Miguel Unamuno euskaraz 150. urteurrenean
Idazle eta filosofo ezaguna 1864ko irailaren 29an sortu zen Bilbora, Zazpikaleetako Erronda kalean. Obra oparoa osatu zuen eta euskarekiko izan zuen jarrera kontraesankorrak ere egin zuen ezagun. Haren hainbat lan euskaraz irakur daitezke egun, euskara mundu modernorako ezgauza zela zioen bere ideiari kontra eginez.
Eleberrigile entzutetsua izateaz gain, Salamancako Unibertsitateko errektore izan zen Unamuno zenbait urtez, 1914an gobernuaren kontra aritzeagatik kargutik bota zuten arte. Erbestean izan zen Primo de Riveraren diktadura garaian. 1936an, Gerra Zibila piztean, militar kolpisten alde egin zuen. Errepublikanoen aldera igaro zen laster, eta faxistak Salamancara iritsi zirenean hitzaldi gogorra egin zuen beraien kontra. Urte bereko abenduan hil zen.
Euskarari “errespetuzko hileta” egitearen alde
Euskararekiko jarrera kontraesankorra izan zuen. Horren harira, eztabaida biziak izan zituen Sabino Aranarekin eta Resurreccion Maria Azkuerekin. 1888an Bilboko euskara katedrako lehiaketara aurkeztu ziren hirurak. Euskara bizitza modernora egokitu beharraz bat zetozen, baina urte gutxira, aurkakoa esaten hasi zen Unamuno.
1901ean Bilbon hitzaldi polemikoa eskaini zuen Lore Jokoen ospakizunen presidente zela, tartean, euskara garai berrietako erronketara egokitu ezina zela eta Bilbo euskaraz mintzatzea kontraesana zela adierazi zuen. Euskara desagertzen ari zela esan eta "errespetuzko hileta" egitearen alde agertu zen:
“Zuk egiten duzun hizkuntza hori, jende euskalduna, euskara hori zurekin batera galtzen ari da: ez du ardura, zure antzera, hark ere galdu beharra duelako; beraz, hil ezazu bera lehenbailehen eta ehortz ezazu ohorez; mintza zaitez espainieraz!”.
Xabier Kintana euskaltzalearen arabera, ordea, euskararekiko maitasuna dago hitz horien atzean, euskaldunei bere esanak gezurtatzeko erronka luzatu nahi zielakoan.
Unamunoren obra euskaraz
Genero literario ia denak landu arren, eleberrigintzan nagusitu zen Unamuno. Niebla eleberria da bere lanik ezagunenetarikoa, 1998an Laino izenarekin euskara ekarri zen Mikel Garmendiaren eskutik.
Bere beste hainbat lan ere irakur daitezke euskaraz. Armiarma atari digitalean daude bilduta. Unamunok berak euskaraz idatzitako bi testu baino ez dira ezagutzen: gabon kanta bat eta 1888ko Agur, arbola bedeinkatube! artikulua.
Nafarroa Beherean, Aiherrako 'Beltzegitea' etxean kokatuko da Eguzkilore haurtzain-etxe berria. Euskara, natura eta motrizitate librea oinarri harturik, heldu den apirilean hasiko dira zerbitzua eskaintzen.
"Etorkizuneko zubiak" eraikiz, azpimarratu dute "garai nahasi hauetan" euskararen aldeko aldarriak ozen entzun behar direla aurrerantzean: "Bada garaia euskarari dagokion tratamendua, lekua, emateko".
Modu horretan, euskara eta euskal kultura hiriaren bihotzera eraman duen proiektuari egonkortasuna eta sendotasuna emanen diote.
Zestoan (Gipuzkoa), 2024ko irailaz geroztik, baliabide ekonomiko urriko haur eta gazteak bost kultur eta kirol ekintzen artean bat aukeratu, eta horretan doan aritu daitezke. Udalak dirulaguntzen araudia berritu du, haurren aisialdia eskubide bat dela argudiatuta. Aldaketarako... [+]
Eusko Jaurlaritzak isunak kendu dizkie ertzainei euskaraz hitz egiteagatik zigortuak izan ziren Donostiako herritarrei. Manex Ralla eta Amaia Abendaño dira herritar horiek, isunak kendu dizkietela baieztatu diote hedabide honi.
.jpg)
EITBko Euskara Batzordeak gaitzespena adierazi du azken hilabeteetan egindako zuzendaritza postuetarako hautaketa prozesuak direla eta. Salatu dutenez, euskarazko C1 maila ez duten hiru pertsona hautatu dituzte postu garrantzitsuetarako: EITB Mediaren zuzendaritzarako, Social... [+]
Ostegun honetako Udal Osoko Bilkuran eztabaidatu eta bozkatuko dira Amurrioko Udaleko 2025erako aurrekontuak eta, beste behin ere, Udal Gobernuak uko egin dio Aiaraldea Komunikabidearen hitzarmen eta dirulaguntza berrezartzeari.
Euskarazko murgiltze eredua eta eredu elebiduna duten ikastetxeak gutxiengo izatetik gehiengo izatera pasa dira Ipar Euskal Herrian hogei urteotan, Euskararen Erakunde Publikoaren azterketak erakutsi duenez.
Egiari zor, ez dakit zergatik ari naizen hau idazten. Gaur egungo giro liskartsuan ez dira modu honetako iritziak ondo hartzen. Beharbada, ARGIAk ez du hau argitaratuko, ez baitator bat orain arte argitaratu dituzten iritziekin (baina, azkenean argitaratzea erabaki badute,... [+]
Antolatzaileek Biltzar Nagusian harturiko erabakia da: aurten ez dute Lapurtarren Biltzarrik antolatuko Uztaritzen. Motibazio eskasa da erabakiaren oinarrian dagoen arrazoia.
Arkitektoen elkargoaren helegitea dela eta, Donostiako Udalak atzera bota du kontratazio espedientea.
Tipi-tapa mugitzen ditugu euskaltzaleok gure oinak Korrikaren lekukoaren atzetik, gure hizkuntzaren alde, desio dugun Euskal Herri euskalduna helburu, herri euskaldun gisa biziraun nahi dugula aldarrikatzeko.
Tipi-tapa ematen ditu lehen urratsak Afrikako, Hego Amerikako edo... [+]
Urtea amaitu baino lehen gehiengo politikoaren oniritzia lortu nahi du udalak
Hezkuntza Departamentuak Oibarko ikastetxe publikoan D eredua ezarriko dutela iragarri du. Hilabeteetako protesten ondoren, euskarazko lerroa ezartzea lortu dute.