Neandertalak uste baino geroago arte bizi izan ziren Lezetxikin, ikerketa berri baten arabera
Arrasateko Lezetxiki haitzuloan –duela gutxi jakin denez AHTren obrek kaltetua–, neandertal gizakia Aurigñac aldira arte bizi izan zela baieztatu du Bordeleko unibertsitateko ikerlari batek, aztarnategian azaldu ziren haginak berriz aztertu ondoren.
Euskal Herrian dagoen historiaurreko aztarnategi garrantzitsuenetakoan, Lezetxikin, neandertalen presentzia jakina zen, baina ikerketa berri batek ziurtatu du uste zena baino geroago bizi izan zela homo espezie hori.
AHTren obrek haitzuloari egindako kalteen inguruko albistean hedabide honek asteazkenean aurreratu zuen bezala, Bordeleko Unibertsitateko Diego López Onaindia ikerlariak artikulua plazaratu berri du American Journal of Biological Anthropology aldizkarian, nazioarteko beste hainbat ikerlarirekin batera –tartean dago EHUko arkeologo eta Lezetxikiko indusketetako zuzendari Alvaro Arrizabalaga–. 1966an Jose Migel Barandiaranek egindako indusketetan Lezetxikin azaldutako bi haginen inguruko datu gehiago ematen ditu ikerlanak.
Lezetxikin oso ongi ikus daiteke Moustier aldiko eta Aurigñac aldiko garaien arteko trantsizioa: lehenengoan neandertalak ziren nagusi; bigarrengoan homo sapiens edo egungo gizakia gailendu zen
Lópezek Twitter bidez azaldu ditu bere lanaren nondik norakoak eta Lezetxikin AHTren tunel btek etgindako kalteez ere kezka azaldu du: "Ez dut ulertzen nola onartu daitekeen honakorik 21. mendean gertatzea".
Giza Palentologiaren eta Eboluzio Sozialaren Kataluniako Institutuak (IPHES) ere eman dio oihartzuna ikerketari. Haitzuloan indusketak aspalditik ari dira egiten eta horrek Lezetiki "historiaurrea ezagutzeko erreferentziazko aztarnategi" bilakatzen duela dio IPHES-ek, industutako estratigrafiak historiaurreko kultura ia guztiak jasotzen dituelako.
Hain justu, Lezetxikin oso ongi ikus daiteke Moustier aldiko eta Aurigñac aldiko garaien arteko trantsizioa: lehenengoan neandertalak ziren nagusi; bigarrengoan homo sapiens edo egungo gizakia gailendu zen. Azken datazio kronologikoek diotenez, baina, Mouster aldikoak jotzen ziren aztarna litiko ugari Aurigñac aldikoak ere izan daitezke, eta beraz, sekuentzia estratigrafiko horietan agerturiko haginak neandertalenak ote ziren zalantza zegoen.
Lópezek haginak eskaneatu eta xeheki aztertu ondoren baieztatu du neandertal helduenak direla. Hortaz, "neandertalen presentzia Iberiar Penintsularen iparraldean uste baino askoz geroagokoa" dela baieztatzen dute Lezetxikiko aztarna horiek, 57.000 eta 32.000 urte artekoa.
Etiopia, 1974ko azaroaren 24a. Lucy-ren hezurdura aurkitu zuten Hadarren, giza arbasoen arrasto zaharrenetakoa. Australopithecus afarensis espezieko hominidoak 3,2 eta 3,5 milioi urteren artean ditu.
Homo espezieen arbasotzat jo zuten orduan, gu guztion amatzat. Mende erdi... [+]
Berkeleyko unibertsitateko (Kalifornia, AEB) arkeologo talde baten arabera, ezkerreko irudian ageri den eszena ez litzateke zuzena. Hau da, gizakiek ez zituzten lantzak jaurtitzen mamutak eta beste ugaztun handi batzuk ehizatzeko. Horixe zen orain arte zabalduen zegoen... [+]
Geissenkloesterle (Alemania), dela 42.000 urte. Danubio ibaiaren arroko kobazuloan bizi zirenek txirula bat egin zuten hegazti hezurrak eta mamut bolia erabiliz. Garai bertsuan, Esloveniako Divje Babe kobazuloko biztanleek ere txirula bat egin zuten hartz baten femurra baliatuz... [+]
Sulawesi (Indonesia) uhartearen hegoaldean, Leang Karampuang kobazuloan hiru irudi antropomorfoz eta basurde batez osatutako margolana aurkitu dute Griffith eta Southern Cross unibertsitateetako eta Indonesiako Agentzia Nazionaleko arkeologoek. Nature aldizkarian argitaratutako... [+]
Euskal Herriko kobazuloetan Madeleine aldiko (duela 18.500 eta 13.500 mila urte bitartekoak) labar-artea metodo konputazionalak konbinatuz aztertuta, ezaugarri espazialen eta ikonografikoen arabera bereizi dituzte irudiak, eta ondorioztatu dute lau multzotan bana daitezkeela.
Duela bi urte, Edgard Camarós arkeologo katalanak bi giza garezur eta "Minbizia?" zioen txartel bat topatu zituen kartoizko kaxa baten barruan, Cambridgeko Unibertsitatean. Garezurrak Gizatik zetozten, Egiptotik eta berriki Frontiers in Medicine aldizkarian... [+]
1991n Alpeetan Ötziren gorpua aurkitu zutenetik, egoera oso onean kontserbatutako 5.000 urteko arrastoak ikerketa asko egiteko erabili dituzte. Hasieratik arreta eman zuten azalean zeuzkan 61 tatuajeek. Adituek uste zuten tatuaje horiek azalean ebaki txikiak eginda eta,... [+]
Muru Artederreta herrian, Murugain izeneko muinoan, Burdin Aroko herrixka baten horma agerian geratu da, AHTren lanentzako laginak hartzen ari zirela. Bizilagunen hango elkarteak salatu du trenarentzako tunel baten ahoa eraikitzeak harresiaren zati bat suntsituko lukeela.
1992. eta 2006. urteen artean, Erromako Bracciano lakuko uretan, Neolito goiztiarreko La Marmotta aztarnategia industu zuten. Berriki, Plos One aldizkarian han aurkitutako bost piraguen inguruko ikerlana argitaratu dute. Ontziak 7.000-7.500 urte inguru dituztela ondorioztatu... [+]
Axlor aztarnategian (Dima), duela 100.000 urte inguruko gizakien fosilak aurkitu dituzte IIIPC Historiaurreko Ikerketen Kantabriako Nazioarteko Institutuko ikertzaileek. Zehazki, 10-12 urteko bi haurren eta heldu gazte baten hortzak dira, eta Iberiar penintsularen... [+]
Mecklenburgeko golkoan, Baltikoko uretan, ia kilometro bateko harrizko egitura bat identifikatu zuten arkeologoek 2021ean. Orain diziplinarteko ikerlari talde batek harresiari buruzko ikerketa argitaratu du PNAS aldizkarian.
Egiturak 10.000 urte inguru ditu eta gizakiak egina... [+]
Irulegiko Burdin Aroko herri gotortuan azaldutako brontzezko piezari buruzko ikerketa “osoena” azaltzen duen artikulua argitaratu du aditu talde batek nazioarteko aldizkari zientifikoan. Orain arte ez genekizkien hainbat berritasun dakartza.
Asteburu honetan historiaurreko margoak zeuden kobazulo bat bisitatu dut. Burdin eta manganeso oxidoa erabilita orain dela 30.000 bat urte egindako margoak. Bisita hauek interesgarriak iruditzen zaizkit, gizaki gisa munduan dugun lekua birkokatzeko; aukera dira historia... [+]
Willendorf (Austria), 1908. Wachau bailarako aztarnategi batean, Josef Szombathy arkeologoak emakumezko baten estatua antropomorfo txiki bat aurkitu zuen, 11 cm ingurukoa, harrian zizelkatua eta okre gorriz tindatua.
Orduz geroztik, Paleolitoko venusik ezagunena da, eta... [+]
Siberiako taigan duela 8.000 urteko gotorlekua topatu dute Berlingo Freie Universitäteko ikerlariek, inoizko zaharrena. Gotorlekuak Iraultza Neolitikoarekin batera iritsi zirela uste izan da luzaroan, nekazaritzak komunitateak egonkortzea ekarri zuelako.
Baina duela... [+]