Naziek kontzentrazio zelai batean fusilatutako Anjel Lekuona gudari busturiarra omendu dute Pragan
1945ean Hirugarren Reicheko kontzentrazio esparru batean fusilatu zuten busturiarra, eta beste sei errepublikarrekin batera omendu dute astelehen honetan, erraustu eta lurperatu zuten Pragako hilerrian.
Pragako Strasnice hilerrian omendu dute Anjel Lekuona busturiarra, 1936ko Gerran errepublikaren alde borrokatu ostean, Frantziara ihes egin eta kontzentrazio esparruetara deportatu zuten gudaria. 1945eko apirilaren 10ean fusilatu zuten naziek. Omenaldian, beste sei lagun errepublikar ere oroitu dituzte: Enric Moner (Figueres, Girona), Pedro Raga (Ulldekona, Tarragona), Antonio Medina (Motril, Granada), Rafael Moyà (Andratx, Mallorca), Vicente Vila-Cuenca (Alberic, Valencia) eta Antonio Clemente (Vera, Almeria).
Ekitaldia Pragako Udalak eta Strasniceko hilerriko arduradunek antolatu dute, deportatuen memoriaren aldeko lantalde batekin koordinaturik. Strasnicen dago, hain justu, Hradisko kontzentrazio zelaiko biktimen memoriala.
Hradischko azpi-zelaian ez zegoen krematoriorik, eta horregatik eramaten zituzten Strasniceko hilerrira
Zelai hura, Flossenbürg kontzentrazio esparru handiagoaren parte zen. Flossenbürg 1945eko apirilaren 23an askatu zuten AEBetako soldaduek eta 65.000 preso aurkitu zituzten bertan; hainbat ikerketen arabera, aurreko hilabeteetan 14.000 lagun hil zituzten. Flossenbürgeko sare osotik baina, 100.000 preso pasa zirela uste da eta 30.000 hil zirela.
Hradisko azpi-zelaian ez zegoen krematoriorik, eta horregatik eramaten zituzten Strasniceko hilerrira. Hango krematorioko arduradun Frantisek Suchyk, nazien mehatxuari aurre egin eta erretzen zituzten gorpuen datuak hartu eta kutxa banandutan sartu zituen, bere semearekin batera. Horri esker dakigu bertan lurperaturik dagoen hainbat deportaturen izenak, tartean Anjel Lekuonarena.
Lekuonaren iloba, Anton Gandarias, Pragako ekitaldian izan da, Eusko Jaurlaritzako ordezkariekin batera, eta eskertu egin du osabaren memoria berreskuratzeko egindako ahalegina. Lekuonaren errautsak memorialean utziko dituzte, familiak Busturiako jaiotetxeko lurra eraman baitu Txekiara. Maiatzean, berriz, Busturiako Udalak eta Gogora institutuak plaka-harlauza bat jarriko dute hildakoaren udalerrian, Stolpersteine ere izenekoa –halako milaka daude biktimak gogoratuz mundu osoan–, Lekuonaren izena daramana.
Deportatuen zerrenda amaitu gabe du Gogorak
Gogorak 2020an argitaratu zuen Etxahun Galparsoro ikerlariak egindako euskal deportatuen inguruko lana, eta bertan azaltzen denez gutxienez 253 izan ziren nazien kontzentrazio zelaietara eramandako euskal herritarrak –horietatik 113 hil egin ziren, %47–.
Hala ere, Eusko Jaurlaritzaren memoria institutuak onartu du zifra hori aldatzen joan daitekeela ikerketa berriak egin ahala. ARGIAk ikerketa argitaratu ostean ohartarazi zuen deportaturiko euskaldunen kopurua askoz handiagoa izan daitekeela –600 ingurukoa, astekari honen kalkuluen arabera– kontzentrazio esparruetara tren konboietan eraman zituzten Ipar Euskal Herriko herritarren izenak ez daudelako Aintzane Ezenarrok zuzenduriko erakundeak publiko egindako zerrendan.
Jose Mari Agirre deportatuari ere omenaldia
Berrikitan beste deportatu bati ere egin diote omenaldia, kasu honetan Euskal Herrian, Etxebarrin. Jose Mari Agirre, Etxebarriko Egixarre baserrian jaioa, 1936ko Gerran miliziano aritua eta Frantziako ihesaldian hamaika espetxealdi jasandakoa Marcelino Bilbao burkidearekin batera, Mauthaussenen izan zen 1940tik 1945era, zelai beldurgarri hartan askatu zuten arte.
Agirre 2009an hil zen Palman, eta orain, martxoaren 26an omenaldia egin dio Etxebarriko Ahaztuen Oroimena elkarteak miliziano errepublikar ohiari, hitzaldiak eta aitortza ekitaldia antolatuta.
1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.
Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.
Fusilamenduak, elektrodoak eta poltsa, hobi komunak, kolpismoa, jazarpena, drogak, Galindo, umiliazioak, gerra zikina, Intxaurrondo, narkotrafikoa, estoldak, hizkuntza inposaketa, Altsasu, inpunitatea… Guardia Zibilaren lorratza iluna da Euskal Herrian, baita Espainiako... [+]
Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose... [+]
Familiak eskatu bezala, aurten Angel oroitzeko ekitaldia lore-eskaintza txiki bat izan da, Martin Azpilikueta kalean oroitarazten duen plakaren ondoan. 21 urte geroago, Angel jada biktima-estatus ofizialarekin gogoratzen dute.
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea bermatzeko... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]