Mozkinak gerra garaian
Diskurtso ofizialak esaten zuenez, COVID-19aren krisiak eragindako aurrekaririk gabeko erorketa baten ondoren, ekonomia berriro loratuko zela trantsizio ekologiko eta digital bikoitzarekin. Hala ere, krisi pandemikoaren irteerak beste krisi handi batekin egin du topo, kasu honetan inflazioarena, energiaren kostuarena eta hornidura-arazoena. Krisi bat beste baten atzetik kateatzea egungo sistema agortuta dagoela erakusten duen beste adibide bat da. Antonio Garamendik zioen duela egun batzuk “kontuz ibili behar dela behia gehiegi jeztearekin”. Ez du esaten haiek direla behia jezten dutenak eta aberastasuna gero eta modu desberdinagoan banatzen dela.
Ekonomia espero baino gutxiago hazi zen 2021ean, eta espainiar estatuko inflazioa %6,6koa izan zen. Enplegua sortu zen, baina lan-kostu unitarioek behera egin zuten. Horren ondorioz, erosteko ahalmena murriztu egin da eta langile-klasea, oro har, pobretu. Hala ere, enpresa askok negozioa egiteko aprobetxatu zuten egoera. Horren froga ona izan ziren Ibex-35eko enpresen mozkinen errekorrak, 60.000 milioi euro ingurukoak. Ideia bat izateko, mozkin horiek 2019an lortutakoak baino %83 gehiago dira, eta azken 5 urteetako batez besteko mozkinak baino %64 gehiago (2020. urtea kontuan hartu gabe).
2022. urtea aurreikuspen txarren eta ziurgabetasunaren egoera berarekin hasi zen, Ukrainako gerrarekin areagotu direnak. Klase nagusiek gerra honi egotzi diote bizi dugun inflazio handia (ekaineko azken datua, %10,2). Baina hau lehenagotik zetorren. Ukrainako gerra aitzakia ezin hobea izan da enpresei laguntzeko politika publikoen bidez, HEHko erakundeen kasuan bezala. Errenta baxuenen pobretzeari aurre egiteko laguntzarik ez, inflazio handiko egoera honetan.
IBEX-35eko enpresek %50 baino gehiago handitu dituzte mozkinak 2022ko lehen hiruhilekoan, aurreko urteko aldi berarekin alderatuta.
Hala ere, egoera ekonomiko zaila izan arren, nahiz eta Ukrainako gerra izan, enpresek mozkinak handitzen jarraitu dute 2022ko lehen hiruhilekoan. Enpresa elektriko eta energetikoek inolako damurik gabe kostuen igoera azken preziora eraman dute. Banku-sektoreari dagokionez, interes-tasen igoerak negozioa nabarmen handitzea eragin du. Irudian ikus daitekeenez, IBEX-35eko enpresek %50 baino gehiago handitu dituzte mozkinak 2022ko lehen hiruhilekoan, aurreko urteko aldi berarekin alderatuta. Kutxabank, CAF, Dominion edo Tubacex bezalako enpresek ere beren mozkinak nabarmen handitu dituzte. Bitartean, langile-klaseak, errentaren zatirik handiena kontsumora bideratzen duenak, oinarrizko produktuen, elektrizitatearen edo gasaren prezioek gora egiten dutela ikusten du, pobreziara bideratuz.
Ez dirudi aurten joera aldatuko denik. Negozioetan espezializatutako Bloomberg hedabidearen arabera, Ibex indizearen konpainiek errekor berri bat izango dute, 2021eko mozkin garbia gaindituz, 2008ko burbuila lehertu zenetik aurrekaririk ez duen zifra. Gainera, lehen hiruhilekoko mozkinak ikusita, aurreikuspen horiek ez dira murriztu inflazioaren eta Ukrainako gerraren ondorioz, baizik eta %5 handitu dira. Beste aurreikuspen batzuen arabera, portzentai hori %12ra arte igo daiteke.
Krisiak kapitala berrantolatzeko eta erreproduzitzeko erabiltzen dira. Une honetan, soldatak KPIari egokitzearen aurkako erasoa argia da, soldatak igotzea eragin dezakeen espiral inflazionista bezalako diskurtsoekin. Gutxi hitz egiten da enpresen mozkin errekorrei buruz. NDFk berak adierazi du inflazioaren arrazoietako bat enpresak izaten ari diren mozkin handiak direla, ez soldata-igoerak.
Ezinbestekoa da gehien irabazten dutenei gehiago ordainaraziko dien zerga-politika bat
Berriz ere agerian geratzen dira sistema honen mugak. Behiaren esnea (petrolioa, energia fosilak) agortuz doa eta ez da guztiontzat iristen. Horregatik, ELAk beharrezkotzat jotzen du eredu ekonomikoa eta sozialaren aldaketa. Ezinbestekoa da gehien irabazten dutenei gehiago ordainaraziko dien zerga-politika bat, sozietateen gaineko zerga irabazien %25era igoko duena gutxienez, salbuespenik gabe, eta enpresa asko egoera zail honetatik lortzen ari diren gehiegizko mozkinak zergapetuko dituena. Era berean, soldatak KPIaren araberakoak izan behar dira gutxienez. Onartezina da enpresa asko langile klasearen pobretzearen kontura irabaziak lortzen aritzea eta erakundeek ezer ez egitea egoera hori iraultzeko.
Garraio publikoaren prezioa handitzea eta deskontuak kentzea “onartezina” dela kritikatu dute dozenaka pertsonak, Jauzi Ekosozialak eta Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartak deituta. Langile klasearentzako “zama gehigarri bat” izango litzatekeela eta... [+]
Europako Banku Zentralak interes tasak jaitsiko ditu ostegun honetan, bi urtetako etengabeko gorakadaren ondoren. Diruaren garestitze edo merkatzeak zuzeneko eragina du Euriborrean eta herritarrek ordaindu behar duten hipoteketan. Baina nola nabarituko da aldaketa hori?
Kontsumorako Prezioen Indizea (KPI) berriro jaitsi da, Espainiako Estatuaren kasuan bere lekura itzuli arte gainera, egungo doktrina ekonomikoak ezartzen duen %2tik behera dagoelako jada. Azpiko inflazioaren bilakaera motelagoa da, baina tira, pozik agertu dira arduradun... [+]
Inflazioa %6,1era igo da otsailean Hego Euskal Herrian, eta azpiko inflazioa %7,7. Prezioen gorakada gelditzeko, interes tasak igo eta eskaria apaltzea da ordoliberalismoaren betiko guardasola. Baina inflazioa ari du esatea zein punturaino da zehatza?
Oinarrizko elikagaiak %15,4 garestitu dira urtebetean Espainiako Estatuan eta Kontsumo Prezioen Indizea %5,9ra igo da berriz ere. Prezioen gorakada horrek kezka eragin du eta Espainiako Gobernuak ekoizle eta saltzaile handiekin bilatu nahi ditu irtenbideak. Aitzitik, orain arte... [+]
Oraindik Covid-19 erabat gainditu gabe geneukanean ekonomian ezaguna zaigun fenomeno batek eraso gintuen, inflazioak. Hain zuzen, prezio orokorretan egoten den etengabeko igoera azaltzen hasi zitzaigun 2021eko amaiera aldera, Ukrainako gerra hasi aurretik.
Inflazioaren... [+]
Asteartean onartu du Espainiako Gobernuak 2023ko lehen seihilekoan indarrean egongo den dekretua, inflazioaren ondorioak apaltzea helburu. Aurretiko neurri batzuk mantentzea adostu dute; garraio publikoaren beherapenak, esaterako. Berrikuntzen artean daude oinarrizko... [+]
Abenduaren 30ean Baionan, Bilbon, Donostian, Gasteizen eta Irun?ean mobilizazioak antolatuko dituzte “Proletalgoaren aurkako ofentsiba gelditu! Autodefentsa sozialista antolatu” lelopean.
EAEko nekazarien ENBA sindikatuak txosten batean jaso ditu euren produktuak zer preziotan merkaturatzen dituzten saltokiek, eta ondorioztatu "askoz" garestiagoak saltzen dituztela erosten dutenarekin alderatuta. Adibidez, saltokiek behi esnea %45-55 garestitzen dute... [+]
Azaroan inflazio maila zertxobait apaldu bada ere, gora egin du azpiko inflazioak, eta %6,3ra heldu da. Urte arteko %15,3ko igoera bat izan da elikagaien kostuan.
Europako jendartearen gehiengoa pobretu egin dela diote azken urteotako datu eta estatistika guztiek. Europako Banku Zentralak eta antzeko erakundeek darabilten politika ekonomikoak zerikusi zuzena du horrekin; eta desberdintasun soziala gehiago handituko da ondare apur baten... [+]
Espainiako Bankuko gobernadore Pablo Hernández Cosek Barakaldoko BECen egindako ekitaldi batean adierazi du Europako Banku Zentralak interes tasak %2,25 eta %2,5 artean igoko dituela aurreikusten ari direla.
Carlos Sánchez Mato Madrilgo Unibertsitateko ekonomia aplikatuko irakaslea da eta Ezker Batuko programazioa egitearen arduraduna. El Salto hedabidean idatzi duen artikulua euskaratu dugu. "Europako Banku Zentralak erabaki du diruaren prezioa 75 puntutan igotzea... [+]
Aurreikusitakoa baino gutxiago jaitsi da Kontsumorako Prezioen Indizea Hego Euskal Herrian: %10,5ekoa izan da abuztuan eta bizitzaren garestitzeak ez du etenik. Haragia, ogia, zerealak, esnea, gazta eta arrautzak bereziki garestitu dira.