Miramarreko bistak, lainoak ezkutatuak
Eguberriotan lagunekin Triestera (eslovenieraz Trst) joan gara oporretan. Bertan, hainbat monumenturen artean Miramar-eko Gaztelua bisitatu dugu. Bitxia da eraikin horren historia. Habsburgtarren dinastiako Maximiliano Artxidukeak eraikiarazi zuen 1856 eta 1860 artean, Carl Junker arkitektoaren zuzendaritza pean. Maximiliano Austriako enperadorearen anaia zen eta bertan ezarri zuen bizilekua, Carlota emaztearekin; izan ere, orduan Trieste ez zen Italiaren parte, Austriar Inperioaren mende baitzegoen.
Alabaina, 1864an bizitza aldatu zitzaion Maximilianori. Urte hartan Napoleon III.ak Mexikon monarkia inperiala ezartzea erabaki zuen, Frantziak herrialde horretan zeuzkan interes komertzialak babesteko, Frantzia Mexikoko zorraren hartzekodun baitzen. Ondorioz, Ingalaterrako eta Espainiako gobernuen laguntzarekin zein Mexikoko kontserbadoreen babesarekin, koroa Maximilianori eskaini zioten. Maximilianok Miramarreko gazteluan egin zion harrera enperadore bilakatzeko proposamena zekarkion ordezkaritzari.
Gaztelua funtzio militarrik gabeko luxuzko bizilekua izan zen. Apaingarri arranditsu eta oparoak ditu. Estilo neogotikokoa da eta artelanez beterik dago. Itsaso Adriatikoaren bazterrean dago eta lorategi botaniko eder batek inguratzen du. Turistentzat han paratu dituzten kartelek ederki azaltzen dituzte eraikuntzaren, altzarien eta apaingarrien xehetasun guziak. Baita goiko solairuan Aostako Amadeo Dukeak XX. Mende hasieran Art Decó estiloan egin zizkion aldaketa eta berrikuntzak.
Baina bisitak aurrera egin ahala, azalpenen inguruko hutsunea nabaritu genuen, Artxidukearen azken hatsaren inguruan erreferentzia bakarra zegoelako. Karteletako batean, oso modu labur eta soilean, Maximilianoren «amaiera lazgarria» aipatzen zen, zer gertatu zitzaion azaldu gabe! Bazirudien ezkutatu nahi zutela Maximiliano 1867an fusilatu zutela. Kontua da, Mexikoko errepublikanoek, Estatu Batuetako Gobernuaren babesarekin, haren armada garaitu zutela. Atxilotu, epaitu eta hil. Horren guztiaren inguruko informaziorik, ordea, ez zegoen gazteluko azalpenetan.
Hari hartatik tiraka, halaber, ohartu ginen ez zela ematen informaziorik eraikuntzan parte hartu zuten langileen edota gazteluko zerbitzari eta neskameen inguruan; ezta Maximilianoren aberastasunaren jatorriaren inguruan ere. Eztabaida piztu zen gure artean: Zer kontatzen digute toki monumentalak bisitatzen ditugunean? Analisi estetikoarekin nahikoa al da ala atzean ezkutaturik dagoena ere kontatu beharko litzateke? Zergatik bisitatzen ditugu hura bezalako toki elitistak? Plazer estetiko hutsagatik?
Hango artelan eta apaingarrietan gazteluan bizi izan zirenen pentsamoldea islatu zuten: erlijiotasuna, militarismoa, kolonialismoa, balore patriarkalak… Esate baterako, anana sarri erabiltzen zuten motibo gisa, kolonietatik ekarritako luxuzko fruta baitzen. Bidaideetako batek esan zuen bezala: “Iduri duena baino gehiago erakusten dute pijokeriek. Baina horretarako ere begiratzen jakin behar eta deskribapen lausengari huts egitera mugatzen dira informazio panelak”.
Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]
Eskultura grekoerromatarrek bere garaian zuten itxurak ez du zerikusirik gaurkoarekin. Erabilitako materiala ez zuten bistan uzten. Orain badakigu kolore biziz margotzen zituztela eta jantziak eta apaingarriak ere eransten zizkietela. Bada, Cecilie Brøns Harvard... [+]
Aranzadi Zientzia Elkarteko Etnografia Sailaren zuzendari berria da Maite Errarte Zurutuza (Beasain, 1995), urrian Fermin Leizaolaren lekukoa hartu ondoren. Kultura materiala aztertzen jarraitzeko beharra azpimarratu du, gizartearen memoria eta bizimodu aldaketak erregistratzeko... [+]
Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]
Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose... [+]
Familiak eskatu bezala, aurten Angel oroitzeko ekitaldia lore-eskaintza txiki bat izan da, Martin Azpilikueta kalean oroitarazten duen plakaren ondoan. 21 urte geroago, Angel jada biktima-estatus ofizialarekin gogoratzen dute.
Atapuercako aztarnategian hominido zahar baten aurpegi-hezur zatiak aurkitu dituzte. Homo affinis erectus bezala sailkatu dute giza-espezieen artean, eta gure arbasoek Afrikatik kanpora egindako lehen migrazioei buruzko teoriak irauli ditzake, adituen arabera.
Chão de Lamas-eko zilarrezko objektu sorta 1913an topatu zuten Coimbran (Portugal). Objektu horien artean zeltiar jatorriko zilarrezko bi ilargi zeuden. Bi ilargiak apaingarri hutsak zirela uste izan dute orain arte. Baina, berriki, adituek ilargietan egin zituzten motibo... [+]
Hertfordshire (Ingalaterra), 1543. Henrike VIII.a erregearen eta Ana Bolenaren alaba Elisabet hil omen zen Hatfield jauregian, 10 urte besterik ez zituela, sukarrak jota hainbat aste eman ondoren. Kat Ashley eta Thomas Parry zaintzaileek, izututa, irtenbide bitxia topatu omen... [+]
Urte bat beteko da laster Pazifikoko Kanaky herriko matxinada eta estatu-errepresiotik. Maiatzaren 14an gogortu zen giroa, kanaken bizian –baita deskolonizazio prozesuan ere– eraginen lukeen lege proiektu bat bozkatu zutelako Paristik. Hamar hilabete pasa direla,... [+]
Kanakyko Gobernuko kide gisa edo Parisekilako elkarrizketa-mahaiko kide gisa hitz egin zezakeen, baina argi utzi digu FLNKS Askatasun Nazionalerako Fronte Sozialista Kanakaren kanpo harremanen idazkari gisa mintzatuko zitzaigula. Hitz bakoitzak duelako bere pisua eta ondorena,... [+]
Hiru bideo dira (albiste barruan ikusgai). Batak jasotzen du, grebak antolatzea leporatuta, Carabanchelen espetxeratu zituzten Jesús Fernandez Naves, Imanol Olabarria eta Juanjo San Sebastián langileak espetxetik atera ziren unea, 1976ko abuztuan. Beste biak Martxoak... [+]
Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.
11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]