“Euskara eta gaztelania nahastearen arrazoi bakarra ez da hizkuntza gaitasuna”
Mikel Perez Gonzalez hizkuntzalaria hitz egiterakoan erabiltzen den kode alternantzia aztertzen ari da, alegia, euskaldunek nola nahasten dituzten euskara eta gaztelania. Alternantziaren arrazoietako bat euskara gaitasuna da, baina Perezek gehiago ere kontatu ditu.
Mikel Perez Gonzalez hizkuntzalaria EHUren ELEBILAB ikerketa taldean aritutakoa da eta gaur egun Emun kooperatiban euskara aholkulari ari da. Euskaltzaindiaren Mintzola bekari esker amaitzear duen ikerketa lanaz hitz egin du Euskadi Irratian. Kode alternantziaren erabilera eta jarrera euskaldunengan lana otsailean aurkeztuko du.
305 euskaldunen kode alternantzia jarrerak eta erabilerak aztertu ditu Perezek. Euskara-gaztelania konbinazioan, batez ere euskara gaitasunak nola eragiten duen aztertu du, arreta aldagai horretan jarri du.
Bi hizkuntzen arteko konbinazio praktika ez da “kaos bat”, badira hizkuntza patroi batzuk praktika horretan. Hiru esaldi mota daude identifikatuta kode alternantziaz hitz egiten denean: esaldi arteko kode alternantziak; esaldi berean zati bat hizkuntza batean eta beste zati bat beste hizkuntza batean egitea; eta etiketa bidezko kode alternantzia, euskaraz ari garela, adibidez, en plan, osea… erabiltzea.
Nork nahasten ditu bi hizkuntzak, eta zergatik?
Perezek, bere ikerketari begiratzeaz gain, Euskal Herrian eta nazioartean egin diren ikerketen emaitzak aztertu ditu, eta horiek jasotako ondorioa azpimarratu du: "Ezin zaio hizkuntza gaitasunari soilik egotzi kode alternantzia, euskara eta gaztelania nahastearen arrazoi bakarra ez da hizkuntza gaitasuna". Hala adierazi du Perezek Euskadi Irratian: “Batzuk lexiko hutsuneak bete nahian dabiltza edo adierazkortasun gabeziak dituzte, eta horregatik alternatzen dituzte bi hizkuntzak, baina beste batzuk gai dira euskaraz adierazteko, eta hala ere, gaztelania erabiltzen dute”.
Perezek azaldu duenez, euskara gaitasun baxuagoa dutenek altuagoa dutenek baino gehiagotan erabiltzen dute kode alternantzia, euskarazko hitzak etortzen ez zaizkielako, baina gaitasun altuagoa daukatela esaten dutenek bestelako arrazoiak dituzte gauza bera egiteko: solaskidea euskarara gerturatzeko, hizkera informalagoa egiteko, edo euskara hutsean ez egiteko. Ikerlariari zer pentsatua eman die erantzun horiek: “Euskara gaitasun baxuagoa daukanak dio euskarazko hitzak etortzen ez zaizkiolako egiten duela alternantzia; ados, hori aurreikusgarria zen. Baina euskara maila altuagoa dutenek diote euskara informalagoa egiteko darabiltela, eta hori gaztelania erabilita lortu nahi dute”.
Perezek alternantzia praktikatzeko arrazoi gehiago ere aipatu ditu: boterearen kontrako errebeldia moduko bat; gaztelania ere badakiela erakusteko, nolabait prestigioa edo estatusa erakusteko… Adibide bat eman du ikerlariak: euskaraz gaztelaniaz baino erosoago egiten duen hiztunak continuamente hitza erabil dezake, nahiz eta hori euskaraz esaten jakin.
Egoera komunikatiboaren arabera
Ez da gauza bera gurasoekin aritu, ikasgelan egon, edo lagunartean. Alternantzia gehiago edo gutxiago dago egoera komunikatiboaren arabera. Azterlanean ikusi du euskaldunek euskara-gaztelania alternantzia gehiago egiten dutela lagunartean, jai giroan edo kalean, eta askoz gutxiago eskolan ahozko saioetan. Perezen ustez, egoera formaletan alternantzia saihesteko joera handiagoa daukagu, murriztera jotzen dugu.
Kode alternantzia praktikatzea ez dute denek berdin baloratzen. Hobeto onartzen dute etxetik erdaldun direnek eta euskara gaitasun baxuagoa daukatenek. Aldiz, beren burua euskaldunagotzat dutenek okerrago hartzen dute hizkuntzak nahastea.
Faith Chepngetich Kipyegon keniarrak 1.500 metroko atletismo proba irabazi zuen larunbatean, Paris 2024ko azken-aurreko egunean, bigarren emakumezkoa bilakatuz historian atletismoan urrezko hiru domina olinpiko erreskadan lortu dituena. Gauzatxo bati ere erreparatu... [+]
Euskararen biziberritzea Ipar Euskal Herrian jardunaldia antolatzen du ostiral honetan Baionan Euskaltzaindiak. Euskararen alde egiten dena eta ez dena eztabaidatzeko mementoa izango da. Eragileak eta politikariak bilduko dira egun osoan.
Euskara galdua zen eremu mistoko eta ez-euskalduneko herrietako familien ahaleginak aitortuko dituzte ekitaldian. Oskar Alegria zinemagilearen bideoak emango dio hasiera ekitaldiari 11:30ean udaletxean.
Donibane Lohizunen jaio zen Duhalde 1987an, baina Uztaritzen bizi eta hazi da, eta etxean zein herrian entzundako euskararen aldaerek bultzatu dute Lapurdi itsas hegiko euskarari buruzko tesia egitera. Gaur egun, EHUko Bilboko Hezkuntza Fakultatean ari da irakasle lanetan... [+]
Irulegiko Burdin Aroko herri gotortuan azaldutako brontzezko piezari buruzko ikerketa “osoena” azaltzen duen artikulua argitaratu du aditu talde batek nazioarteko aldizkari zientifikoan. Orain arte ez genekizkien hainbat berritasun dakartza.
Andorrako katalanaren defentsarako lege berriak katalanaren oinarrizko maila eskatuko du bertan bizi eta lan egin ahal izateko. A2 titulua baino maila baxuagoa eskatuko dute.
Anik Nandi Indiako soziolinguista da, Mendebaldeko Bengalan jaioa. Gaur egun doktoratu ondoko ikertzailea da EHUko Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketen Sailean, eta kolaboratzailea, berriz, Galiziako Errege Akademiako (Real Academia Galega) Soziolinguistika Mintegian eta... [+]
Euskaltzaindiak Hiztegia sarean eguneratu du: 646 forma berri jaso ditu azken sei hilabeteotan, eta 1.130 forma moldatu edo findu. Lehendik dagoena txukuntzeari ere garrantzia eman diote. “Adibideak ere berrikusi ditugu, batez ere berdintasunari dagozkionak: emakumeen... [+]
Bikotea osatzen duten bi lagunekin topo egin, haiekin hizketan hasi, eta haietako batek itxaropen-zerrenda esan du, nahastuta, itxaron-zerrenda beharrean. Haren bikotekidea konturatu da, konturatu denez, baina ondo disimulatu du. Hiztripuaren autorea euskara ikasten ari da, eta... [+]
Bizialdia darama Gasteizko toponimia ikertzen. Bateko eta besteko toki izenak jasotzen, forma zuzena eskaintzen... Eta toponimiaz galdezka hasi, eta bizi-historia kontatu digu, Gasteiz eta Nuarbe (Azpeitia) loturik, Alizia ahizparen eta Anjel Otaegiren ama Maríaren... [+]
Nabarralde Fundazioak Federico Krutwig Sagredoren bizitza, pentsaera eta lanak jasotzen dituen liburua argitaratu du. Krutwigen Lagunak elkarte edo kolektiboko 13 lagunek idatzi dute bertan, tartean Manu Ertzillak eta Oskar Arantzabal eibartarrak. Hain zuzen ere, bi hauek egongo... [+]
Hizkuntzaz zein garunaz ari dela, Esti Blanco-Elorrieta ikertzailearen ikuspegian fluidotasunak leku nabarmena du. “Gizakiok kategorizatzeko konpultsio itzela daukagu, eta teoria oso modularrak egiten ditugu, denean”. Baina tarteko prozesuak daude, eta dena ez da A... [+]