Mixel Berhokoirigoin hil da, Nafarroa Behereko laborari, sindikalista eta militante ezaguna
Mixel Berhokoirigoin (Gamarte, 1952-2021) laborari baxenafartar eta ELB sindikatuko sortzaileetakoa zendu da minbiziaren ondorioz. Baserritar txikien alde konprometitua eta militantzian zaildua, Euskal Herriko Laborantza Ganbera martxan jarri zuen taldean protagonismo berezia izan zuen, Frantziako Estatuaren jazarpen judiziala gaindituz, eta Euskal Herrian lurraren defentsan ari direnentzat erreferentzia nagusietakoa izan da. Herrigintzan engaiatuta bizi zen eta “bakearen artisau” lanetan ikusi dugu azken urteetan.
Gamarten hil da Mixel Berhokoirigoin euskal laborari eta sindikalista ezaguna, bere jaioterrian, lurrari lotuta bizi eta lan egin izan duen txoko berean. Euskal Herriko Laborarien Batasuneko (ELB) sortzaileetakoa eta Confédération Paysanneko idazkari nagusi izandakoa, lana, militantzia eta konpromisoaren bidez utzitako arrastoagatik zen ezagun, eta ibilbide horrek Euskal Herriko nahiz kanpoko laborarien artean erreferentzia nagusietakoa izatera eraman zuen gamartearra.
1982n sortu zuen ELB beste laborari batzuekin, laborantza herrikoiaren alde egiteko asmoz. Ordura arte, FNSEA zen laborarien sindikatu bakarra, eta haren barnean aritu zen sindikalgintzan, laborari ttipien aldeko politikak, neurriak eta laguntzak bideratzeko helburuarekin. Baina FNSEAren monopolioa bestelako nekazaritza baten aldekoa izanki, atera eta sortu zuten ELB. Kontatzen zuenez, garaiko testuinguruan bi ideiei buruz konbentzitu behar izan zituzten herritarrak, pedagogia lan handia eginez. Batetik, Ipar Euskal Herri mailako egitura baten beharra, lurraldeak orduan ez zuelako aitortza instituzionalik; eta bestetik, FNSEAtik ateratzea eta ELB sortzea ez zela zatiketa bat, baizik eta bestelako laborantza baten alde aritzeko helburuak ekarritako erabakia.
Sektorean agintzen zuten monopolioen kontra jardun eta alternatibak eskainiz lortu du ELBk laborarien onespena; eta Ipar Euskal Herriko nekazarien sindikatu nagusi bilakatu da. Berhokoirigoin izan zen haren aurpegia eta eleduna urtez luzez.
Hazparneko Laborantza lizeoan ikasia, Ipar Euskal Herriko beste militante batzuen gisara, MRJC Euskaldun Gazterian jaso zuen bere formakuntza politikoaren zati handi bat Gamarteko laborariak 70eko hamarkadan, eta halaxe ezagutu zuen Mikele Hirigaray bikotekidea.
Euskal Herriko Laborantza Ganberako lehendakari
Nekazaritza eredu intentsibo eta oldarkorrari aurre egiteko, Ipar Euskal Herria onartuko zuen benetako nekazal egitura demokratiko bat eraikitzea eta bertako nekazaritzaren errealitatea kontutan hartuko zuen laborantza ganbera bat beharrezkoa zela iritzita, 2005ean Euskal Herriko Laborantza Ganbera (EHLG) sortu zuten Ainhize-Monjolosen ELBren bultzadaz, Berhokoirigoin haren presidente zuela.
Aurretik, Paueko Laborantza Ganberarako hauteskundeetan kanpaina egin zuten Euskal Herriko Laborantza Ganbera baten aldarria eramanez, eta zehaztuz hauteskundeak irabaziz gero egitura sortuko zutela. Ipar Euskal Herrian lehen indar atera ziren eta orduan hitzetik ekintzara igarota, sortu zuten egitura.
Frantziako Estatuak erakunde horren kontra egin zuen berehala, Paueko Laborantza Ganberaren babesarekin, beste erakunde ofizial baten izena erabiltzeagatik, eta ondorioz birritan epaitu zuten Gamarteko sindikalista, 2008an eta 2010ean, bietan errugabe deklaratu zuten. “Ez dut militantzia errazik ezagutzen, baina inplikatu ezean, egoerak nekez egiten du hobera”, esan zion hedabide honi 2012an egindako elkarrizketa batean.
Hamar urtez izan zen ganberako presidente, eta kargua uztean hala adierazi zuen Laborari aldizkarian, erakunde horren funtzio eta desafioez galdetuta: “Soka tira gaitza bada laborantza modeloen artean, industrializazioa eta iraunkortasunaren artean. Badakigu nork nora tiratzen duen. Gu gira soka horretan beste batzuen ondoan laborantza iraunkorrari buruz tiratzen dugunak”.
EHLGren baitan eta beste hamaika egitasmoren bidez –Lurrama edo Euskal Herriaren elikadura burujabetzaren aldeko Etxalde taldea kasu, zeinaren kide zen–, espekulazioaren kontra eta eredu ekologikoaren alde egin zuen lan Berhokoirigoinek, eta bere ideiak sarritan zabaldu izan zituen elkarrizketa eta hitzaldietan. 2017an Elikadura 21 batzarrean azaldu zituen horietako batzuk: “Nekazaritzaren egitekoa baldin bada munduari elikadura sortzea, jendeak elikatzea, kantitatez eta kalitatez... arazoa da ikusten dugula gaurko munduan mila milioi jende daudela goseak, beste mila milioi gehiago gaizki elikatuak… Ez da arazo teknikoa, politikoa baizik”.
Bake artisaua
Laborantzaren eta sindikalismoaren arloan ez ezik, herrigintzan ere oso sarturik ibili zen Mixel Berhokoirigoin. Abertzaleen Batasuneko eta Batera plataformako kide izan zen. 2016ko abenduan Luhusoko armagabetze-ekintzan hartu zuen parte, zeinean poliziak atxilotu egin zuen lau lagunekin batera; Bakearen artisau ezizenez ezagunak, elkartasun uholdea jaso zuten herritarren aldetik eta Bakegileak talde sortu zuten. Handik hilabete batzuetara ETAren behin betiko armagabetzea burutu zen gizarte zibilaren zaintzapean.
Bake eta elkarbizitzaren alde engaiaturik ikusi dugu azken urteetan. “Gatazkaren ondorioen konpontzea, kartzelaratuak diren pertsona guzientzat presondegia ez den beste perspektiba bat atzematea da”, esan zuen pasa den urtarrilean Baionan egindako mobilizazioan, bere azken interbentzio publikoetako batean.
Kultura ere gustuko zuen Berhokoirigoinek. Antzerkigintzan aritu zen gaztetan Hiruak Bat eta Biper Beltx taldeetan, baita iaz Gamarte, Ainhize-Monjolose eta Lakarrako herritarren artean osaturiko Hiru zitxun sorkuntzan ere. Bertsozalea zen, eta aritutakoa lekuko irrati-saio batean zein herriko besten giroan.
Uhartia etxaldean esne-ekoizpenean eta kiwai fruitu ttipiaren ekoizpenean aritu izan zen 30 urte baino gehiagoz gamartearra, errotik laborari eta sindikalista, Mikelerekin batera. Egun haren seme Iñakirekin eta Maitenarekin konpartitzen zituen lan horiek, ahal zuenean laguntza eskainiz, maite zituen lurra eta bere senide eta lagunak zainduz azken unera arte.
Minbizi azkar batek eraman du ARGIAn lankide dugun Jenofa Berhokoirigoinen aita Mixel.
Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Kanboko bi hautetsi nagusiak (auzapeza eta lehen axuanta) errabiatuak dira. Hiru herritarren kontra plainta ekarri dute, Marieneako pentzearen alde protestatzeagatik. Bigarren aldia da enetzat, goizeko 06:00etan, ohetik ateratzen gaituztela (bizilagunarekin), hamar bat... [+]
Emakume bat ikusi zuen Xabier Arriagak Gernikako kafetegi batean kafesnea esne gaingabetuarekin eta gurinezko opil batekin hartzen. Orduan konturatu zen nolako kontraesanetara ohitu nahi gaituen sistema kapitalistak.
EAEko ekoizpen ekologikoaren kontseilua da ENEEK-Ekolurra, eta zertifikazioaz gain, eredu ekologikoaren aldeko sustapen lana ere egiten du elkarteak. “Gaur egun, argi ikusten dugu etorkizuneko eredua dela ekoizpen ekologikoa, eta badagoela honi buruzko informazioa emateko... [+]
Apirilean Kanboko Herriko Etxean sartu eta han egindako protestekin lotuta hiru lapurtar atxilotu ditu asteazkenean Frantziako Poliziak. Aske geratu badira ere, otsailean epaituko dituzte. Herriko Etxearen babesarekin, Bouygues enpresak duen etxebizitza eraikuntza... [+]
Filipe Laskarai eta Benjamin Charron atxilotu dituzte jendarmeek asteazken goizean, apirilean Kanboko Herriko Etxean sartu eta han egindako protestekin lotuta. Marieniako lurrekin ez espekulatzea eskatu zuten laborari eta ekintzaileek ekintza hartan.
Ekolurrak irailaren 23a, Europar Batasuneko Nekazaritza Ekologikoaren Eguna, aprobetxatu du tresna berria aurkezteko. Elikagai ekologikoak kontsumitzeko erraztasunak eman nahi dizkie herritarrei, Sareko bilatzailearekin: Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako ekoizle ekologikoen 269... [+]
Hemen gatoz, atzera ere, hausnarra berritzera. Edo behintzat saiatzera. Edo horrekin amestera. Ez dakit, ordea, berritik zer izango dugun; izan ere, antza, munduak lehengo lepotik burua jarraitzen du. Barkatu okerra: gizakiok jarraitzen dugu lehengo lepotik.
Plastikoan bilduta saltzen dizkigute zuritutako sagarra, mandarina, ahuakatea eta abar. Eta ez gaitu lotsagorritzen.
Ameriketako Estatu Batuen ipar ekialdean azken urteotan maila handiko fenomeno batek eragin garrantzitsua izan du osasun publikoan, eta basa animalien osasunaren garrantzia oroitarazten du. Argitaratu berri den ikerketa baten arabera, gertaera hori eta sortu dituen ondorioak... [+]
Haziak nola egin azaltzen duen jakintza praktikoa eta hazietan datzan ikuspegi politikoa. Biak uztartu dituzte Haziak liburuan Miguel Arribas Kelo-k eta Marc Badal-ek. Hamaika auzi baitaude jokoan hazi bakoitzean: biodibertsitatea vs estandarizazioa, autonomia vs menpekotasun... [+]
Hitzordua Noaingo Zentzumenen Parkean izango da. Herritarrak eta ekoizleak elikagai ekologikoen inguruan biltzeko Nafarroako topagune handiena da azoka. Bederatzigarren edizioa da aurtengoa eta laugarren urtez jarraian Noaingo Zentzumenen Parkean egingo da.
Munduko klima gogorrenetakoa du Balutxistanek: basamortuko klimaren muturreko bero eta lehorteak, eta Arabiako itsasotik ekarritako montzoiaren eurite irregularrak, urte batzuetan eskasak eta bertzeetan uholdeak eragiteko modukoak. Hala eta guztiz ere, bertan laborantza badago,... [+]
Ez da ezusteko handirik izan Europako hauteskundeetan, eskuin muturrak gora egin duen bitartean, berdeek orain arteko emaitzarik txarrenetakoak izan dituzte. Zentzu horretan, geroz eta gehiago nabarituko dugu trantsizio ekosozialari lotutako erabakietan ebidentzia zientifikoek... [+]