Mende bat eta gero, Sinn Féin irabazle Irlandako Errepublikan
Fianna Gael alderdi demokristaua eta Fine Fail zentristak azken mendean Irlandako Errepublikan finkatutako bipartidismoa hautsi du Sinn Féinek, errepublikako parlamenturako hauteskundeak irabaziz. Hala ere, ez du samurra izango gobernua eratzea.
XX. mende hasieran Irlandako Errepublika sortu eta Sinn Fein banatu ondoren, emaitza historikoak lortu ditu ezkerreko alderdi errepublikarrak. 160 eserleku ditu legebiltzarrak eta oraingoz 78 banatu dira alderdien artean: 29 Sinn Féinentzat, 16 Fianna Fáilentzat eta 14 Fine Gaelentzat, orain gobernua gidatzen duen alderdiarentzat.
Inkesten arabera, Sinn Feinek eskuratu dezake botoen %24,5, Fianna Fáil-ek %22,2 eta Fine Gael-ek %20,9. Azken bi alderdi hauek sostengatzen dute egungo gobernua 92 botorekin. Gehiengo osoa 80 jarlekutan dago eta ez dirudi bi alderdiek samur izango dutenik kopuru horretara iristea. Seguruenik bihar jakingo dira guztiz emaitzak zeintzuk izan diren. Irlandako alderdi sistemak “botoen transferentzia” baimentzen du eta horrek kontaketa geldotzen du. Sistema honetan, alderdietako hautagaiak alfabetikoki egindako zerrenda batean aurkezten zaizkio herritarrari eta honek izendatzen ditu 1, 2, 3, 4… zenbakiekin zeintzuk diren bere lehentasunak.
Alderdi nagusiek Sinn Fein oso baztertua izan dute Irlandako Errepublikako politikan, besteak beste, IRAren adar politikoa zela aitzakiatzat hartuta. Mary Lou McDonald Sinn Féineko zerrenda buruak adierazi duenez, “orain alderdia ezinbestean kontuan hartu beharko dute” hamarkadatan baztertu ondoren. Hauteskunde kanpainan zehar, Fine Gaelek gobernua eratzeko Sinn Féinekin ez duela hitz egingo zehaztu du. Fiana Fáilek hitz egiteko prest dagoela adierazi izan du.
Azken urteetan hirugarren indar gisa mantentzea lortu du alderdi errepublikarrak, baina emaitza hauek ezustekoak izan dira. Antza, Irlandak azken hamarkadatan izandako hazkunde ekonomikotik at geratu diren sektore sozialek bozkatu dute Sinn Féin, bereziki gazteek. Esate baterako, bere programan proposatu du etxebizitzetako alokairuak hiruz urtez izoztea edo 100.000 etxebizitza publiko eraikitzea.
Maiatzaren 28an hartuko dute neurria ofizialki. 1967 aurretiko mugak aitortu dizkiote Palestinari, eta bi estatuen konponbidearen alde lerratu dira. Israelek esan du erabakiak terrorismoa saritzen duela.
Herri bateko familia eta eskola guztiek adosten badute haurrei ez dietela smartphonerik erosiko, akabo seme-alabei mugikorra emateko presioa, akabo mugikorrik ez duen haur bakan horien bazterketa. Bada, Irlandako Greystones hiriko zortzi ikastetxeek eta horietako guraso... [+]
Europar Batasunean inoiz enpresa bati ezarri dion isunik handiena jarri dio Facebook, Instagram eta WhatsApp-en jabe den enpresari, Meta-ri, herritarren datuen babeserako arauak urratzeagatik. Edonola ere, 1.200 milioiko zigor hori 2022an Metak izandako irabazien %5 inguru... [+]
Sinn Feinek lehen aldiz irabazi ditu Ipar Irlandako udal hauteskundeak, eta 462 zinegotzietatik 144 eskuratu ditu, duela lau urte baino 39 gehiago. Alderdi errepublikarraren ustez, horrek balio beharko luke unionismoak blokeatzen duen Stormonteko Legebiltzarra berriz... [+]
Mende laurdena bete du Ipar Irlandako Ostiral Santuko Hitzarmenak, gatazka armatuen konponbiderako erreferenteetako bat bilakatu dena munduan. 1998ko akordioaren helburu nagusia biolentziari amaiera jartzea zen. Indarkeria izugarri apaldu da, baina ez da desagertu. Berbarako,... [+]
Ipar Irlandako Parlamentua blokeatuta dago maiatzetik, DUP unionisten alderdiaren protestagatik, ez baitago ados Brexitaren ostean Ipar Irlandan Europako Batasunak jarri dituen merkataritza kontrolekin, besteak beste. Erresuma Batuaren eta Europako Batasunaren hitzarmen berriak... [+]
2022ko abenduaren 6an Ipar Irlandako mugimendu errepublikanoaren aldarrikapen historikoetako bat gauzatu zen: data horretatik aurrera, Irlandako berezko hizkuntza ofiziala da, lehenbizikoz, Ipar Irlandako sei konderrietan.
Sinn Feinek lehenbiziz irabazi zituen Stormonteko Legebiltzarrerako hauteskundeak iragan maiatzean eta horrek ematen dio gobernu autonomoa gidatzeko aukera, baina DUP alderdi unionistak uko egin dio gobernuko bere kideak izendatzeari.
Irlandaren etorkizuna hamarkada honetan erabakiko dela eta auzia benetan konponduko dela uste du Sinn Feineko presidente Mary Lou McDonald-ek. Hala adierazi du El País egunkarian.
Irlandarrek bere hizkuntza galdu dute eta ingelesa irabazi. Zer gehiago irabazi dute? Zer gehiago galdu? Astebete egin dut Dublinen, James Joyce-ren Ulysses nobela mardulean oinarri hartzen duen Bloomsday jaialdia bizitzen eta aztertzen.
Lehenago ere ibili izan naiz Irlandan,... [+]
Sei konderrietako estatua orain 101 urte sortu zen Irlandako iparraldean. Gehiengo unionista iraunkortzeko zegoen diseinatua. Sistema mota bat, non sortua izan zenean, hauteskunde barrutiak halako gisan banatu zituen ezen unionistek beti abertzale irlandesek baino bozka gehiago... [+]
