Monte Perdidoko glaziarra bitan zatitu da, Pirinioen patuaren erakusgarri
2022 eta 2023ko beroaldiek eragin handia izan dute Pirinioetako glaziarrengan. Guztiek egin dute atzera, eta zientzialariek ohartarazi dute hamarkada bat edo bi barru betiko desagertuko direla. Azterketek diote hormagune bilakatuko direla urte gutxian; glaziarrak dauden lekuetan elur eta izotza pilatuko da, baina bolumen txikiagoa izango dutenez, blokeok ez dira mugituko.
Beroaldien ondorioz, Monte Perdidoko glaziarra, Pirinioetako handienetakoa, 3.000 metro inguruko garaieran kokatua, bitan zatitu dela jakinarazi dute Pirinioetako Ekologia Institutuko, EHUko eta Zaragozako unibertsitateko ikerlariek. Adierazi dute 2022 eta 2023 urteetan atzeman dituztela "galerarik handienak", 2011n neurketak egiten hasi zirenetik.
Ordesako Parke Nazionalean dago Monte Perdidoko glaziarra. Behealdeko glaziarra izan da bitan zatitu dena –goi partea aurrez banandu zen–, eta orain, beraz, hiru puskatan geratu da zatituta. "Ekialdera geratu den puska da glaziar baten ezaugarriak dauzkan bakarra, pitzadurak dituelako eta izotza mugitu egiten delako", azaldu dute ikertzaileek, "baina etengabe ari da atzera egiten eta egoera prekarioan dago". Gaineratu dute goi partean geratu den blokeko puntu batzuetan ere izotz gehiago pilatzen dela, eta litekeena dela hura ere mugitzea, nahiz eta "hura ere nabarmen ari den atzera egiten".
Monte Perdidoko glaziarraren eboluzioak Pirinioetako beste glaziar batzuekin gertatzen ari dena islatzen du, zientzialariek adierazi dutenez: "Beste behin ere, emaitza hauek berotze globalak Pirinioetan eta zehazkiago kriosferan duen eragina berresten dute". Hain justu, egunotan jakin dugu Sarenneko glaziarra "hil egin dela" Alpeetan, eta Iratiko estazioan ez dela iraupen eskia egiteko aukerarik izango denboraldi honetan.
Akainak edo kaparrak batetik, eltxo tigreak bestetik, Euskal Herrian duten presentziaz eta gurean dauden espezieez mintzatu zaigu Aitor Cevidanes ikertzailea. Osasuna eta ingurumena hizpide, dituzten arriskuez, herritarron uste faltsuez eta klima aldaketaren nahiz gizakion... [+]
Klimari buruzko datuak jasotzen dituen Copernicusen arabera, hamahirugarren hilabetez jarraian errekorra hautsi da aurtengo ekainean. Parisko Akordioan hitzartutako 1,5ºC-en helburua ez da bete eta egoera aldatzen ez bada, errekor negatibo berriak izango direla aurreikus... [+]
Ingurumena, bioaniztasuna, uraren gestioa eta haurren beharrak oinarri hartuta, ikastetxeetako patioak aldatzeko proiektu kolektiboa jarri dute martxan Pirinio Atlantikoetan; Euskal Herriko lau herrik hartuko dute parte. Iruñean ere, itzal eta landare gehiago izango... [+]
Zeintzuk dira gure benetako beharrizanak ondo bizitzeko? Zer da ondo bizitzea? Galdera hauei erantzutea funtsezkoa da gehiegikeriaren gizartean, are gehiago larrialdi klimatiko, ekologiko eta zibilizazio krisiaren garaiotan.
Azken urteotan nabaritu den beroketa globalaren emendatzea neurri batean kutsadura murriztearen ondorioa da, hain zuzen, murriztuz doazen aerosol sufredunen isurketek, berez, berotegi efektuaren zati bat konpentsatzen dutelako. Paradoxa horrek egoera berri batean sartzen gaitu,... [+]
Ostegunean hasi da uda. Hartara, udaberriko eguraldiaren balorazioa eta udakoaren iragarpena egin du gaur AEMETek. Apirila 1961az geroztik hilabeterik lehorrena izan den arren, udaberri “arrunta” izan da eta uda ohi baino beroagoa izatea aurreikusi dute.
Elba ibaiaren arroa, 1417. Lehorteak eraginda ibaiaren mailak nabarmen egin zuen behera, eta norbaitek ur maila markatu zuen harri batean, idazkun bat zizelkatuta: “Harri hau berriro ikusten baduzu, negar egingo duzu. Ura maila honetan zegoen 1417... [+]
Ozeano Barean, atoloi apalez osatuak, Marshall uharteak dira klima aldaketaren aurrean herrialde hauskorrenetakoak, itsas mailaren gorakadak zuzenki mehatxatzen dituelako. Bertako gobernuak egokitze plan sakon eta zehatz bat martxan jarri du, biztanleekin elkarlanean, behetik... [+]
Teofanes Aitorlea kronikalariak jaso zuenez, 763-764ko negua inoizko hotzenetakoa izan zen Konstantinoplan. Elurrak eta izotza hartu omen zuten bizantziar hiriburua eta Bosforon iceberg bat ere ikusi omen zuten.
Orain arte klima hoztea, besteak beste, jarduera... [+]
Frantziako Estatuaren menpe segitzen duen Indiako Ozeanoko Mayotte irlan biderkatuz doaz kolera kasuak. Uraren kudeaketa kaskarra izan ohi da eritasun horren zabalpenaren arrazoietan eta, hain justu, uraren krisi gogorrari aurre egin nahian dabiltza bertako herritarrak. Bigarren... [+]
Etiopia, Somalia eta Kenyako hainbat eskualdetan ia hiru urtez euririk gabe egon ondoren, azkenaldian urpetuak izan dira. Sasoi kontrasteak ohikoak izanik ere eskualde hartan, klima aldaketarekin larritzen dira, eta euriak hobeki baliatzeko hainbat tokiko ekimen garatzen ari... [+]
Hauteskunde-kanpainen arteko tarte gero eta estuagoan, komeni da XXI. mendeko urte erabakigarrietan sartu garela gogoraraztea. Adibide bakarra jartzearren, ozeanoen tenperatura-errekorrak etengabe gainditzeak izututa dauzka zientzialariak, eta dagoeneko ez dakite egoeraren... [+]
Munduko Meteorologia Erakundearen (MME) 2023ko txostenak erakusten du beste behin ere markak hautsi direla klimaren adierazle diren hainbat alorretan: berotegi-efektuko gasak, lurrazaleko tenperatura, ozeanoen berotzea eta azidotzea, itsasoaren mailaren igoera, Antartikako itsas... [+]