Marrubien ontasuna, bizitzak bizitza dakar
Aspaldi ez bezala gure etxean marrubiak (Fragaria x ananassa) jan eta jan ari gara udazkenaren sarrera ospakizun hauetan. Ez da gertaera makala, izan ere udazkena da marrubidian lanerako sasoi nagusia. Marrubidia osatu eta gaztetu edo erabat berritzeko landaketak orain egin ohi dira. Negu gorria edo beltza izango duten tokietan oraintxe eta negua badenik ere ia jabetzen ez diren itsasaldeko lurraldeetan urtea amaitu artean. Lorea eta fruitua eman eta eman ari den marrubi landarea negu atariko lan horiek egiteko sasoia ez zaiola etorri adierazten ari zaigu.
Gurean ez zaie landareei inolako botika edo pozoinik ematen. Hori da, neurri batean oraindik eta hainbeste marrubi jaten aritzearen gakoetako bat. Andersson GKS, Rundlof M eta Smith HG ikerlari suediarrek 2012an argitaratu zuten Nekazaritza ekologikoak polinizazioaren arrakasta hobetzen du marrubietan izeneko ikerketan argi diote: baldintza beretan nekazaritza konbentzionalean edo industrialean (pozoin eta ongarri kimikoak erabiliz) eta ekologikoan landutako bi sail bereizietan ekologikoan hazitako loreen %45 polinizatu eta ernaldu zen eta konbentzionalean %17 besterik ez. Hau da, ekologikoan polinizatzera etorri behar duen intsektua ere sustatzen da.
Marrubiaren polinizazioan kakalardoak, zimitzak, liztorrak, erleak, erlastarrak, erlemandoak eta tximeletak aritzen direla dio Albano S. jaunak Portugalgo Ribatejon egin eta 2009an Advances in Horticultural Science aldizkarian argitaratutako ikerketan. Ekologikoki zaindutako sailean bizitza ugariagoa da, eta bizitza gehiago dakar: polinizatzaile gehiago, marrubi gehiago, osasun gehiago eta abar. Marrubidi ekologikoak inguruan lore gehiago du, landare aniztasun oparoagoa, eta horrek berak polinizatzaile gehiago dakar. Ingurumena zainduz, kalitate hobeagoko marrubiak izango ditugu, eta batez ere gozoagoak, zaporetsuagoak eta dasta hobeagokoak!
Marrubiak beste begi batzuekin ere ikusi dituzte zientzialari gehiagok. Espainiako estatuan hiritar zientzia deritzon proiektu bat sortu dute. Marrubi landareak banatu eta hilebete pare batez balkoian edo leiho koskan eduki ondoren bere hostoen laginak jaso dira. Marrubien hostoen ezaugarri magnetikoak direla medio bertan pilatzen diren metal kutsakorren kontzentrazioa eta airearen kalitatea neurtzea izan da helburua. Gasteizko hiritar mordoxkak parte hartu du ikerketan eta bere marrubien hostoek diote hirian kutsadura dezentekoa dela (Vigilantesdelaire.ibercibis.es webean topatuko duzue).
Kutsadurari aurre egiteko landareak jartzea bezalakorik ez da, eta esan dut, oraintxe da marrubiak jartzeko sasoia. Landareak udara osoan herrestadarrak luzatu, eta lurra ukitzen duen tokian landare berria sortuko du. Moztu landaretxo gazte horiek eta landatu. Lehengoen tartean edo toki berri batean landatu. 30-35 cm-ko tartea utzi eta azpia pinu orriz edo pinu lumaz estali, lodi.
Ontasun asko du marrubiak, eta landareen hizkuntzan horixe adierazten du: ontasun biribila.
Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]
Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko dira.
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
192 milioi sagar 2024. urtean. Segundoero sei sagarretik gora saltzen du Britainia Handiko Tesco supermerkatu kate han ezagunak; ia 27.000 tona. Zenbaki ikusgarriak dira baina are harrigarrigoak dira bertokoak, Ingalaterrako sagarrak direla jakinda.
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Antzinako greziar eta erromatarrek izaki mitologikotzat zituzten animalia hauek, itsas hondoan jaio eta hazi ostean, lehorreko zaldien tamainara heltzean, Neptunoren gurditik tiratuko omen zuten. Urrutian ikusten omen zituzten, olatu tontorretan jauzika.
UNESCOk Munduko Biosfera Erreserben Sarea zabaldu du hamaika izendapen berrirekin, horien artean da Iratiko Oihana. Astearte honetan jaso dute diploma Zaraitzu eta Aezkoa ibarretako presidenteek Ariben.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Gero eta gehiago ikusten dira orkideak gure etxe barruetan. Bulego, denda, ile apaindegi, non ez daude landare edergarri horiek?
Badoaz basoak kolorez aldatzen, haizea hozten eta egunak mozten. Badator negua, eta lur lehorrean ageri da; baita itsasoan ere. Animalia migratzaileak hasi dira hegoalderanzko bidean, eta zerutik kurriloak hegan pasatzen diren bitartean, itsasotik zerea doa, ur epelagotara... [+]
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua aurkeztu du azaroaren 7an Donostian. Azala, ilea eta gorputzeko hainbat atal garbitzeko eta zaintzeko behar ditugun produktuak guk geuk egiteko argibide eta informazio osoa ematen du liburuak. Auzi hau ez da azalekoa,... [+]
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Mendirik altuenetako okoilu gordeetan. Ziztu biziz haize hotzak zazpi hilabetez neguztatzen duen zokoan. Udan igotzen dituzten azienda saldoek motzean eusten dioten belaze bazterretako zuhaixken altzoan. Bertan ezin biziraunari eutsi eta basoak ere txil egin eta urrun-urrunera... [+]