N-121-A: konponbideekiko engaiamendua edo arduragabekeriaz jokatzea
Pasa den igandean, martxoaren 1ean, Javier Remírez Apesteguía Nafarroako Lehen Lehendakariorde eta Lehendakaritza, Berdintasun, Funtzio Publiko eta Barne Kontseilariak. eta Bernardo Ciriza Pérez Lurralde-Kohesioko Kontseilariak, nolabaiteko harridura sortu zigun prentsa artikulu bat argitaratu zuten Nafarroako idatzizko hainbat hedabideetan.
Gure ustez, iritzi publikoa neutralizatzeko saiakera bat izan da, egunetik egunera ulertzen zailago eta justifikatzeko askoz zailagoa gertatzen den zerbaiten aurrean. Enpatiaz, lanaz, zorroztasunaz, konpromisoaz eta kostu- eraginkortasun ratioaz hitz egiten digute, zalantzarik gabe, hitz oso potoloak denak. Erraten digute, halaber, ez direla eroriko inprobisazioan, diskurtso errazean, edo demagogian. Hala ere, ez dute aukerarik galtzen beraien erantzukizunak bertzeen teilatuetan kokatzeko.
“Remirez eta Zirizaren idatzia iritzia publikoa neutralizatzeko saiakera bat izan da. Batetik, zorroztasunez hitz egiten dute, eta bertzetik, eskuak garbitzen dituzte ardurak bertzeei banatuz, 2+1a irtenbide hoberena dela saltzen saiatuz”
2+1a defendatzen dute N-121- A errepidearen irtenbide gisa, aldi berean, aurreko legegintzaldietako gobernuek hartutako erabaki teknikoen emaitza dela erranez (ausardia falta agerian gelditzen da). Alde batetik, zorroztasunaz hitz egiten dute, eta bestetik eskuak garbitzen dituzte ardurak bertzeei banatuz, 2+1a irtenbide hoberena dela saltzen saiatuz. Azken hau UPNren gobernuak 2014an egindako azterketatik ondorioztatzen dute. Lan honi Iruña-Behobia "interes orokorreko" N121-A errepidearen funtzionamenduari buruzko azterketa teknikoa deitu zioten. (“Interes orokorreko” kakotx artean jartzen dugu grazia egiten digulako adierazpen honek). Zer izango litzateke hola izango ez balitz...
Berehala adierazi dute obrak udan lizitatu eta urte amaieran hasiko direla, baina noiz bukatuko diren ez digute erraten (ausardia falta berriz).
Gobernua 62 kilometroak ahalik eta azkarren egokituta izateko lanean ari dela erratera mugatu dira. Kontuan izan behar dugu adibidez 2013an Uharteko saihesbidea onartu zela eta oraindik ez dira eraikitzen hasi ere. Aurrekari honekin, 2+1 proiektu honekin zer espero dezakegu? 2017ko apirilean onartu zen, eta 2020ko apirilean deus mugitu gabe egonen da. Pentsatzeak bakarrik dardarka jartzen gaitu.
Bestalde, komeni da azpimarratzea iragartzen ari diren obrak lehen zatirako direla soilik, eta horretarako gaur egun ez dagoela aurrekontu-partidarik ere. Kalkulatutako 70 milioietatik, milioi 1 baino ez dago, Gobernuak iragan urtarrilean iragarritako gastua hain zuzen ere.
Prozesuaren izaera parte-hartzailea aditzera ematen dute, baina udalek gai horiek kudeatzeko etengabeko ahaleginak egin arren, oraindik ez dute ebatzi partikularrek nahiz udalek aurkeztutako 485 alegazioetatik bakarra ere.
Epe motzeko hainbat neurri ere aipatzen dizkigute, eta bada horien guztien gainetik nabarmentzen den bat: tunelen argiztapena hobetzea! Benetan kezkatzen al dituzte tunelek?
«Ez Belatek, ez Almandozek, ez Oieregik, ezta Sunbillak ere ez dute betetzen tunelen Europako segurtasun araudia. Administrazioaren edozein jarduera murriztailek arrazoituta egon behar duela gogorarazi digute. Gutxi iruditzen al zaizue Belateko eta Almandozko tunelak trafiko astunak berak arriskutsu bihurtzea?"
Orduan hitz egin diezaiogun jendeari tunelei buruz. Ez Belatek, ez Almandozek, ez Oieregik, ezta Sunbillak ere ez dute betetzen Europako segurtasun araudia. Lehenengo biak, Sustapen Ministerioaren arriskuen analisiengatik, arrisku handiko tuneltzat jotzen dira. Badakizue zergatik? Horien kalifikazioa (bertzeak bertze) haiek zeharkatzen dituzten kamioi edo ibilgailu astunen arabera baloratzen delako. Erraza ulertzeko: zenbat eta kamioi gehiago arrisku handiagoa eta orduan eta kamioi gutxiago kalifikazio hobea, arrisku gutxiago alegia.
Oieregi eta Sunbillako tunelak, egokitze lanen ondoren, azterketa berriak pasa behar dituzte. Eta ezin dugu ahaztu lau tuneletan merkantzia arriskutsuak igarotzeagatik egin beharreko derrigorrezko arrisku azterketak egiteke daudela oraindik. Belateko eta Almandozeko tunelak legez kanpokoak eta arriskutsuak izango dira 2025. urtera arte, data hau aurreikusten delako tunelak bikoizteko epe bezala. Horrek erran nahi du horiek zeharkatzen jarraitu beharko dugula, bertze bortz urtez, Nafarroako Gobernua jakitun izanik ez dituztela beharrezko segurtasun-neurriak betetzen. Ez ditugu inondik inora ikusten zuek aipatzen dituzuen zorroztasun eta kostu-eraginkortasun ratioak. Tunelak bikoiztea (eskura ez dauden beste
100 milioi euro) noiz planteatzen da? Justu eta ustekabean Kanpo Arazoetako Ministerioak, Nafarroari, Europar Batasunak igorritako ez-betetze espediente bat luzatzen dionean. Horrek pentsarazten digu gehiago egiten dutela zigorren beldurragatik, arriskuen prebentzioagatik baino.Hori dela eta, Nafar Gobernuaren erabakia da (momentuz) nazioarteko trafiko astuna Leitzarango autobidera edo A-15era ez desbideratzea. Erabaki hori N-121-A errepidearen gorabehera aldakorren arabera berrikus daitekela, erraten digute... azken adierazpen honek haserretu egiten gaitu.
Zeren zain daude? Zeren beldur dira?
Gogorarazi nahi dizuegu joan den urtarrilaren 30ean parlamentuak mozio bat onartu zuela talde politiko guztien aldeko botoarekin, Navarra Sumarena izan ezik, abstenitu egin baitzen. Mozio horretan gobernuari eskatzen zaio "azter ditzala, bere zerbitzu juridikoen bidez, N-121-A errepidetik ibilgailu astunen zirkulazioa murrizteko edo mugatzeko hartu beharreko neurri posibleak, segurtasuna areagotzeko eta bide horretako ezbehar kopurua murrizteko helburuarekin". Iruñea Irunetik pasatuz Frantziarekin lotzen duen errepidea alegia,
Urtarrilaren 28an Nafarroako jauregian egindako bileran, mahai gainean jarri zuten egindako azterketek adierazten zutela 2019. urtean hilkortasunak beheranzko joera izan zuela, eta horrek zaildu egiten zuela neurriaren justifikazio juridikoa. 2020ko lehen bi hilabeteetan "bidearen gorabehera aldakorrek" joera iraultzea eragin dute. Bi hilabetetan iaz baino hildako gehiago izan dira. Eta orain zer?
Gogorarazten digute administrazioaren edozein jarduera murriztailek behar bezala arrazoituta egon behar duela, bertzela arbitrariotasunean eroriko bailitzateke. Motibazio eta arrazoi gutxi iruditzen al zaizue Belateko eta Almandozko tunelak oso arriskutsu bihurtzea trafiko astunak berak?
Azken lau urteetan gertatutako istripu hilgarrien arrazoiak aztertu ondoren, Foruzaingoaren polizia txostenek erantzukizunetik salbuesten dituzte kamioiak. Kontu jakina da heriotza eragin duten istripu gehienetan kamioiak inplikatuak egon direla. Hildakoak izan diren azken hiru istripuetan adibidez.
«Ez dugu hagitz ongi ulertzen inguruko garraiolari batzuek erakutsi duten erresistentzia, neurri horrek ez dielako inola ere eragiten. Izan zaitezte ausartak eta has zaitezte inguruan jatorririk eta helmugarik ez duen nazioarteko merkantzien trafiko astuna Leitzarango autobidetik desbideratzen, horretarako eraiki baitzen. Edo ez?"
Egia da beren erru bakarra leku desegokian adierazitako unean egotea izan zela, baina hori da kontua, hor daudela, arriskutsuak direla eta gehiegi direla. Haien hitzetatik ondoriozta daitekeenez, egunean 3.000 kamioi baino gehiago ibiltzeak ez du zerikusirik errepide hori Nafarroako ezbehar eta hilkortasun handienekoa izatearekin; hala bada (hala da), Nafarroako gidari txarrenak eta zuhurtzigabekeri handienekoak garelako baizik ez da. Gure ustez, beraien estatistika hotzetara mugatzea bide baten errealitatea ikusi nahi ez izatea da, zeina, horretarako batere prestatuta egon gabe, egunean milaka ibilgailu astunen joan-etorria jasaten baitu, eta horrek eragin eztabaidaezina du gainerako erabiltzaileen jokabidean.
Parte hartzen dugun foroetan errepikatzen dugun bezala, ez ditugu kamioilariak salatzen. Inola ere ez ditugu errepide honetatik zirkulatzeak dakarren arriskuaren erantzule egiten (bertatik dabilen edonori baino gehiago), are gehiago, gehienak profesional bikainak direlako ez balitz, errepide hau benetako erokeria izango litzateke. Hala ere, eta errepide honetan erabiltzaile guztien segurtasuna ahalik eta gehien bermatzen ez den bitartean, merkantzien nazioarteko trafikoa desbideratzeko beharra azpimarratzen jarraituko dugu. Gure betebeharra da.
Bertzalde, ez dugu oso ondo ulertzen inguruko garraiolari batzuek erakusten duten erresistentzia, neurri horrek ez dielako inola ere eragiten; izan ere, une oro aipatu izan dugu murriztu beharko litzatekeena Nafarroan jatorria eta helmuga ez duten merkantzien nazioarteko zirkulazioa dela, bertze aukera bat dutelako, A-15 autobidea alegia. Neurri erraza, administrazioak bere gain har ditzakeen kostuekin, eta azkar betearazi ahal dena borondatea egonez gero. Eta oso kontuan hartzekoa: funtzionatzen ez badu, lehengora bueltatzeko aukera hor dagoela.
Badakigu gobernu honek herentzia historiko honekin topo egin duela, eta, beraz, ezin diegu erantzukizun osoa egotzi, baina beren esku dute egunero erabiltzen duten milaka erabiltzaileen larritasunarekin amaitzeko lehen urratsak ematea, eta, bereziki, zuzeneko eragina duen Nafarroako 29 udalerrietako biztanleena. Izan zaitezte ausartak eta has zaitezte inguruan jatorririk eta helmugarik ez duen nazioarteko merkantzien trafiko astuna Leitzarango autobidetik desbideratzen, horretarako eraiki baitzen. Edo ez?
Iritzi artikulua sinatu duten alkateak
Juankar Unanua (Igantzi), Ladis Satrustegi(Lesaka), Amets Inda (Sunbilla), Pedro Lezaun (Ezkabarte), Martin Pikabea (Ultzama), Joseba Otondo (Baztan), Mari Carmen Lizoain (Olaibar), Dabid Iturria(Arantza), Jon Telletxea (Beintza-Labaien), Aitor Elexpuru (Bera), Miguel Mari Irigoien (Etxalar), Xanti Uterga (Doneztebe), Ernesto Dominguez (Zubieta), Jabier Bereau (Ituren), Esther Lakasta (Basaburua), Natalia Rekarte (Donamaria), Miguel Angel Larraioz (Anue), Ane Otxandorena (Elgorriaga), Jaione Zabalo (Ezkurra), Alfredo Arruiz (Uharte), Isabel Baleztena (Lantz), Iñaki Estanga (Eratsun), Josu Zozaia (Urroz), Ugutz Zelaieta (Oiz) eta Andres Etxenike (Bertizarana).
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Abenduaren 26an, aireko eraso batean, Israelgo armadak bost kazetari palestinar hil zituen. Haiekin 130 kazetari palestinar hil zituzten. Albiste horrek gauza pare bat gogorarazi dizkit, lehenengoa, benetako kazetariek jasaten duten jazarpena munduko edozein lekutan, adibidez,... [+]
Azken hilabete hauetan hainbat institututan lan egitea egokitu zait eta, uneren batean edo bestean, ikasleekin lan merkatuak eskaintzen dituen aukerez hitz egin behar izan dut. Ikasleen tipologia askotarikoa da eta hiri berean asko aldatzen da auzo batetik aldamenekora,... [+]
Historikotzat nekez har daitekeen argazkiaren erdian agertzen den neskatoa idazten ari da, zer eta izenorde zerrenda bat: ni, zu, hura, gu, zuek, haiek. Beherantz begira egonik, neskatoaren begirada nolakoa den antzeman ezinik gelditu naiz ni.
Argazkilariaren lanari soraio,... [+]
Pertsona nagusiekin edo aniztasun fisiko eta neuronalak dituzten pertsonekin lanean zaudenean, dugun gizartean gaitasunaren ideiak espezie bezala asko mugatzen gaituela ohartzen zara. Hau da, dugun sistemak gauzak modu espezifiko batean egiteagatik jartzen zaitu balioan, eta... [+]
Idatzi nahi nuen gabonetako argien alde, eta urteroko ohitura bilakatu aldarrikatzea, kaleak argitzen dituzten aro honetan, espazio publiko apain, alai eta gozagarri bat, klase ikuspegitik. Baina, noski, espazio publiko epelak ere bai, zenbait gazte liburutegietan liburuak... [+]
Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.
Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]
Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.
Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]
Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]
Ez dakit zuek ere pertzepzio bera ote duzuen –aitor dut: modu azientifikoan hasi naiz idazten hemen–. Pereza hitzaren hedatze naturalaz ari naiz. Gero eta gehiago aditzen baitut Hego Euskal Herriko bazterretan: euskaraz, espainolez eta, jakina, euskañolez... [+]
Askok, Gabonetan, ilusioa baino alferkeria handiagoa sentitzen dugu familia-otordu eta -topaketetan pentsatzean. Baina aurreratzen dizuegu ez dela otordua bera kolektiboki deseroso sentiarazten gaituena, familia tradizionala definitzen duen normatibitatea baizik. Are gehiago,... [+]
Betidanik begitandu zait esanguratsuagoa han-hemenka topa daitezkeen guruztokiei gazteleraz esaten zaien modua: humilladero. Ez al da guruztoki edo santutxo izen nahiko light, zuri edo haragoko konnotaziorik gabekoa? Azken batez, bertatik pasatzen zen oro umiliatu behar zen... [+]
Siriako Arabiar Errepublikaren amaierak harridura handia sortu du, gertatu den moduagatik: azkar eta ia erresistentziarik gabe. Halere, ez da hain arraroa herrialdea suntsituta, pobretuta eta zatitua zegoela kontutan hartzen badugu. Aspalditik siriar gehienen ardura ez zen nor... [+]