Miramarreko bistak, lainoak ezkutatuak
Eguberriotan lagunekin Triestera (eslovenieraz Trst) joan gara oporretan. Bertan, hainbat monumenturen artean Miramar-eko Gaztelua bisitatu dugu. Bitxia da eraikin horren historia. Habsburgtarren dinastiako Maximiliano Artxidukeak eraikiarazi zuen 1856 eta 1860 artean, Carl Junker arkitektoaren zuzendaritza pean. Maximiliano Austriako enperadorearen anaia zen eta bertan ezarri zuen bizilekua, Carlota emaztearekin; izan ere, orduan Trieste ez zen Italiaren parte, Austriar Inperioaren mende baitzegoen.
Alabaina, 1864an bizitza aldatu zitzaion Maximilianori. Urte hartan Napoleon III.ak Mexikon monarkia inperiala ezartzea erabaki zuen, Frantziak herrialde horretan zeuzkan interes komertzialak babesteko, Frantzia Mexikoko zorraren hartzekodun baitzen. Ondorioz, Ingalaterrako eta Espainiako gobernuen laguntzarekin zein Mexikoko kontserbadoreen babesarekin, koroa Maximilianori eskaini zioten. Maximilianok Miramarreko gazteluan egin zion harrera enperadore bilakatzeko proposamena zekarkion ordezkaritzari.
Gaztelua funtzio militarrik gabeko luxuzko bizilekua izan zen. Apaingarri arranditsu eta oparoak ditu. Estilo neogotikokoa da eta artelanez beterik dago. Itsaso Adriatikoaren bazterrean dago eta lorategi botaniko eder batek inguratzen du. Turistentzat han paratu dituzten kartelek ederki azaltzen dituzte eraikuntzaren, altzarien eta apaingarrien xehetasun guziak. Baita goiko solairuan Aostako Amadeo Dukeak XX. Mende hasieran Art Decó estiloan egin zizkion aldaketa eta berrikuntzak.
Baina bisitak aurrera egin ahala, azalpenen inguruko hutsunea nabaritu genuen, Artxidukearen azken hatsaren inguruan erreferentzia bakarra zegoelako. Karteletako batean, oso modu labur eta soilean, Maximilianoren «amaiera lazgarria» aipatzen zen, zer gertatu zitzaion azaldu gabe! Bazirudien ezkutatu nahi zutela Maximiliano 1867an fusilatu zutela. Kontua da, Mexikoko errepublikanoek, Estatu Batuetako Gobernuaren babesarekin, haren armada garaitu zutela. Atxilotu, epaitu eta hil. Horren guztiaren inguruko informaziorik, ordea, ez zegoen gazteluko azalpenetan.
Hari hartatik tiraka, halaber, ohartu ginen ez zela ematen informaziorik eraikuntzan parte hartu zuten langileen edota gazteluko zerbitzari eta neskameen inguruan; ezta Maximilianoren aberastasunaren jatorriaren inguruan ere. Eztabaida piztu zen gure artean: Zer kontatzen digute toki monumentalak bisitatzen ditugunean? Analisi estetikoarekin nahikoa al da ala atzean ezkutaturik dagoena ere kontatu beharko litzateke? Zergatik bisitatzen ditugu hura bezalako toki elitistak? Plazer estetiko hutsagatik?
Hango artelan eta apaingarrietan gazteluan bizi izan zirenen pentsamoldea islatu zuten: erlijiotasuna, militarismoa, kolonialismoa, balore patriarkalak… Esate baterako, anana sarri erabiltzen zuten motibo gisa, kolonietatik ekarritako luxuzko fruta baitzen. Bidaideetako batek esan zuen bezala: “Iduri duena baino gehiago erakusten dute pijokeriek. Baina horretarako ere begiratzen jakin behar eta deskribapen lausengari huts egitera mugatzen dira informazio panelak”.
Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.
11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
79. urtean, Vesubio sumendiaren erupzioak errautsez eta arrokaz estali zituen Ponpeia eta Herkulano hiriak eta hango biztanleak. Aurkikuntza arkeologiko ugari egin dira hondakinetan; tartean, 2018an, gorpuzki batzuk aztertu zituzten berriro, eta ikusi zuten gizon baten garuna... [+]
Luxorren, Erregeen Haranetik gertu, hilobi garrantzitsu baten sarrera eta pasabide nagusia aurkitu zituzten 2022an. Orain, alabastrozko objektu batean Tutmosis II.aren kartutxoa topatu dute (irudian). Horrek esan nahi du hilobi hori XVIII. dinastiako faraoiarena... [+]
AEB, 1900eko azaroaren 6a. William McKinley (1843-1901) bigarrenez aukeratu zuten AEBetako presidente. Berriki, Donald Trump ere bigarrenez presidente aukeratu ondoren, McKinleyrekiko miresmen garbia agertu du.
Horregatik, AEBetako mendirik altuenari ofizialki berriro... [+]
Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]
1936ko Gerran milaka haurrek Euskal Herria utzi behar izan zuten faxisten bonbetatik ihes egiteko. Frantzia, Katalunia, Belgika, Erresuma Batua, Sobietar Batasuna eta Amerikako herrialdeetara joandako horien historia jasotzeko zeregin erraldoiari ekin dio Intxorta 1937... [+]
49 urte eta gero Espainiako Poliziak Gasteizko Maria Sortzez Garbiaren katedralean eraildako bost langileak oroitu dituzte beste behin astelehen arratsaldean. Milaka pertsona batu dira Zaramagatik abiatutako eta katedralean amaitutako manifestazioan. Manifestari guztiek ez dute... [+]
Martxoaren 30erako Iruña-Veleia martxan, SOS Iruña-Veleia eta Euskeraren jatorria elkarteek manifestaziora deitu dute, Aski da! Argitu, ez suntsitu lelopean. Azken bi urteetan "hondeatzaileak sistematikoki eremu arkeologiko oso aberatsak suntsitzeko modu... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
Urruña, 1750eko martxoaren 1a. Herriko hainbat emakumek kaleak hartu zituzten Frantziako Gobernuak ezarritako tabakoaren gaineko zergaren aurka protesta egiteko. Gobernuak matxinada itzaltzeko armada bidaltzea erabaki zuen, zehazki, Arloneko destakamentu bat. Militarrek... [+]