren Nazioarteko Eguna izan zen, martxoak 14a. AINTZANE CUADRA MARIGORTAri (Amurrio, 1995) gaixotasun hori diagnostikatu zioten urtarrilean, lehen sintomak duela lau urte nabaritzen hasi zen arren. Gaitz horri ikusgarritasuna ematearen beharraz mintzatu da.