Martín Villa auzipetua, eta espainiar trantsizioa auzitan
Espainiako gobernazio ministro izandakoa gizateriaren aurkako krimenengatik epaitu nahi du Argentinako justiziak. 1976ko martxoaren 3ko eta 1978ko Sanferminetako sarraskiengatik auzipetu du María Servini de Cubría epaileak, kereila argentinarraren barruan.
Urtebete baino gehiago da Rodolfo Martín Villa 87 urteko agintari frankista ohiak María Servini de Cubría epailearen aurrean bideokonferentziaz protesta askoren erdian deklaratu zuenetik. Biktimen elkarteei luze egin zaie denbora hau guztia, baina pozez hartu dute azkenean auzipetzeko erabakia: “Desiratzen geunden eta albiste bikaina da” azaldu du Andoni Txasko Martxoak 3 elkarteko kideak. Asteartean prentsaurrekoa emango dute autoa sakonago baloratzeko.
Zehazki, 1976ko martxoaren 3an poliziak Gasteizen egindako sarraskiaren eta 1978ko Sanferminetako erasoaldiaren harira auzipetu du Servinik Martín Villa, Frankismoaren Krimenen kontrako kereila barruan, eta lau pertsonen heriotzaren arduradun egin du: Pedro María Martínez, Romualdo Barroso eta Francisco Aznar Gasteizko langileena, eta German Rodríguez LKIko militante iruindarrarena. Urte horietan Espainiako Gobernuko Sindikatu-harremanetarako ministro eta Gobernazio ministro izan zen Martín Villa, eta bere ardurapean beste hainbat hilketa eta sarraski ere gertatu ziren Euskal Herrian, tartean 1977ko Amnistiaren Aldeko Astekoak.
Baina inportanteena dena, hori guztia “gizateriaren aurkako krimenen” testuinguruan kokatu du epaile argentinarrak, preskribitzen ez duen delitua. ETBri Jose Antonio Bengoetxea EHUko zuzenbide katedradunak azaldu dionez, horrek “estrategia zabalgo batean” jartzen du auzia, jurisdikzioa “unibertsalki” zabaltzen baitu. Hala, “gizateriaren kontrako delitugilea epaitu daiteke edozein estatutan, estatu horrek onartzen badu jurisdikzio unibertsalaren printzipioa”, Bengoetxearen esanetan.
1977ko Amnistiaren Legea
Espainiako Justiziaren horma gainditu eta Martín Villa epaitzeko urrats garrantzitsua da honakoa, baina ez da erraza izango. Servinik 2014n inputatu zuen agintari frankista eta atxilotu eta estraditatzeko ere eskatu zion Interpoli. Bai Espainiako Ministroen kontseiluak, bai Espainiako Auzitegi Nazionalak atzera bota zuten eskaria, 1977ko Amnistia Legea urratzen zuela esanez.
Auzipetze auto berri honekin –900 orrialde ditu–, 1977ko Amnistia Legeak ematen dion blindajea desarmatu nahi du Servinik, Bengoetxearen ustez jurisprudentzia unibertsalaren gaia “bidezkotuagoa eta ondo arrazoitua” baitago bertan. Baina ezin ahantzi dezakegu, epaileak berak aitortu moduan, “Trantsizioa” deiturikoaren ostetik frankismoaren egitura errepresiboak bere horretan jarraitu zuela Espainiako Estatuan, beste aginte politiko baten pean, eta Martín Villa epaitzea, Estatua bera auzitan jartzea litzatekeela.
Epaileak oraingoz Martín Villa behin-behinean espetxeratzetik salbuetsi badu ere –Argentinako Apelazio epaitegiak bere abokatuen eskari bat onartu zuelako zentzu horretan–, bere ondasunak enbargatzeko eskatu du, 10 milioi eurora arte. Ministro ohiak 70eko hamarkadatik gutxienez 45 banku eta enpresa multinazionaletan goi mailako karguak izan ditu. Martín Villak jadanik esan du helegitea jarriko diola Serviniren autoari.
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Iruñea, 1939. Urte hasieran, hiriko zezen-plaza kontzentrazio-esparru modura erabili zuten frankistek. 3.000 gerra presorentzako edukiera izan zuen ofizialki; Nafarroan une horretan fronterik ez zegoenez, gerra presotzat baino errepresaliatu politikotzat jo behar dira han... [+]
Astelehenean abiatu zituzten lanak eta frankismo garaiko 20 biktima berriren gorpuak topatu dituzte honezkero. Asteburura arte luzatuko dute gorpuzkiak lurpetik ateratzeko hirugarren kanpaina.
Iruñeko Erorien monumentua faxismoaren salaketarako eta memoria demokratikorako Maravillas Lamberto interpretazio zentroa bilakatzea adostu dute EH Bildu, PSN eta Geroa Baik. Eraikinaren parte bat eraitsiko dute, eta adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko... [+]
"88 urteko isiltasuna nahikoa da; gure herritarrek behingoz aitortza ekitaldi bat merezi dute"
Saturraran Elkarteak antolatuta, Oroimen Eguneko ekitaldian batu dira larunbatean 1939tik 1944 bitartean Saturrarango Emakumeen Kartzela egon zen inguruan, bertan preso egondako emakume eta umeak oroitu eta omentzeko.
Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]
Ekitaldian 1969ko gertaera tragikoak gogoratzeaz gain, memoria historikoaren defendatzaileak ere omenduko dituzte.
