Musika elektronikoa, 4.000 hiztuneko menik hizkuntza salbatzen saiatzeko
Beni Fadi da bere izen artistikoa, Senegal hego-ekialdekoa da eta menik hizkuntzan musika elektronikoa egiten hasi da. Duela hogei urteko datuen arabera, 3.375 lagunek hitz egiten dute hizkuntza hau, ordutik ez da berriro zenbatu eta desagertzeko zori-zorian dago. "Zerbait egin behar nuen gure hizkuntza salbatzen saiatzeko", titulatu du The Guardian egunkariak artista honi buruzko pieza. Nazioarteko hedabideen arreta bereganatu duela ikusita, salatzen du frantziarrek bere herriari hizkuntza inposatu zietela eta menik-a eskoletan debekatu zutela.
Benoît Fader Keita da bere egiazko izena, 36 urte ditu eta Senegal hego-ekialdeko gutxitutako herri bateko kide da. Bere ama hizkuntza, menik-a Unescok hilzorian diren 2.500 hizkuntzen zerrenda beltzean sartua du. Bandafassi du izena herri honetako herri nagusiak.
Nolabait, bere historiak nazioarteko hedabide zenbaiten arreta deitu du: The Guardian, Washington Post eta Courrier International-eko lotura hauek horren adibide.
Keitak The Guardian-en kontatu du Dakar Senegalgo hiriburura joan zenean ikasketak egitera, erabat harritu zela inork ez zuelako bere herriaren berririk. "Inork ez zuen nire hizkuntza hitz egiten. Inork ez zekien ezer menik-oi buruz, jendearen gehiengoak ez zekien existitzen ginenik ere. Gure herrialdean bertan gertatzen ari zen hori eta horrek bultzatu ninduen kontzientzia hartzera eta zerbait egin nahi izatera".
Reggaetik elektronikara
Hasieran reggaea egiten hasi bazen ere, elektronika egiten du azken urteetan. Arrakasta izan du, gainera, bere herrialdean. Lau kantuko EP bat argitaratu du Electrafique eta RISE zigiluekin. Farkoko hitzak kamaleoi esan nahi du menik hizkuntzan. Hori da diskoaren izenburua.
Electrafrique kolektiboko sortzaileetako batek ondorengoa dio The Guardian-en: "Bere jaioterrira joan nintzen 2020an eta berehala ukitu ninduen bere historiak eta egiten saiatzen ari zenak. Asko gustatu zitzaidan ahotsaren moldakortasuna".
Frantzia beren hizkuntza desagerraraztearen arduradun
Gorago aipatu dugun bezala, Fader Keitak nazioarteko hedabide askoren arreta deitu du. Washington Post-ek egindako bideo-erreportajean frantziarrek bere herriari eginiko erasoak salatzen ditu. "Frantziarrak ez ziren gai gure herriaren izena ongi esateko, menik, eta beraz, bedik izena jarri ziguten. (...) Garai haietan eskolan ezin genuen gure hizkuntza hitz egin, soilik frantsesa", salatzen du.
Erreportajearen amaieran hizkuntza zapalkuntza nola ikusten duen jaso dute: "Zure hizkuntza galtzen baduzu eta beste baten trukean, bigarren hizkuntza edo kultura horren esklabo izango zara. Ni ez nago derrigortua hizkuntza aldatzera nire ideiak azaltzeko. Horregatik, nire hizkuntzari eustea bilakatu da nire bizitzako gauzarik garrantzitsuena".
Azpian Washington Posteko erreportajea.
Jarraian bere zenbait kantu:
Lagun asko sumatu dut kezkatuta euskaldun gero eta gutxiagok ahoskatzen duelako elle-a. Haur eta gazte gehienek bezala, heldu askok ere galdu du hots hori ahoskatzeko gaitasuna, idatzian ere nahasteraino. Paretan itsatsitako kartel batean irakurri berri dugu: altxorraren biya... [+]
570.000 familiak euren haurren ikasgeletako hizkuntza nagusia zein izango den bozkatzeko aukera dute martxoaren 4ra arte: gaztelera edo katalana. Garikoitz Knörr filologoaren eta euskara irakaslearen arabera, kontsultak "ezbaian" jartzen du katalanaren zilegitasuna... [+]
Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]
Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]
Bretainian, bretoiera oso ondo edo nahiko ondo hitz egiten duten herritarrak %2,7 dira, 2018an baino hiru puntu gutxiago. 107.000 dira gaur egun. Hiztunak gazteagoak dira. Galo hiztunen kopuruak ere behera egin du, baina ez bretoierak bezainbesteko abiadan.
Garabidek antolaturik, Hizkuntzak Biziberritzeko Formazio Programaren barruan izan zen gurean Alex Pancho Robles (Camiri, Bolivia, 1995) iragan urrian. Guarania da, eta guaraniera hiztuna. 8 milioi hiztun inguru dira Bolivia, Brasil, Argentina eta Paraguain barrena, hizkuntza... [+]
Garbiñe Elizegi baztandarra erizaina da. Abenduan, Zeelanda Berrian egin duten Osasun Ekitaterako Erizaintza Indigenari buruzko Ikerketa izenburuko bilkuran hartu du parte. Bere tesia aurkeztu du: Euskal emakumeek eta genero ez-normatiboek Euskal Herrian osasungintzan... [+]
Hizkuntza gutxituei begira Frantziaren jarrera salatzeko prentsaurreko bat egin dute Parisen hainbat diputatuk. Frantziako hizkuntza gutxituen kontrako azken erasoek protestak eragin dituzte Korsikan, Katalunian eta Martinikan. Régions et Peuples Solidaires mugimenduak... [+]
Okzitaniako Tolosako Apelazio epaitegiak eman du epaia, eta horren arabera, udaletan ezingo da katalana lehen hizkuntza moduan erabili, eta izatekotan, frantsesez egin ondoren, hura katalanera itzuli ahal izango da.
Samira Belyouaou (Heidelberg, Alemania, 1994) diasporako alaba da. Gurasoak Rifen (Maroko) jaioak, Alemanian Samira alabak eta lau seme-alaba gehiagok amazigera izan zuten etxeko hizkuntza. Itzulpengintza ikasketak egina, software enpresa batean ari da, beren produktuak 80... [+]
Korsikako legebiltzarkideek ezin dute Korsikako Asanblean korsikeraz hitz egin, Bastiako Auzitegiaren 2023ko epai baten arabera. Ebazpen horri helegitea jarri zion Asanbleak, baina debekua berretsi du orain auzitegi berak. Epaiak tokiko beste hizkuntzei eragiten diela ohartarazi... [+]
Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]
Alexandru Jerpelea Bukaresteko (Errumania) batxilergoko 17 urteko ikaslea da, eta itzulpen automatikoko lehen sistema neuronala sortu du arrumanorako. Balkanetan 200.000 pertsona inguruk hitz egiten duten hizkuntza erromaniko gutxitua da. Bere tresna berritzaileak, [+]