Nafarroako Gobernuak udalerriei dirua banatzeko sistema aldatu du, lurraldea orekatzeko
Talde parlamentario ia denek (UPN salbu) adostu dute Nafarroako udalerrietara dirua banatzeko modua aldatzea. Sistema honen helburua herritar denek zerbitzu eta azpiegituretara duten irisgarritasuna parekatzea da eta horretarako lurralde justizia eta elkartasunean oinarritutako aldagaiak gehitu dira eta finantzazioaren zati bat udal erakundeek eskaintzen dituzten zerbitzuen araberakoa izango da. Hurrengo urtean 271,7 milioi euro bideratuko da udaletara, egun baino 16,4 milioi euro gehiago. Sistema berriarekin, udal txikiek finantzazio bidezkoagoa jasoko dute: 1.000 biztanletik behera dituzten 189 herrik 26,7 milioi euro jasoko dituzte, egun baino %15 gehiago. Orain arteko sistemak "lurralde desberdinkeria" sortzen duela aitortu du Nafarroako Gobernuak.
Gaur egun, Iruñeak pertsonako 432 euro jasotzen du, aldiz, 20.001 eta 50.000 biztanle artean dituzten herriek 280 euro jasotzen dituzte pertsonako, eta 2.001 eta 5.000 biztanle artean dituztenek, berriz, 325 euro pertsonako. "Urteekin gero eta nabarmenagoa den lurralde desberdinkeria" sortzen du egungo sistemak, Nafarroako Gobernuaren hitzetan, eta hori konpontzeko sistema berria adostu du Gobernuak, talde parlamentarioen babes ia erabatekoarekin.
Sistema berria osatu aurretik, oinarri teorikoak landu dituzte Ogasun Publikoko, Ekonomia Aplikatuko, hainbat unibertsitatetako Geografia eta Lurralde Antolaketako akademikoek, baita tokiko administrazioaz eta herrien husteaz arduratzen diren teknikariek ere.
Sistema berriak bederatzi aldagairen arabera banatzen du udalerrietara dirua
Aldagai hauek hartzen ditu kontuan sistema berriak, udalerri bakoitzari dagokion diru kopurua zehazteko: biztanleria, pobrezia arriskuan den biztanleria, 65 urtez gorako biztanleria eta zahartze maila, herriaren azalera publikoa zenbatekoa den, herriaren nukleoen dispertsioa zenbatekoa den, lurraldeari egiten dion ekarpena, ibilgailuen gaineko zerga eta komunalak baliatzeagatik dituen diru-sarrerak.
2.500 biztanlez beherako herrietan, bere biztanleriari dagokion zenbatekoa mailaka igotzen da kopuru finkotan. Horrela, sistemak bermatzen du, udalerririk txikienak ere gutxieneko kopuru bat izango duela oinarrizko gastu komunei aurre egiteko, biztanle kopuruaren menpe egon gabe.
Aipatu berri diren aldagai hauen arabera 196,6 milioi euro banatuko dira 2022an.
Horrez gain, 44,5 milioi euro banatuko dituzte udal erakundeek ematen dituzten zerbitzuen arabera. 0-3 adin tarteari eskainitako zerbitzuak hartuko dira kontuan: haurreskola, eskola eta liburutegiak.
Iruñean zentratutako eredutik, herri denak kontuan hartuko dituen eredurantz
16,2 milioi euroko funtsa sortuko dute Lurralde Kohesiorako, eta bertatik baliabide ekonomikoak jasoko dituzte Nafarroaren lurralde garapena eragiten duten eta lurralde orekari ekarpena egiten dioten herriek. "Hiriburutasunaren Kartaren bidez, egungo eredua Iruñean soilik zentratua dago eta trantsizioa egin nahi dugu eredu globalago baterantz, herri denek Nafarroako lurralde garapenari egiten dioten ekarpena kontuan hartuko duena", Nafarroako Gobernuak adierazi duenez.
Lurralde Kohesiorako funts hau sei printzipio hauetan dago oinarritua (Nafarroako eta Europako Lurralde Estrategian bildutakoak): irisgarritasuna, kontserbazioa, lehiakortasuna, lurralde kohesioa, polizentrismoa eta nortasuna. 30 herri inguruk baliatuko dute: Iruñea, Tutera, Tafalla, Lizarra, Zangoza, Baztan, Altsasu, Biana, San Adrian, Azkoien, Gares, Irurtzun, Agoitz, Doneztebe, Bera, Leitza, Esteribar, Auritz, Otsagabia, Izaba, Irunberri, Lekunberri, Los Ascos, Lodosa, Caparroso, Milagro, Corella, Cascante eta Cortes.
Aldaketa zenbakitan
Herrien %84ek, 228 udalerrik alegia, bere finantzazioa hobetuko dute; 43 udalerrik pareko jarraituko dute eta herri bakarrak ikusiko du txikiagotuta aurrekontua: Iruñeak 86,35 milioi euro jasoko ditu, egun baino %2 gutxiago.
Hiri buruzagiak poltsa txikiagoa izango du baina Iruñerriko udalek egun baino %14 gehiago jasoko dute, guztira 49,28 milioi euro. Nafarroako Gobernuak adierazi duenez, "Iruñeko Udalak gutxiago jasoko dituen 1,7 milioi euroak praktikan Egues Ibarrak jasoko ditu, zeinak egun baino 1,5 milioi euro gehiago jasoko dituen (guztira 6,2)". Bailarako herriek ere gehiago jasoko dute: Aranguren herriak 2,53 milioitik 3,28 milioi eurora pasatuko da (750.000 euro gehiago); Berriozar 3 milioitik 3,6 milioi eurora; Zizur Nagusia 4,27 milioitik 4,76 milioira; Noain 2 milioitik 2,4 miliora; Berrioplano 1,6 milioitik 2 milioira; Huarte 1,74 milioitik 2,16 milioira (400.000 euro gehiago); eta Burlata 6 miliotik 6,4 milioira.
Beste hainbat hirik ere finantzazio handiagoa jasoko dute: Tuterak 13,9 milioi euro jasoko ditu (2,4 milioi euro gehiago); Lizarrak 5,4 milioi (400.000 euro gehiago); Zangozak 1,87 milioi (225.000 euro gehiago); Tafallak 4,19 milioi (600.000 euro gehiago); Baztanek 3,19 milioi (500.000 euro gehiago); Altsasuk 2,7 milioi (285.000 euro gehiago) eta San Adrianek 2,37 milioi euro (318.000 euro gehiago).
Herri txikiagoek ere finantzazio hobea jasoko dute, zerbitzu publikoak indartu eta husteari aurre egiteko baliabide gehiago izateko. Adibidez, Azuelo egungo 22.275 eurotik 34.845 euro jasotzera pasatuko da (%56); Pitilla Aragoi 13.485 euro jasotzetik 31.522 jasotzera (%133); Erronkari 109.698 euro jasotzetik 140.590 jasotzera (%28)...
1991n zauritu zuen larri ke pote batekin Espainiako Poliziak Iruñean eta 31 urte ondoren lortu du instituzio publiko baten aitortza biktima gisa. Espainiako Gobernuak ere kalte-ordaina ordaindu behar izan zion, baina ez da kasuagatik poliziarik zigortu.
Asteazken honetan Pirinioetako herritarrek batzar irekia egin dute Jaurrietan eta salatu dute Nafarroako Gobernua ez dela behar bezala garatzen ari Pirinioetako Plana.
2023ko maiatzean iragarri zuten Volvo multinazionalak inbertsio handia egingo zuela Nafarroako Sakanako autobus enpresan. Orain, ordea, akordioa bertan behera gelditu dela adierazi dute bi enpresek.
María Chivite presidenteak lankidetza publiko-pribatua “beharrezkoa” ikusten du aurrerapen digitala lortzeko. Besteren artean, adimen artifiziala erabiliko du Microsoft Ibéricak, instituzioetako izapideak “arintzen laguntzeko”.
Artaxoako Ecofert enpresara baimendu gabeko hondakinak eramateagatik, Zubietako Ekondakin enpresari zigor-espedientea abian jartzeko eskatu dio Nafarroako Gobernuak Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailari. Jose Maria Aierdi Nafarroako Ingurumen kontseilariak jakinarazi duenez,... [+]
Adin txikikoentzat jokoan aritzea debekatuta dago, baina, hala ere, Nafarroan 14 eta 18 urte artekoen artean %32 aritzen da jokoan. Ludopatiaren prebentzioan eta laguntzan aritzen da Aralar Elkartea 1996tik. Nafarroako Gobernuak prest duen Jokoaren Foru Legea "hutsune"... [+]
Motibazio politikoko lehen hamabi biktimarentzat aitortza eta erreparazio ekitaldia egin da maiatzaren 30ean Iruñeko Baluarte aretoan. Ekitaldia urtero egiteko asmoa agertu du Gobernuak.
Maiatzaren 30ean eginen dute Estatuaren eta eskuin muturraren indarkeriaren biktimen aitortza ekitaldia, Baluarten. Biktima zehatzei egiten zaien molde honetako lehen ekitaldi publikoa izanen da, eta 2019ko legearen babespean gauzatuko da.
Astearte gauean Israelen genozidioaren aurkako itxialdia "normaltasunez" egin dute DBH eta Batxilergoko ikasleek Iruñerriko hainbat institututan, ARGIAri kontatu diotenez. Itxialdi horiek egin ez zitezen saiatu da Nafarroako Gobernua, astearte eguerdian... [+]
Foru Hobekuntzaren erreforma adostu dute Nafarroako eta Espainiako gobernuek, Trafikoa foru exekutiboaren eskuduntza historiko eta esklusiboa dela blindatzeko.
Eskuin muturreko taldeek eta funtzionario publikoek eragindako motibazio politikoko ekintzen biktimen lehen hamabi aitorpenak egin ditu Nafarroako Gobernuak. Beste hirurogei espediente aztertzen ari da.
Asteazkeneko gobernu bileran hartu zen erabakia eta horren ondorioz, Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Forestalia konpainiari emandako baimenen aurkako helegitea jarriko du foru gobernuak.
Nafarroako Gobernuak Espainiako Gerra Zibilaren eta frankismoaren artxibo digitalaren plataforma, Oroibidea, gaurkotu du eta bildutako errepresaliatuen testigantzak laukoiztu dituzte.
Miravalles-Redin eta Irabia-Izaga ikastetxeek 1965az geroztik dauzkate ikasleak banatuta.