Musika elektronikoa, 4.000 hiztuneko menik hizkuntza salbatzen saiatzeko
Beni Fadi da bere izen artistikoa, Senegal hego-ekialdekoa da eta menik hizkuntzan musika elektronikoa egiten hasi da. Duela hogei urteko datuen arabera, 3.375 lagunek hitz egiten dute hizkuntza hau, ordutik ez da berriro zenbatu eta desagertzeko zori-zorian dago. "Zerbait egin behar nuen gure hizkuntza salbatzen saiatzeko", titulatu du The Guardian egunkariak artista honi buruzko pieza. Nazioarteko hedabideen arreta bereganatu duela ikusita, salatzen du frantziarrek bere herriari hizkuntza inposatu zietela eta menik-a eskoletan debekatu zutela.
Benoît Fader Keita da bere egiazko izena, 36 urte ditu eta Senegal hego-ekialdeko gutxitutako herri bateko kide da. Bere ama hizkuntza, menik-a Unescok hilzorian diren 2.500 hizkuntzen zerrenda beltzean sartua du. Bandafassi du izena herri honetako herri nagusiak.
Nolabait, bere historiak nazioarteko hedabide zenbaiten arreta deitu du: The Guardian, Washington Post eta Courrier International-eko lotura hauek horren adibide.
Keitak The Guardian-en kontatu du Dakar Senegalgo hiriburura joan zenean ikasketak egitera, erabat harritu zela inork ez zuelako bere herriaren berririk. "Inork ez zuen nire hizkuntza hitz egiten. Inork ez zekien ezer menik-oi buruz, jendearen gehiengoak ez zekien existitzen ginenik ere. Gure herrialdean bertan gertatzen ari zen hori eta horrek bultzatu ninduen kontzientzia hartzera eta zerbait egin nahi izatera".
Reggaetik elektronikara
Hasieran reggaea egiten hasi bazen ere, elektronika egiten du azken urteetan. Arrakasta izan du, gainera, bere herrialdean. Lau kantuko EP bat argitaratu du Electrafique eta RISE zigiluekin. Farkoko hitzak kamaleoi esan nahi du menik hizkuntzan. Hori da diskoaren izenburua.
Electrafrique kolektiboko sortzaileetako batek ondorengoa dio The Guardian-en: "Bere jaioterrira joan nintzen 2020an eta berehala ukitu ninduen bere historiak eta egiten saiatzen ari zenak. Asko gustatu zitzaidan ahotsaren moldakortasuna".
Frantzia beren hizkuntza desagerraraztearen arduradun
Gorago aipatu dugun bezala, Fader Keitak nazioarteko hedabide askoren arreta deitu du. Washington Post-ek egindako bideo-erreportajean frantziarrek bere herriari eginiko erasoak salatzen ditu. "Frantziarrak ez ziren gai gure herriaren izena ongi esateko, menik, eta beraz, bedik izena jarri ziguten. (...) Garai haietan eskolan ezin genuen gure hizkuntza hitz egin, soilik frantsesa", salatzen du.
Erreportajearen amaieran hizkuntza zapalkuntza nola ikusten duen jaso dute: "Zure hizkuntza galtzen baduzu eta beste baten trukean, bigarren hizkuntza edo kultura horren esklabo izango zara. Ni ez nago derrigortua hizkuntza aldatzera nire ideiak azaltzeko. Horregatik, nire hizkuntzari eustea bilakatu da nire bizitzako gauzarik garrantzitsuena".
Azpian Washington Posteko erreportajea.
Jarraian bere zenbait kantu:
Marfa (AEB), 1954. Texasko basamortuko herri horretako Blackwell lehen hezkuntzako eskolan haurrak zeremonia berezi batean parte hartzera behartu zituzten. Irakasleek paper zatiak banatu zizkieten eta bertan zera idazteko eskatu: “Ez dut espainieraz hitz egingo, ez... [+]
Erreportaje honetako protagonistak Gasteizen bizi dira eta hizkuntza gutxiagotuetan hitz egiten dute: amazigeraz, galegoz, mirpuriz eta guaranieraz, hurrenez hurren. Soumia Berkani Ben Yahia, Toni Cid Armanda, Altaf Hussain, eta Sonia eta Delcy Godoy Bizzozzero dira. Euskal... [+]
Soziolinguistika Klusterrak antolatuta 2024ko Euskal Soziolinguistika Jardunaldia egin berri da Gasteizen apirilaren 23an. Azken urteetan euskararen eta katalanaren alde eta aurka agertu diren diskurtsoak izan ziren ardatz. Onintza Legorburu, Xan Aire eta Mikel Peruarena aritu... [+]
Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]
Carolina Gandulfo doktorea. Argentinan jaioa, Ipar-ekialdeko Unibertsitate Nazionaleko Humanitate Fakultateko irakaslea. Iragan udazkenean Garabidek gonbidaturik egonaldia egin zuen gure artean, eta mintzatu zitzaigun Argentinako guaranieraz. Ikastetxe bateko esperientzia... [+]
Netflix, Amazon Prime eta Disney+en, Hizkuntza Gutxituen Europako Gutunak onartzen dituen bost hizkuntza baino ez dituzte erabiltzen. Bosten artean nagusi da, alde handiz, katalana. Ondoren datoz galiziera, euskara, luxenburgera eta Eskoziako gaelikoa. EHUko Nor Ikerketa Taldeak... [+]
Hizkuntzaren aldeko aktibistatzat aurkeztu dituzte bere buruak Casamachin Yulek eta Velasco Nuskwek, nasa herriko indigenak biak ere. Nasayuwea biziberritzeko taldean ari dira lanean, Kolonbian, Cauca eskualdeko Toribío udalerrian. 37.166 biztanle dira eta, horietan, %96... [+]
Carlos Santiago Moreta kitxua hiztuna da gaur egun. Ekuadorreko Otavalo herrian jaio zen, Imbabura probintzian. Gaztetxo zela sartu zuen muturra Imbaburako Kitxua Gazteen Elkartean. Han jabetu zen hizkuntzaren garrantziaz. Indigena bai, baina ez zuen etxeko hizkuntza hitz... [+]
Okzitania, Europa modernoaren sorrera garaian, zulo beltz baten gisakoa iruditzen zait. Eta zalantzan izaten naiz ea ez ote garen zulo beltz horretan behera oraindik ere erortzen eta erortzen ari. Joxe Azurmendik duela gutxi argitaratu duen Europa bezain zaharra liburuan atal... [+]