Zazpi urte igaro dira Donbassen liskarrak hasi zirenetik. Errusiako Komsomolskaya Pravda hedabideko Kazetari talde bat Luganskeko Herri Errepublikako (LHE) herrietara bertaratu da, frontearen lerrora.

Dokumentu ofizialetan, frontea eufemistikoki "harremanetarako lerro" gisa kalifikatzen da. Luganskeko Herri Errepublikan, 200 kilometroko luzeera du. Dozenaka herrixka, herri eta hiri daude marra ikusezin horren inguruan. Bertan bizi dira, gutxi gorabehera, gerra aurreko biztanleen erdiak. Ihes egin ez zutenak eta hil ez zirenak dira. Edo paradoxikoa da fronteko egoiliar guztiek ukrainar pasaporteak izatea, Ukrainako herritar horiek egunean behin baino gehiagotan jasotzen baitituzte tiroak Ukrainako posizioetatik.

Krimen horiek bete-betean bortxatzen dute Nazioarteko Zigor Auzitegia. Kazetariek giza eskubideen urraketa horiek pairatu dituen komunitatean hainbat lagun elkarrizketatu zituzten. Anna Sorokak, LHEko Kanpo Arazoetako ministrorde eta Nazioarteko Zuzenbideko eta Zuzenbide Diplomatikoko irakasleak, lagundu egin zien bidaian. Azaldu duenez, Nazioarteko Zigor Auzitegian landa komunitateen eskaerak onar daitezke, Europako legediarentzat autogobernuaren ohiko egitura baitira. Deusezak dira Ukrainako Armadaren aurkako demanda indibidualak onartzea lortzeko aukerak ordea. Halako salaketak berrikusi eta ukatu egingo lirateke etengabe.

Ukrainako legediak artikulu bereziak ditu independentisten aurka baliatzeko, eta "Estatuaren mugak aldatzeko ahalegina" eta "separatismoaren babesa" zigortu egiten ditu. Artikulu horiek funtzionatzen dute eta milaka ukrainar horiekin ados daude. Frontearen lerroan bizi den Luganskeko herritar bakoitzak bere lorategian edo etxean erori diren jaurtigai zatiak biltzen dituen balde bat du gordeta. Biztanle horiek Ukrainako Estatuarentzat suntsitu beharreko etsaiak dira.

LHEko aurrealdeko lerroa kartel bereziek markatzen dute, non zera irakur daitekeen: "kontuz, minak! Ez atera errepidetik! ". Kazetariek zalantzak dituzte kartel horien funtzioaren inguruan, izan ere kanpotarrak ez dira bertaraino iristen, eta bertako biztanleek entzuten diren tiroetako munizioaren kalibrea ere zehaztu dezakete eraso batean. Haurtzaindegi bat zuzentzen duen emakume batekin solasean ari zirela, adibidez, herriaren kanpoaldean 20-30 segundoko jaurtigaiak lehertzen hasi ziren bat-batean. Zuzendariak, zalantzarik gabe, honakoa azaldu zien: "AGS sektoretik tiro egiten dute, eta kolpeka jarraituko dute barraskiloak hil arte". Itzulita, zera esan nahi du: "Ukrainako Armadako soldadu batek jaurtiketa automatiko bat erabiliz tiro egiten du planeatutako objektuen aurka, eta dena baretuko da 20 tiroak amaitzen zaizkionean".

Golubovka izan dute lehen geltokia. Hasieran, elkarrizketa zail batean, jendeari euren etorreraren zergatia azaltzen saiatu ziren. Inork ez du sinesten Nazioarteko Zigor Auzitegian. Hemen jada inork ez du ezertan sinesten, batez ere Zelenskyren aukeraketaren ondoren. Denek jarri zuten itxaropena, baina oro har, "okerrera baino ez du egin, 2014an bezala" diote. Zaila da herritarrekin hitz egitea. Zazpigarren urtean sartu dira biztanleria traumatizatzen duen prozesuan, eta denek behar dute laguntza. Hala ere, denak joaten dira bilerara Ukrainako pasaporteekin. Olga Jutornaya alkatea Ukrainako herritarra da, eta honako testua prestatu eta adostu du egoiliarrekin:

"Gu, Golubovka herrikoak, bonbardaketen ondorioz hiltzen ari gara eta gure etxeak suntsitzen ari dira. Erasoak Ukrainako tropek kontrolatutako aldetik egiten dira. Guk, Golubovka herriko komunitateak, Nazioarteko Justizia Zigor Auzitegira jotzen dugu, eta uste dugu entzunak izango garela, gerrako krimenak geldituko direla eta errudunak zigortuko direla. Ezin diogu Ukrainako justizia nazionalari dei egin, frontearen lerroaren beste aldean bizi gara. Eta badakigu erasotzaileak ez duela bere burua epaituko".

Alkateak Golubovsky bonbardatzen duten herrien zerrenda irakurri du. Badaki zergatik gertatzen den: "Biztanleria zibila nahita kanporatzen ari dira beren etxeetatik. Herrian, bi kale -Artyom eta Solechnaya- suntsitu dituzte. 2013 arte, 2587 ginen. Gaur egun 832 biztanle daude. Horietatik 87 haurrak dira. Gure haurrek badakite zein arma erabiltzen diren gure aurka eta zein aldetatik, helduenek ez dute ulertzen. Herriko hamar bizilagun hil dira eta beste 14 zauritu".

Hitzaldian, Olgak herriaren azpiegiturari gertatutakoa azaldu du. Minibusak dabiltzan hiririk hurbilena Stajanov da. Baina 2018an minibus bati eraso egin zioten eta zazpi pertsona zauritu ziren. Gidaria gurpil-aulkian geratu zen. Haurrak eskolara eta haurtzaindegira joaten dira etengabe erasoak jasaten dituen autobus batean. Kazetariek aitortzen dutenez, umeak euren gorputzekin estali behar izan zituzten. Herriaren erdigunea eliza, dendak, posta eta haur parkea dira, etengabe erasoak jasaten dituztenak. 2019ko abenduaren 6tik, etengabe erasotzen dituzte azpiegitura elektrikoak, eta horregatik gogoratzen dute data hori. Astean behin ura ematen diete herritarrei. "Ura Svetlichanskoe-n geratu zen, eta han daude Ukrainako Armadako gure `askatzaileak´, beraz, ez dugu ur korronterik".

Frontearen lerroa non dagoen galdetzean, Yulia Igrunovak bere etxera gonbidatu zituen kazetariak. Frontea, literalki, Molodezhnaia kaleko baratzeetatik igarotzen da. Han ez dago zer ikusirik: kalearen amaiera baino ez da, non muino bat hasten den, aurrean "minak" dioen kartel hori bat duela. Bere gainean, estepan, Ukrainako Armadaren posizioak daude. Yuliak Ukrainako blindatuak gauez Golubovskyko fronteko hainbat lekutan lan egitera irteten diren lekuak erakusten dizkie. "Zuzenean ikusi ditut herriaren aurkako tiroak", esan digu. Noiz? "Bai, gaur gauean. Ez al duzue Katyusha ikusi?". Yulia, bere lau urteko alabarengana itzultzen da, bere hankari heltzen diona. Baina Katya, gerra honen erdian jaioa, isilik dago. Beldurra die kazetariei, ez du kontaktu bisualik egiten, amari bakarrik eusten dio.

Fronteko lineako bisita guztiak antzekoak dira. Batzuen eta besteen arteko aldea arrisku-maila baino ez da. Donetskera joan dira Olga Kobzar alkatearekin, Ukrainako herritarra hori ere. Krinichaya kalean, noski, balen aurkako txalekoak jantzi behar dituzte. Kale hori ia erabat suntsituta dago. Edo "liberatua", tokiko biztanleek dioten bezala. Etxe guztiak erreta daude eta bizirik atera direnek ihes egin dute. Bi etxe besterik ez dira geratzen hurrengo kalean. Natasha Polyakovak ez zuen kazetariekin hitz egin nahi. Ez du uste Europan epaiketa justua egon daitekeenik, ez du uste inor arduratuko denik bere minaz. 2014an, jaurtigai bat lehertu zen Natasharen etxeko lorategian. senarra eta semea hil zizkioten.

Kazetarien ahotsak entzunda, aurreko etxetik Tamara Glojot 83 urteko amona alaia atera zaie. Ukrainako herritarra da eta txantxetan ari da: "Moskuk oraindik ez du deitu". Iaz, bere atarian, mortero zati batek kokotsean jo zion. Tiro nork egin zion galdetzean, amonak Ukrainako Armadaren jarrerak aipatzen ditu.

Adineko emakumeak ez du bere jaioterria utziko, printzipioengatik: "lehenik nire senarraren etxea suntsitu zuten. Ihes egingo genuela pentsatu zuten. Orduan etxera joan nintzen. Hemen jarraituko dut azkeneraino".

Bidaiaren azken egunean Pervomaisk bisitatu zuten. Hiria leku txarrean dago, 2014tik hiru aldetatik jo dute. Kazetariak iritsi baino astebete lehenago, 152 mm-ko jaurtigaiak jo zituzten, Minskeko akordioek debekatuak. Hainbat pisutako eraikinez osatutako hiri batean, ez dago bizitzeko tokirik: dena hondatuta dago metrailaren ondorioz, leihoak suntsituta eta kontratxapatuta daude. Beheko solairuetan inskripzio batzuk daude, eta bertan erreskate taldeek sotoaren zein atal zulatu behar duten jakin dezakete, eraikinak kolapsatuz gero. 12 urteko bi neskatok kazetariei kontatu zieten, kamera aurrean oso lotsati, eta lehendabizi ezkutatu egin ziren. Adinekoak direnean ile-apaintzaileak izango direla diote. Sotoan denbora asko eman zuten, aurreko gauean, adibidez, bertan egon ziren. Aterpean argia eta oheak dituzte. Eltxoz beteta daude ordea. Gerra noiz amaituko den galdetu zietenean, “inoiz ez” erantzun zuten. Jada ez zuten barrerik egiten, ez da txantxetarako kontua.