Nagorno Karabakheko errepublika “desegiteko” dekretua sinatu du bere presidenteak
Azerbaijanek Kaukasoko herrialde armeniar txikiaren kontra erasoa jo eta astebetera sinatu du estatuko erakunde guztien desegitea Samvel Shahramanyan presidenteak. 2024ko urtarriletik aurrera Nagorno Karabakh ez da existituko beraz. Jadanik hango populazioaren erdiak ihes egin du, azerbaijandarren errepresioaren beldur.
Erabateko porrot militarra 24 orduren bueltan sufritu eta gero, Nagorno Karabakheko indar armatuek joan den astean berehala iragarri zuten desegin egingo zirela; baina ordezkari politikoek astebeteko epea izan dute herrialdearen beraren desegitea negoziatzeko. Samvel Shahramanyan presidente karabakhtarrak sinatu du horretarako dekretua ostegun honetan.
Facebook bidez zabaldu den dekretuak dio Nagorno Karabakheko estatu-erakunde guztiak eta bere menpe dauden elkarteak 2024ko urtarrilaren 1a baino lehen desegin behar direla. "Nagorno Karabakheko errepublikak existitzeari uzten dio", darama titulutzat. Shahramanyanen esanetan, erabakia hartu dute "egoera politiko-militar zaila dela-eta".
Azerbaijanen erasoak dozenaka hildako utzi zituen irailaren 19an eta duela hiru urte armeniarren eta azerbaijandarren artean izandako gerraren azken kolpetzat hartu dute askok. Ordukoan Azerbaijanek Nagorno Karabakheko lurraldearen bi heren berreskuratu zituen –1990eko hamarkadan izandako beste gerra baten ondorioz galdutakoak–.
Gerra eta eraso bakoitzak ondorio bera dakar txandan-txandako galtzaileentzat, alde batean zein bestean: heriotza eta exodoa. Eta hori badakite armeniarrek. 2020ko gerran eta geroztik azerbaijandar soldaduek egindako basakerien berri ere izan dugu.
Gerra eta eraso bakoitzak ondorio bera dakar txandan-txandako galtzaileentzat, alde batean zein bestean: heriotza eta exodoa. Eta hori badakite armeniarrek
65.000 lagun Goris turistikora bidean
Azerbaijango Gobernuak armeniarren "integrazioa" bultzatuko duela esan du, eta gehienak ez dira Kabúren hitz horiez fido. Nagorno Karabakhen 120.000 armeniar bizi ziren pasa den astera arte, baina dagoeneko 65.000 lagunek utzi dute herrialdea. Shahramanyanen dekretuak eskatzen du herritarrei uzteko Latxingo pasabidetik igarotzen mugarik gabe, euren auto eta ondasunekin, "armak utzi dituzten militanteei barne".
Latxingo pasabideak hilabeteak zeramatzan itxita miliziar azerbaijandarren eskutik, eta blokeo egoera horrek ondorio larriak utzi ditu Nagorno Karabakheko herritarren artean. CNNren arabera, AEBetako Nazioartkeo Garapenerako Agentziako iturriak erabiliz, exiliora jo dutenetako asko egoera "tamalgarrian" iritsi dira eta "desnutrizio larria" jasaten dute.
Erbesteratu gehienak Gorisen babestu dira, Armeniako mugan dagoen hiri turistikoan. The Guardian-eko korrespontsalak idatzi duenez, hiri horretara orduro ehundaka errefuxiatu iristen ari dira, Nagorno Karabakheko hiriburu Stepanakertetik ehun kilometrotan barrena luzatzen den karabana amaigabean doaz.
Hurrengoa Armenia?
Armenia eta Azerbaijandarren arteko Nagorno Karabakheko gatazka, Europaren eta Asiaren artean dagoen eremu horretan sakrifikaturiko pieza bat bihurtu da. Errusiaren eta Armeniaren arteko urruntzeak, eta Turkiak Mendebaldearen zein Errusiaren arteko harremanetan duen eragiteko gaitasunak zerikusi zuzena dute horrekin.
Hala, Karlos Zurutuza kazetariak Naiz-eko artikulu honetan azaltzen duen moduan, Armenia bera izan daiteke hurrengo pieza. Armeniako hiriburuan, Erevanen, beren presidente Nikol Pashinianen kontrako protestak gero eta ugariagoak dira: "Baina Armenia txikian aurpegi aldaketa batek ez du eragotziko bere herriak momenturik zailenak bizitzea Anatolian izandako genozidioaz geroztik", dio Zurutuzak.
Israel Katz da Defentsa ministro berria, orain arte Atzerri ministro izandakoa. Erabakiak israeldarren kexua eragin du eta milaka dira karriketara atera. Israelgo Gobernuko oposizioko ordezkariek prentsaurreko bateratua eskainiko dute azaroaren 6 honetan. Bizkitartean, Israelen... [+]
“Proposamen ausart, integral eta prestuen tenorea etorri zaigu (…) Euskal Herria munduko altxamenduen artean sar dadin berriro”, bota zuen Hartzea Lopez Arana adiskideak ARGIA aldizkarian 2018ko uztailean argitaratu zuen “Oldartze eraginkor baten... [+]
Japonia, 1945eko abuztuaren 6a eta 9a. AEBek bonba atomiko bana bota zuten Hiroshima eta Nagasaki hirietan milaka eta milaka hildako eraginez; kopuru zehatzik ez dagoen arren, urte horren bukaeran hildakoak gutxienez 210.000 inguru izan zirela diote kalkulu zuhurrenek. Baina... [+]
Kontatu –ezta iradoki ere– ez digutenez, imajinatu egin beharko dugu. Gertatu, halatsu gertatuko zelako, gutxi gora behera.
Domeka euritsu honetan, arduraz bizi dugu munduan dauden gatazka askotarikoak direla ezinegonean bizi diren pertsonen zoria. Urrunetik, badirudi boterera jokatzen duen hainbat agintariren eskuetatik ezin garela askatu. Beti bere burua babestu behar duen susmoarekin bizi da... [+]
2022an, urteko aurrekontuan onartutakoa baino %20 handiagoa izan zen inbertsio militarra; 2023an, %30 handiagoa. Europako herrialdeen gastu militarra Gerra Hotzaren amaierakoa baino handiagoa da une honetan.
Bigarren Intifadaz geroztik ikusi gabeko eraso "antiterroristari" ekin dio Israelek Zisjordanian. Jenin, Tulkarm eta Tubas hiriak izan ditu jomuga drone, helikoptero eta batailoi militarren bidez, eta gutxienez bederatzi lagun hil ditu jadanik. Hainbat iturriren... [+]
Haurra nintzenean, etxean ohitura zen arratsaldeko zortzietan egiten ari ginen hori albo batera utzi, telebista piztu eta ETB1eko albistegia ikustea. Hasieran sekulako amorrazioa sentitzen nuen gaueroko kate aldaketa bidegabe horien aurrean, eta gurasoei galdetzen nien ea nola... [+]
Munduko erakunde militar suntsitzaileenak 75 urte bete ditu, eta eztei horiek behar bezala ospatzeko, esan du bere kideek gehiago gastatu beharko dutela armetan. Gainera, urtemugaren goi bileran beste potentzien kontrako gerra hauspotu du NATOk, Txinaren eta Errusiaren kontrako... [+]
1415eko udazkenean Agrincourteko gudua lehertu zen Ingalaterra eta Frantziaren artean, Ehun Urteko Gerraren gudu erabakiorrenetakoa. Horretarako, Henrike V.a Ingalaterrako errege eta Irlandako jaunak uda horretan bere ejertzitoa Frantziara bidaltzea erabaki zuenean, soldaduak... [+]
“Si vis pacem, para bellum” kantatzen genuen laurogeiko hamarkadan orduko gazte euskaldunok. Bakea nahi baduzu, prestatu gerrarako, oihukatzen genuen latinez, ulertu barik oso ondo esaldiaren esanahia.
Sasoi hartan, euskal gatazka gori-gori zegoen, eta munduak... [+]
Genozidioa zoritxarrez modan dagoen hitza da. Rafael Lemkinek 1946an egin zuen definizioaren arabera, “talde nazional, etniko, arrazazko edo erlijioso bat erabat edo partzialki suntsitzeko asmoz egindako ekintzak” dira genozidioa. Ekintza horiek “taldeko kideak... [+]
