Erabateko porrot militarra 24 orduren bueltan sufritu eta gero, Nagorno Karabakheko indar armatuek joan den astean berehala iragarri zuten desegin egingo zirela; baina ordezkari politikoek astebeteko epea izan dute herrialdearen beraren desegitea negoziatzeko. Samvel Shahramanyan presidente karabakhtarrak sinatu du horretarako dekretua ostegun honetan.

Facebook bidez zabaldu den dekretuak dio Nagorno Karabakheko estatu-erakunde guztiak eta bere menpe dauden elkarteak 2024ko urtarrilaren 1a baino lehen desegin behar direla. "Nagorno Karabakheko errepublikak existitzeari uzten dio", darama titulutzat. Shahramanyanen esanetan, erabakia hartu dute "egoera politiko-militar zaila dela-eta".

Azerbaijanen erasoak dozenaka hildako utzi zituen irailaren 19an eta duela hiru urte armeniarren eta azerbaijandarren artean izandako gerraren azken kolpetzat hartu dute askok. Ordukoan Azerbaijanek Nagorno Karabakheko lurraldearen bi heren berreskuratu zituen –1990eko hamarkadan izandako beste gerra baten ondorioz galdutakoak–.

Gerra eta eraso bakoitzak ondorio bera dakar txandan-txandako galtzaileentzat, alde batean zein bestean: heriotza eta exodoa. Eta hori badakite armeniarrek. 2020ko gerran eta geroztik azerbaijandar soldaduek egindako basakerien berri ere izan dugu.

65.000 lagun Goris turistikora bidean

Azerbaijango Gobernuak armeniarren "integrazioa" bultzatuko duela esan du, eta gehienak ez dira Kabúren hitz horiez fido. Nagorno Karabakhen 120.000 armeniar bizi ziren pasa den astera arte, baina dagoeneko 65.000 lagunek utzi dute herrialdea. Shahramanyanen dekretuak eskatzen du herritarrei uzteko Latxingo pasabidetik igarotzen mugarik gabe, euren auto eta ondasunekin, "armak utzi dituzten militanteei barne".

Latxingo pasabideak hilabeteak zeramatzan itxita miliziar azerbaijandarren eskutik, eta blokeo egoera horrek ondorio larriak utzi ditu Nagorno Karabakheko herritarren artean. CNNren arabera, AEBetako Nazioartkeo Garapenerako Agentziako iturriak erabiliz, exiliora jo dutenetako asko egoera "tamalgarrian" iritsi dira eta "desnutrizio larria" jasaten dute.

Erbesteratu gehienak Gorisen babestu dira, Armeniako mugan dagoen hiri turistikoan. The Guardian-eko korrespontsalak idatzi duenez, hiri horretara orduro ehundaka errefuxiatu iristen ari dira, Nagorno Karabakheko hiriburu Stepanakertetik ehun kilometrotan barrena luzatzen den karabana amaigabean doaz.

Hurrengoa Armenia?

Armenia eta Azerbaijandarren arteko Nagorno Karabakheko gatazka, Europaren eta Asiaren artean dagoen eremu horretan sakrifikaturiko pieza bat bihurtu da. Errusiaren eta Armeniaren arteko urruntzeak, eta Turkiak Mendebaldearen zein Errusiaren arteko harremanetan duen eragiteko gaitasunak zerikusi zuzena dute horrekin.

Hala, Karlos Zurutuza kazetariak Naiz-eko artikulu honetan azaltzen duen moduan, Armenia bera izan daiteke hurrengo pieza. Armeniako hiriburuan, Erevanen, beren presidente Nikol Pashinianen kontrako protestak gero eta ugariagoak dira: "Baina Armenia txikian aurpegi aldaketa batek ez du eragotziko bere herriak momenturik zailenak bizitzea Anatolian izandako genozidioaz geroztik", dio Zurutuzak.