Neguko lanetan


2020ko abenduaren 10ean - 07:06

Sagardoa botilaratu berria dugu. Aurten sekula baino lehenago. Uda bero eta lehorrak sagarra lehenago ekarri zuen, eta udazkena epeletik joan da. Bost aste lehenago dugu aurten sagardoa botilan, barrikotekoa, barrikakoa, bukoikoa eta upelekoa, denak! Sagardoa botilakoa dela uste dugun horietakoak gara, eta zorrotz zaintzen dugu botilaratzea. Botilan findu eta txinparta punttua osatu behar du, eta bizitzeko bidea ez hartu.

Lanak hilabete lehenago egin beharrak zer pentsatuan jarri behar gintuzke. Landareek erritmo naturaletan egiten dute dantza. Eguzkiaren, lurraren, ilargiaren eta kosmosaren erritmoak eta neurriak ez dira aldatuko; egun argia moztu eta luzatuko da, negua etorriko da urtero bezala aste honetan. Neguko solstizio guztietan bezala eguna luzatzen hasiko da, eta martxoan egunak eta gauak hamabina ordu izango dituzte. Baina galdera da, zer-nolako negua etorriko da? Beroa? Hotza? Eta horrela hemendik atzera datorkigun sasoi eta garai guztiekin. Zer datorkigu? Neguko atseden sasoian, ez eta bai, eztabaidarako gaia...

Bitartean, gure ingurunearen kulturaren erritmoari eutsi behar, eta lanak ere ezin ipularrean utzi. Hona sasoi honetako lan nagusiak. Ekin!

Negutegia baduzu, aireberritu egun argietan; kanporatu hezetasuna ahalik eta gehien; bestela, ederki sartuko da izotza barruraino. Ondoren berotu.

Negutegirik ezean, babestu loreontzietan bizi diren landare hozberak. Eraman toki babesera garrazkiak, geranioak eta abar, atari, aterpe edo antzekoren batera, izotzak harrapa ez ditzan. Toki hori ere hotza bada, berotu ingurunea: jarri belar ondua, orbela, luar ondua edo antzekoren bat loreontziaren inguruan eta gainean. Landareak bildu eta estali, ito gabe.

Lurrean landatuta bizi badira, egin azpiak inguruan, eta bildu eta estali landarea bera gozo-gozo egoteko moduan; egin estalki bat izotza kentzeko, betiere ito gabe.

Landatu baratzean eta soroan freskotarako baratzuriak (Allium sativum), tipulinak (Allium cepa var. cepa), udaberrirako aza jendea (Brassica oleracea) eta marrubia (Fragaria vesca). Erein laboreak, baita baba handia eta baba txikia (Vicia faba), ilarra (Pisum sativum) eta udaberriko porrua (Allium porrum). Estali zurituz gozoago egin nahi ditugunak: kardua (Cynara cardunculus), endibia eta eskarola (Cichorium endivia).

Bildu orbelak luarretarako edo landareen azpiak egiteko.

Hauxe da sasoi onena fruta arbolak, zuhaitzak eta zuhaixkak landatzeko. Era berean orain da garaia su egurretarako edo zur materialetarako enbor gehienak botatzeko.

Urte sasoirik hotzenean, landareetan izerdi gutxiena dabilen honetan, mugitu zeurea eta berotu zaitez. Gero eskertuko duzu. Gero berokoak.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Landareak
2024-12-27 | Leire Ibar
Txanpainaren industriaren arrakastaren oinarrian eskulan esplotatua dago

The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.


2024-12-23 | Irati Diez Virto
Ez naiz sagua, ezta satorra ere; lursagua naiz

Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]


Gabonetan tokikoa eta sasoikoa kontsumitu eta, bide batez, Israelgo produktuak boikoteatu

Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.


2024-12-23 | Jakoba Errekondo
Ilarraren entzumena

Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.


2024-12-23 | Garazi Zabaleta
Ekin Dulantzi
Nekazaritzako elikagaien test gunea Dulantzin

Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]


2024-12-16 | Jon Torner Zabala
Euskal Sagardoa
Ipar eta hego, mendeetako tradizioa txapel beraren pean

Euskal Sagardoa Jatorri Deiturak erronka ezarria dio bere buruari: Euskal Herri osoko sagar eta sagardogileak biltzea. “Sagardoaren kultura lurralde osoan dago, eta lurralde osoan mantendu dira sagardotarako sagarrak”, esan digu Unai Agirrek, sor-markaren... [+]


2024-12-16 | Garazi Zabaleta
Ozaetako (barrundia) sagar zuku ekoizpena
8.000 sagar zuku litro ekoitziak, 900 biztanleko herrian

“Aterako dut sagar zuku bat?”. Galdera horrekin hasi da Barrundiako Ekonomatoko kide Koldo Lopez Borobia, Susana Lopez de Ullibarri eta Santi Txintxurretarekin izandako elkarrizketa. Sagar zukuaren bueltan eta sagarrondoz inguratutako lorategian elkartu gara. Hau ez... [+]


2024-12-16 | Garazi Zabaleta
Xiberoko kolektiboa
Baratze kolektiboa Maulen, harreman sozialak ereiteko

Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]


2024-12-16 | Jakoba Errekondo
Txokolate menpekotasuna negozio

Txokolatea kakaotik sortzen da. Kakaoak Theobroma cacao du izena; Theobroma hitzak “jainkoen janaria” esan nahi du. Aspaldikoa da txokolatearen gurtza; jainkoena zena azkar asko egin genuen geure. Euskal Herrian, azukrearekin eta kafearekin batera elikagaien... [+]


Buruan urrea, gehiena akuikulturan ordea

Badira hainbat espezie arrandegietan beti egotera derrigortuak diruditenak. Haien arteko arrain batek dirdira berezia du, urrezko koroarekin begiratzen baikaitu: urraburuak (gazteleraz ere, ezaugarri berari men eginez, dorada-k). Ondoan haien artean anaiak diruditen sorta dago,... [+]


Non dago herria?

Mikro eta makro kontzeptuen arteko muga lausoa da, eta elkarren arteko eragina lausoa izan arren, eragiten du. Baita gugan ere. Arazoa dator lainopeko itsutasunean asmatzen ez dugunean gu geu non gauden, herria non dagoen.


2024-12-09 | Jakoba Errekondo
Errastiko ogia
Ilarretan dilista nafarra

Zeruka, zeru bete on dakar zerukak. Zeruka, magitxa, magintxeta, mihauria, magina, baina, ilar-axala, mantxa, teka edo, ezagunena, leka. Lekak barruan dakarren leka-gauza, leka-bihia, lekalea edo lekazia bezalako jaki ederrik ba al da negua goxatzeko? Pertzak bete lekari,... [+]


2024-12-09 | Garazi Zabaleta
Errastiko ogia
Aurrekoen jakintza eta makrobiotika uztartuta sortutako ogia

Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]


Basoko ehiztaria

Gaua da. Zuhaitzetan geratzen diren hosto gutxien artetik igarotzen da ilargiaren argia. Isiltasuna da nagusi. Txoriak sasi artean daude, babestuta lo, lo-edo. Baina bat batean zerbaitek kolpatu du sasia. Txori gehienak izutu diren arren, izoztuta bezala geratu dira, isilik... [+]


2024-12-02 | Jakoba Errekondo
Gintonikaren ezkontza

Bart arratsean izan da. Etxekoak gintonikari zurrupaka. Ni aspaldi dibortziatu nintzen gintonikarekin. Ginak oso gogoko ditut, hortz-haginak ur, baina tonikak ezin edan ditut, gozoegi eta burbuila zakar gehiegi.


Eguneraketa berriak daude