Gure ustez, iritzi publikoa neutralizatzeko saiakera bat izan da, egunetik egunera ulertzen zailago eta justifikatzeko askoz zailagoa gertatzen den zerbaiten aurrean. Enpatiaz, lanaz, zorroztasunaz, konpromisoaz eta kostu- eraginkortasun ratioaz hitz egiten digute, zalantzarik gabe, hitz oso potoloak denak. Erraten digute, halaber, ez direla eroriko inprobisazioan, diskurtso errazean, edo demagogian. Hala ere, ez dute aukerarik galtzen beraien erantzukizunak bertzeen teilatuetan kokatzeko.

2+1a defendatzen dute N-121- A errepidearen irtenbide gisa, aldi berean, aurreko legegintzaldietako gobernuek hartutako erabaki teknikoen emaitza dela erranez (ausardia falta agerian gelditzen da). Alde batetik, zorroztasunaz hitz egiten dute, eta bestetik eskuak garbitzen dituzte ardurak bertzeei banatuz, 2+1a irtenbide hoberena dela saltzen saiatuz. Azken hau UPNren gobernuak 2014an egindako azterketatik ondorioztatzen dute. Lan honi Iruña-Behobia "interes orokorreko" N121-A errepidearen funtzionamenduari buruzko azterketa teknikoa deitu zioten. (“Interes orokorreko” kakotx artean jartzen dugu grazia egiten digulako adierazpen honek). Zer izango litzateke hola izango ez balitz...

Berehala adierazi dute obrak udan lizitatu eta urte amaieran hasiko direla, baina noiz bukatuko diren ez digute erraten (ausardia falta berriz).

Gobernua 62 kilometroak ahalik eta azkarren egokituta izateko lanean ari dela erratera mugatu dira. Kontuan izan behar dugu adibidez 2013an Uharteko saihesbidea onartu zela  eta oraindik ez dira eraikitzen hasi ere. Aurrekari honekin, 2+1 proiektu honekin zer espero dezakegu? 2017ko apirilean onartu zen, eta 2020ko apirilean deus mugitu gabe egonen da. Pentsatzeak bakarrik dardarka jartzen gaitu.

Bestalde, komeni da azpimarratzea iragartzen ari diren obrak lehen zatirako direla soilik, eta horretarako gaur egun ez dagoela aurrekontu-partidarik ere. Kalkulatutako 70 milioietatik, milioi 1 baino ez dago, Gobernuak iragan urtarrilean iragarritako gastua hain zuzen ere.

Prozesuaren izaera parte-hartzailea aditzera ematen dute, baina udalek gai horiek kudeatzeko etengabeko ahaleginak egin arren, oraindik ez dute ebatzi partikularrek nahiz udalek aurkeztutako 485 alegazioetatik bakarra ere.

Epe motzeko hainbat neurri ere aipatzen dizkigute, eta bada horien guztien gainetik nabarmentzen den bat: tunelen argiztapena hobetzea! Benetan kezkatzen al dituzte tunelek?

Orduan hitz egin diezaiogun jendeari tunelei buruz. Ez Belatek, ez Almandozek, ez Oieregik, ezta Sunbillak ere ez dute betetzen Europako segurtasun araudia. Lehenengo biak, Sustapen Ministerioaren arriskuen analisiengatik, arrisku handiko tuneltzat jotzen dira. Badakizue zergatik? Horien kalifikazioa (bertzeak bertze) haiek zeharkatzen dituzten kamioi edo ibilgailu astunen arabera baloratzen delako. Erraza ulertzeko: zenbat eta kamioi gehiago arrisku handiagoa eta orduan eta kamioi gutxiago kalifikazio hobea, arrisku gutxiago alegia.

Oieregi eta Sunbillako tunelak, egokitze lanen ondoren, azterketa berriak pasa behar dituzte. Eta ezin dugu ahaztu lau tuneletan merkantzia arriskutsuak igarotzeagatik egin beharreko derrigorrezko arrisku azterketak egiteke daudela oraindik. Belateko eta Almandozeko tunelak legez kanpokoak eta arriskutsuak izango dira 2025. urtera arte, data hau aurreikusten delako tunelak bikoizteko epe bezala. Horrek erran nahi du horiek zeharkatzen jarraitu beharko dugula, bertze bortz urtez, Nafarroako Gobernua jakitun izanik ez dituztela beharrezko segurtasun-neurriak betetzen. Ez ditugu inondik inora ikusten zuek aipatzen dituzuen zorroztasun eta kostu-eraginkortasun ratioak. Tunelak bikoiztea (eskura ez dauden beste

100 milioi euro) noiz planteatzen da? Justu eta ustekabean Kanpo Arazoetako Ministerioak, Nafarroari, Europar Batasunak igorritako ez-betetze espediente bat luzatzen dionean. Horrek pentsarazten digu gehiago egiten dutela zigorren beldurragatik, arriskuen prebentzioagatik baino.Hori dela eta, Nafar Gobernuaren erabakia da (momentuz) nazioarteko trafiko astuna Leitzarango autobidera edo A-15era ez desbideratzea. Erabaki hori N-121-A errepidearen gorabehera aldakorren arabera berrikus daitekela, erraten digute... azken adierazpen honek haserretu egiten gaitu.

Zeren zain daude? Zeren beldur dira?

Gogorarazi nahi dizuegu joan den urtarrilaren 30ean parlamentuak mozio bat onartu zuela talde politiko guztien aldeko botoarekin, Navarra Sumarena izan ezik, abstenitu egin baitzen. Mozio horretan gobernuari eskatzen zaio "azter ditzala, bere zerbitzu juridikoen bidez, N-121-A errepidetik ibilgailu astunen zirkulazioa murrizteko edo mugatzeko hartu beharreko neurri posibleak, segurtasuna areagotzeko eta bide horretako ezbehar kopurua murrizteko helburuarekin". Iruñea Irunetik pasatuz Frantziarekin lotzen duen errepidea alegia,

Urtarrilaren 28an Nafarroako jauregian egindako bileran, mahai gainean jarri zuten egindako azterketek adierazten zutela 2019. urtean hilkortasunak beheranzko joera izan zuela, eta horrek zaildu egiten zuela neurriaren justifikazio juridikoa. 2020ko lehen bi hilabeteetan "bidearen gorabehera aldakorrek" joera iraultzea eragin dute. Bi hilabetetan iaz baino hildako gehiago izan dira. Eta orain zer?

Gogorarazten digute administrazioaren edozein jarduera murriztailek behar bezala arrazoituta egon behar duela, bertzela arbitrariotasunean eroriko bailitzateke. Motibazio eta arrazoi gutxi iruditzen al zaizue Belateko eta Almandozko tunelak oso arriskutsu bihurtzea trafiko astunak berak?

Azken lau urteetan gertatutako istripu hilgarrien arrazoiak aztertu ondoren, Foruzaingoaren polizia txostenek erantzukizunetik salbuesten dituzte kamioiak. Kontu jakina da heriotza eragin duten istripu gehienetan kamioiak inplikatuak egon direla. Hildakoak izan diren azken hiru istripuetan adibidez.

Egia da beren erru bakarra leku desegokian adierazitako unean egotea izan zela, baina hori da kontua, hor daudela, arriskutsuak direla eta gehiegi direla. Haien hitzetatik ondoriozta daitekeenez, egunean 3.000 kamioi baino gehiago ibiltzeak ez du zerikusirik errepide hori Nafarroako ezbehar eta hilkortasun handienekoa izatearekin; hala bada (hala da), Nafarroako gidari txarrenak eta zuhurtzigabekeri handienekoak garelako baizik ez da. Gure ustez, beraien estatistika hotzetara mugatzea bide baten errealitatea ikusi nahi ez izatea da, zeina, horretarako batere prestatuta egon gabe, egunean milaka ibilgailu astunen joan-etorria jasaten baitu, eta horrek eragin eztabaidaezina du gainerako erabiltzaileen jokabidean.

Parte hartzen dugun foroetan errepikatzen dugun bezala, ez ditugu kamioilariak salatzen. Inola ere ez ditugu errepide honetatik zirkulatzeak dakarren arriskuaren erantzule egiten (bertatik dabilen edonori baino gehiago), are gehiago, gehienak profesional bikainak direlako ez balitz, errepide hau benetako erokeria izango litzateke. Hala ere, eta errepide honetan erabiltzaile guztien segurtasuna ahalik eta gehien bermatzen ez den bitartean, merkantzien nazioarteko trafikoa desbideratzeko beharra azpimarratzen jarraituko dugu. Gure betebeharra da.