Zabaletak azaldu zuenez, liburuak badu bere obraren antologia kutsua eta Nafarroa euskal iruditerian zer den aztertu nahi izan du, hamaika hausnarketa eta poemen bidez. “Euskal iruditeriari ekarpena” egin nahi dio, Nafarroatik begiratuta eta Euskal Herria aintzat hartu duten idazleei “kritika eginez”. Hor hartzen du zentzua tituluaren bigarren zatiak, Olerkizketa. Bere esanetan, epikaren generoak fama txarra du eta horregatik euskal idazle on batek baino gehiagok ez dio bere olerkigintzari epika deitu, baina epika da, “herriek epikan bilatzen dituzte maiz beren nortasuna aitortzeko, baieztatzeko, aldarrikatzeko eta goraipatzeko aukera eta argudioak”.

Alde horretatik ikuspegi oso desberdineko idazleen lanak aipatzen eta aztertzen ditu Olerkizketa-ri ekiteko, hala nola, Gabriel Aresti, Orixe, Salbatore Mitxelena edo Xabier Lete. Arestiren “Aitaren Etxea defendatuko dut” poema epikotzat jotzen du, eta berak kritika egiten dio esanez “Ondorengoen etxea defendatuko dut”. Herri batek, herri izateko, kontzientzia bat behar duela dio idazleak eta hori iruditeriaren bidez lantzen dela. Batez ere olerkigintza bidez, baina baita prosaz ere, 69 kapitulutan jorratzen ditu euskal iruditeriaren gai ugari, hala nola herria, baserria, hiria, euskara, lurraldetasuna, historia edota ETA.

Aurkezpenean azaldu zuenez, “Nafarroari bere iruditeria guztiak ematen dio nazio izaera eta alor horretan ere bada borroka ezkuturik”, esate baterako Bizkaiarekin: “Bizkaitar bati galdetzen badiozu Bizkaia nola sortu zen, seguruenik aipatuko dizu Jaun Zuriaren mitoa, baina Bizkaia Nafarroako Erresumaren zatiketatik sortu zen”, 1076ko ekainaren 4an Santxo IV.ena erregea Peñalengo amildegitik behera bota zuenean bere anaiak. “Hor zatitu zen egiazki Nafarroako Erresuma, eta beraz Peñalen bada gure lurraldetasunaren ikur, inork ez du aipatzen, baina orduan hartu zuen erresumaren erdia Gaztelak. Amaiur eta Orreaga gogoratzen badira, zergatik Peñalen ez?”. “Peñalengo nazio-lotsa” olerkian jorratzen du gaia.

Bere aburuz, irudi historizistei ere kontra egin nahi izan die, liburuaren hitzaurrean dioen bezala: “Aipatu beharrekoa iruditzen zait beti ere, euskal historiografia maiz historizismoan amildu izan dela”. Hori gertatu da, dionez, alboko bi estatuen historiografiaren erasoei erantzun nahi izan zaielako, baina “historia ez da agindua eta ezin du edo ez dezake etorkizuna behartu; horrela balitz, askatasuna ezabatua gertatuko bailitzateke”.

Bere lanean iragana eta iruditeria jorratzen baditu ere, batez ere etorkizunera begiratzeko dela azaltzen du Zabaletak. Euskal epikak bere eboluzioa izan duela, “XX. mendeko 'arkadianismotik' kale estetikara igaro beharra zeukala eta urrats hori euskal literaturarekin batera eman zuela”. Salbatore Mitxelena, Lizardi, Labegerie, Lete, Monzon, Artze aipatzen ditu besteak beste ibilbide baten erakusgarri: “Haien letrekin hunkitu ginen; baina aitor dezagun, txapela kenduta, Euskal Rock gogor eta estridenteak estali egin dituela beste guztien zauri gaineko ukenduak, zapiak, zatarrak eta perakak”.

Nafarroa izan da politikari eta idazle nafarraren ardatzetakoa bizitzan eta hemen ere Nafarroarekin bukatzen du: “Euskal Herriaren bidaian Nafarroa ez da episodio bat; ezta ere Euskal Herriaren epopeia; edo euskal epopeiako une bat. Alderantziz, Euskal Herriari nazio eta estatu zentzua ematen diona da Nafarroa; beraz, Euskal Herriko epikaren norabidea markatzen duena”.