Nafarroako Memoriaren Institutuak bi antifrankistaren gorpuzkiak atera ditu hobitik Sigüeseko hilerrian
Frankismoaren biktima izan ziren bi pertsonen gorpuzkiak aurkitu dituzte Nafarroako Gobernuko Memoriaren Institutuak eta Aranzadi Zientzia Elkarteko teknikariek elkarlanean. Bata Izabakoa zen eta bestea, haren laguna, oraindik ez dute identifikatu. Aragoiko Sigüés herrian aurkitu dituzte gorpuzkiak. Alderdi komunistako bi kideak Aragoi ibaian itota hil ziren. Memoriaren Institutuak 2015etik 115 pertsonen gorpuzkiak aurkitu ditu.
Joan den asteburuan atera dituzte gorpuzkiak Sigüéseko hilerrian. Jasotako testigantzen arabera, Vicente Abadia Anaut zen hildakoetako bat, Izabakoa, eta bestea, haren kide ezezaguna. Garai hartako iturri ofizialen arabera, Aragoi ibaian itota hil ziren.
Antza denez, Vicente Abadia eta bere kidea Espainiako Alderdi Komunistako kideak ziren eta Nazioarteko Sorospen Gorriaren funtsak lekualdatzen ari ziren. Operazio horietako batean, 1948ko apirilean, Guardia Zibilaren kontrol bat ikusi eta hura saihesten saiatu ziren. Aragoi ibaian ito ziren ihesean zirela. Gorpuzkiak hobitik aterata, orain laginak senideen DNArekin alderatuko dituzte.
Nor zen Vicente Abadia Anaut
Nafarroako Gobernuak bere webgunean (gaztelaniaz baino ez dugu aurkitu) ondoko informazioa eskaini du 1948an itota hil zen antifrankistaz:
Vicente Abadia Anaut Izaban jaio zen 1913an. Errepublika garaian UGT sortzen saiatu zen eta estatu kolpe militarraren ondoren Frantziara ihes egin zuen. Bartzelonara itzuli eta Gazte Sozialistetan sartu zen. 1939an, gerra amaitu zenean, Argèles-sur-Mer kontzentrazio-esparruan zegoen. Ondoren, Gurseko kontzentrazio zelaiarekin lotura lanetan aritu zen. Liburuak eta tabakoa eramaten zituen besteak beste, eta amabitxi bila ere aritzen zen.
Atxilotu eta hainbat kontzentrazio-esparrutara eta langileen batailoi batera eraman zuten. Alemanengandik ere ihes egitea lortu zuen, eta, ondoren, Erresistentzian sartu zen, Maule-Lextarre, Tarbes eta Montoryren askapenean parte hartuz. Bere azken urteetan lotura lanetan aritu zen, 1948an 35 urte zituela hil zen arte. Une horretan, dokumentazio faltsua zeraman, eta Juan Gonzalez Martinez zituen izen-abizentzat. Sigüéseko bizilagunek ezagutu zuten, baina ez zuten identifikatu, bere senideak, Izabakoak, arriskuan ez jartzeko. Guardia Zibilaren arabera, heriotzaren arrazoia "odoljarioa" izan zen. Hilabete baino lehen, beste gizon bat aurkitu zuten Aragoi ibaian; bere izena, Antonio Gil Rodríguez, ziuraski faltsua. Abadiaren laguna izango zela uste da.
German Rodriguez eta Joseba Barandiaran omendu, eta langile mugimenduaren alde egindako lana txalotu dute Iruñean. Palestinari ere elkartasuna adierazi diote, sanferminetan urteroko zitan Iruñean.
Migratzaile familia batek irekitako denda baten aurrean ikur frankistak jarri dituztela salatu du Zurekin Nafarroa ezker koalizioak. Fiskaltzari eraman dizkiote datuak, gorroto delitu bat egon daitekeelako pankarta horren atzean.
1939 eta 1941 bitartean Igari eta Bidankoze arteko errepidea eraikitzera behartu zituzten frankismoaren 2.400 esklaboak omendu zituzten larunbatean, Igariko gainean. Errepresaliatu antifaxista haien memoriak gure bidea izan behar duela aldarrikatu zuten omenaldia antolatu zuen... [+]
Egin gintuztenen eta geure borondatearen kontra eraiki nahi izan zigutenen oinarria berriro ere indar berritzen ari ote den nago.
Eskolako Kontseiluaren izenean honako baldintza hauek jartzen zitzaizkien, gerraostean, gure herrietara maistra lanera zetozenei, derrigorrean... [+]
Hari buruzko aipamenik apenas iritsi zaigu historia liburuetan, baina Jesús Carrera Olascoaga (Hondarribia 1911 – Alcala de Henares 1945) Espainiako Alderdi Komunistaren idazkari nagusi izatera iritsi zen. Frankistek atxilotu, torturatu eta fusilatua, bere... [+]
Madrilgo Cuelgamurosen, Erorien Harana deituriko monumentuan arkeologoak egiten ari diren indusketetan etengabe ari dira jasaten eskuin muturreko jendeen presioa, hala adierazi du Pako Etxeberria auzitegi-medikuak. Egunotan, biktima errepublikarren senideek bisitatu ahal izan... [+]
1971n hainbat euskal abadek Zamorako espetxe hartatik ihes egiteko plana bertan behera geratu zen, poliziek tunela deskubritu ondoren. Nicanor Acosta abade-ohi komunistak Apaiz Kartzela dokumentaleko egileei elkarrizketa batean esan zien Santiago Carrillo izan zela salatzailea:... [+]
Hiru urteko lanaren emaitza jaso du Iruñeko Udalak sinatutako dekretuak. Auzotik sortutako ekimenari esker, zazpi kale eta hiru plaza izendatuko dituzte.
Fuerteventura (Kanariar Uharteak), 1954ko otsailaren 11. Tefiako Nekazaritza Kolonia abian jarri zuten uharteko aireportu abandonatuan, basamortuaren erdian. Nekazaritza kolonia eufemismoaren atzean, praktikan, kontzentrazio eremua izan zen Tefia, nagusiki LGBTI komunitateko... [+]
1936ko Gerra amaitzear zela, Franco diktadoreak Pirinioetan milaka bunker eraikitzea agindu zuen. Mendian horiek ikusten aspaldi ohituak gaude, baina ez genekien defentsarako lerro erraldoi bat osatzen zutela, eta azken urteetan berreskuratzeko ekimenak jarri dira abian. Izan... [+]
Francisco de la Cruz Orellanaren gorpuzkiak identifikatu ditu Gogora Institutuak, eta bere senideen eskuetan utzi ditu.
Olentzero poliziaren jomugan ibili zen 1940ko hamarkadaren bukaeran. Haurren bahiketa eta hilketagatik? Ez! Izan zitekeen, Olentzerok umeak zakuan sartu eta itsasora ematen zituela, edo igitaiarekin etortzen zela umeei lepoa moztera esaten baitzen. Baina, ez, polizia atzetik... [+]
Frankismoa ez zela 1975ean amaitu diktadoreak ohean azken hatsa eman zuenean, hori badakigu. Erregimenaren haziek bizirik iraun zuten poliziaren tortura ziegetan, justizia auzitegien sumarioetan eta militarren zein politikarien deklarazio kolpistetan –Aznarrek azkenaldian... [+]
Agoizko epaitegiak atzera bota du Igari eta Bidankoze arteko errepidea eraiki zuten 2.000 preso errepublikarren senitartekoek jarritako kereila. Epaileak dio, salatutako delituak preskribatu egin direla. Elkarte memorialistikoek epailearen jarrera salatu dute.