Zein izan daiteke euskaldunon egun nazionala? Horrelako zerbait behar al dugu euskaldunok? Zer irakurketa egin dezakegu geure iraganaz jendarte askeagoa eraikitzeko? Ez da gai makala euskal ikuspegi batetik. Gure ustez, barneratuta gauzkaten herrialdeen jai nazionalak nekez izan daitezke euskaldunok biltzeko egunak. Agerikoa denez, hori da urriaren 12an ospatzen den Hispanitatearen Egunaren kasua, euskaldun askok ez baitute inoiz lekurik izan hispanitatearen historian. Aldi berean, uztailaren 14a, galiar oilarra, Marianna, Garaipenaren Arkua eta francophonie kontzeptuek ez diete zirrararik eragiten beste hainbeste euskaldunei.
Zer egingo diogu! Pierre Lancre euskaldun jatorriko epaile bordeletar eta XVII. mendeko Lapurdiko sorgin ehiztariak oso ondo zekienez, euskaldunak jende susmagarria gara; arriskutsuak, ez frantziarrak ez espainiarrak sentitzen ez garenak, ohitura bereziak ditugunak eta hizkuntza zailean mintzatzen garenak. Euskaraz inprimatutako lehen liburua Bordelen argitaratu zen, 1545ean. Eta Nafarroako legezko azken errege-erreginak ez ziren inolaz ere espainiarrak (ulergarria, orduko nafarrek ez baitzuten euren burua espainiartzat).
Urriaren 12a espainiar nortasunaren adierazpenerako egun nagusia da, Hispanitatearen Eguna, Espainiak azken koloniak galdu zitueneko krisi nazional sakonarekin lotuta dagoena, eta harrotasun nazional espainiarra berpizteko ahaleginetako bat izan zena. Ondorioz, Espainiak burutu zuen zibilizazio kanpaina erraldoia eta kristautasunaren hedapena hispanitatearen kontzeptuaren zutabe bihurtu ziren. Esploratzaile eta kolonizatzaileen ekintza gogoangarriek eta balentria militarrek kontzeptu hura finkatu zuten. XX. mendearen hasieratik ospatzen da 1492ko Aurkikuntza oroitu eta Espainia Ama Aberriaren protagonismoa omentzen duen jaialdia; 1918an Arrazaren Eguna izenarekin izaera ofiziala eman zitzaion, 1958tik aurrera Hispanitatearen Eguna izan da, eta 1987tik gaur arte, espainiarren egun nazionala.
Jatorriz, ospakizunak arrakasta nahikoa izan zuen Ameriketako lurraldeetan ere; azken urteetan, dena den, historiaren irakurketa kriolloak indarra galdu eta ikuspegi kritikoagoa zabalduz joan da horien artean. Espainian, aldiz, Francoren diktaduraren ostean, ezkerreko ahots kritikoak baztertu eta Felipe Gonzalezek, trantsizioaren heroiak, Espainiako egun nazionalaren izaera eman zion.
Gure historian zehar urrian gertatutakoak gogoratzekotan, oroitu gaitezen 1620ko urrian Luis XIII.ak, Nafarroako Erresuma, bere erakunde, legedi, artxibategi eta abarrak Frantziako Koroaren menpe jarri zituela; 1839ko urriaren 25ean, Espainiako Gorteek euskal hegoaldeko ohiko sistema politiko forala indargabetzeko atariko legea ezarri zutela; eta 1939ko urrian, Gernika-Lumok gerran garaile atera zen espainiar nazionalismoaren muturreko bertsio biolento eta baztertzailearen ordezkari nagusia, Franco jenerala, umeordetzat hartu zuela. Irainak jarraipena izango zuen, 1946ko otsailaren 13an diktadorea Gernikako seme kutun izendatua izan zelako, eta 1966ko martxoaren 23an hiriaren brillantezko domina eman zitzaiolako.
Argi dago urriaren 12ko espainiar nazionalismoaren jaiegunean euskaldunok ez daukagula ezer ospatzeko.
* Jon Argintxona Badiola, Gernika Memoriaren Lekuko plataformaren izenean
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Vicent Andrés Estellés poetaren hitzak harturik, bat naiz hainbat eta hainbat kasuren artean, eta ez kasu bakan, arraro edo ezohiko bat. Zoritxarrez, ez. Hainbaten artean, bat. Zehazki, Europako Kontseiluaren arabera, eta ibilbide handiko beste erakunde batzuen... [+]
Etxebizitzaren auzia aspalditik datorren egiturazko arazoa da. Giza eskubidea izan behar lukeena, gehienez ere eskubide subjektiboa baino ez da. Iruzurra dela diot instituzio eta alderdi politiko guztiek hitz politak esan arren, ez diotelako muinari heltzen. Egun, enpresa... [+]
Eskola publikoko eragile gehienen kontra EAEn onartu den Hezkuntza Lege berriak irakaskuntza kontzertatuaren doakotasuna bermatzea du helburu, beti ere botere publikoen finantzaketaren bidez, jakina. Espainiako Estatuan ere gobernukideek... [+]
Azaroaren 15ean Errenteria-Oreretan Euskal Herria Digitala osatzen dugun eragileek antolatutako hirugarren jardunaldiak egingo ditugu. Autodefentsa digital feminista lantzeko tailer bat eta digitalizazio demokratikoa oinarri izango duen hitzaldi bat izango dira... [+]
Aste batzuk daramatzagu hedabide eta sare sozial guztietan Iñigo Errejoni indarkeria matxista batzuengatik egindako akusazioei buruzko iritziak entzuten. Horrekin batera, eztabaida asko sortzen ari dira: nola salatu behar dugun emakumeok, nolakoak izan behar duten gure... [+]
Badira hauteskundeek erabaki politikoei legezko izaera emateko baino ez dutela balio diotenak. Eta ez dira gutxi horrela pentsatzen dutenak. Bale, baina horrekin gauza asko esaten dira, besteak beste, benetako agintea, boterea, joko horretatik kanpo dagoela.
Baina –nire... [+]
Guraso elkartean mugikorren inguruan bigarren hezkuntzarako protokoloa lantzen dabiltzala eta, protokoloaz galdetu dit Bilboko guraso batek.
Jaurlaritzaren webgunean irakurri dudanez, EAEn, 2024ko urtarrilean ikastetxeetan mugikorren erregulazioaren inguruan adierazi zena... [+]
Batzuetan batbihiru bat egiten duzu, eta esan, esan behar zen lekuan, ziur dirudizu, eta amaitzean, zotinka negar egin nahi duzu. Dena bukatu denean, ekipokoen goxotan, besarkada bat eman dizu, luzea, eusten ari balitzaizu bezala.
Agian, behin, lagun uste zenuen lankide... [+]
Bost hamarkada igarota, badirudi Washingtongo Kontsentsua atzean uzten ari garela. Krisi klimatikoak eta, batez ere, Txinaren igoerak interesa berritu dute estatuak ekonomian izan beharko lukeen gidaritzan eta parte hartze aktiboan. Garai bateko austeritatearen kudeatzaileek,... [+]
Indarkeria matxistagatik Iñigo Errejónen aurkako salaketa dela-eta, badirudi batzuk konturatu direla ezkerreko alderdi, sindikatu eta erakundeetan ere emakumeok ez gaudela gizon kideengatik biolentzia jasotzetik aske. Argi geratu da, gainera, halako egoeratan... [+]
Duela bi urte Urdaibai Guggenheim Stop! plataforma herritarra sortu zenetik, Urdaibai ez dago salgai! leloa nonahi ari gara entzuten. Joan den urriaren 19an Gernikan milaka lagun bildu ginen proiektu horri ezetza emateko eta, nire aburuz, hiru dira arrazoi nagusiak... [+]
Duela bi aste, Frantziako irratien finantziamendua zalantzan zen, Frantziako Kultur Ministerioak %35 apaldu nahi baitzituen elkarte irrati lokalei bideratu dirulaguntzak. Orduan, 200 bat elkarte ziren lanjerrean eta horien artean Iparraldeko Euskal Irratiak.
Azalpena... [+]
Urriaren 25a. Valentziako Meteorologia Elkarteak iragarri duenez, hurrengo astean goi geruzetako tanta hotz batek euri-erauntsiak eragin ditzake Valentzian. Egunez egun, aurreikuspenak berresten dira, eta urriaren 29an, goizeko lehen orduan, Espainiako Estatuko Meteorologia... [+]
Azken hamarkadotan euskalgintzan jardun izan dut, dela helduen euskalduntzean AEKn, dela hizkuntza-eskubideen defentsan Behatokian, dela euskararen normalizazioaren alde Euskalgintzaren Kontseiluan. Den-denetan egokitu zait euskalgintza edota herrigintza auzitan jartzen zutenen... [+]