Manuel Azcona 1936an hildako diputatu errepublikanoaren gorpuzkiak eman dizkiote familiari
Larunbatean aldundian egindako ekitaldian Azconaren biloba María Jesús Fuertesek jaso ditu gorpuzkiak, bere seme-alabekin batera. Ekitaldian gogorarazi dute 1936-1945 urteen artean 376 pertsona exekutatu zituztela, horietatik 299 epaiketarik gabe.
1936an Arabako Probintzia Batzordeko diputatu izan zen Manuel Azconaren gorpuzkiak eman dizkiote familiari Gasteizen. 1891. urtean jaio zen Azcona Alesbesen (Nafarroa) eta Amurrioko diputatu hautatu zuten, baina altxamendu militarraren ondoren atxilotu, desagertu, fusilatu eta hobi komun batera bota zuten, Irekiak informatu duenez. Arabako Foru Aldundiaren egoitzaren aurrean egindako ekitaldia Justizia eta Giza Eskubideetako sailburu María Jesús San Josék eta Arabako Foru Aldundiko ahaldun nagusi Ramiro Gonzálezek zuzendu dute. San Josék egun “oso berezia” dela adierazi du, “justiziaren eta memoriaren arteko batasuna” eta memoria historikoa eraikitzeko bidean “beste urrats bat” eman den eguna. Sailburuak gogorarazi du milaka pertsona izan zirela atxilotuak, torturatuak eta fusilatuak, eta 1936-1945 urteen artean, 376 pertsona exekutatu zituztela, horietatik 299 epaiketarik gabe.
Azconaren biloba María Jesús Fuertesek jaso ditu senitartekoaren gorpuzkiak, bere seme-alabekin batera. Familiak Azconaren berreskuratze eta identifikazio-lanak jaso dituen txostena jaso du eta “Duintasuna” eskulturaren miniaturazko erreplika bat –Iñigo Arregiren eskultura eta Elgoibarko eta Urduñako Kolunbarioen ikurra–. San Josék Modesto Manuel Azcona Goicoecheaz gain, San Josék gogoan izan ditu ditu Casto Guzmán Castro, Teodoro Olarte Aizpuru, Ricardo Ibáñez Hidalgo eta Benedicto Luna López, “Iruñera eraman” behar zituztenak, eta egun berean Miranda de Ebroko Bayas herriko errepide baten ondoan hilda agertu zirenak. Erailak herri horretako hilerrian ehorztea agindu zuen alkateak.
Manuel Azcona Felisa Errigiblerekin ezkonduta zegoen, eta bi seme-alaba zituzten. Amurrioko maistra zen fusilatuaren emaztea, baina altxamendu militarraren ondoren, kargugabetu egin zuten eta bi seme-alabekin Ingalaterrara erbesteratu behar izan zuen.
Prozesu luzea eta zaila
1936ko gerra amaitu ondoren, Miranda de Ebron hilda agertu ziren bost pertsonetatik Olarteren familiak bakarrik lortu zuen gorpuzkiak Bayasko hilerritik ateratzea, eta Gasteizko Santa Isabel hilerrian lurperatu zuten. Gainerako familiek ez zekiten zer gertatu zitzaien haien senitartekoei, Irekiak jaso duenez.
2019. urtean, Miranda de Ebroko Udalaren bultzadarekin, Aranzadi Zientzia Elkarteak gorpuzkiak lurpetik ateratzea lortu zuen arren, alderatutako DNA laginek ez zuten emaitza positiboa eman. Baina Gogorak familiari beste DNA laginak eskatu ondoren, Azconaren gorpuzkiak identifikatu ahal izan zituzten. Gogorak gainerako biktimak genetikoki identifikatzeko eta gorpuzkiak familiei emateko lanean jarraitzen duela adierazi dute.
Batasunerako eta errespeturako deia
San José sailburuak, “Arabako gizartea defendatzeagatik eta ordezkatzeagatik” hil zuten diputatuaren ekitaldian, “elkarbizitza” eta “errespetua” aintzat hartzen dituen gizartea izatearen garrantzia azpimarratu du. “Kredoa, bakoitzak adierazten duen hizkuntza, pertsona bakoitzak defendatzen dituen ideiak, arraza, sexua edo generoa kontuan hartzen ez dituen herritartasuna” izatea eskatu du sailburuak.
Egungo munduaz duen ikuspuntua azaldu du San Josék, eta Azconak egindako lana goraipatu du: "Gorrotoaren itzala, bazterketa, xenofobia gure kontinentean barrena dabilela, gerra Europako ateetara itzultzen ari den honetan, gaur egun inoiz baino gehiago, Manuel Azconak bere bizitzarekin defendatu zituen errepublikanismo zibikoaren balioak aldarrikatu nahi nituzke".
Pilotari famatua izan zen, munduko txapelduna, baina tartean behin baizik ez zuen Euskal Herrian jokatu, Mexikon jaio, hazi eta hantxe bizi baitzen, gurasoak haraxe joanda 1936ko gerratik ihesi. Abertzalea, Mexikoko euskal etxeko presidentea, Jaurlaritzaren aholkularia,... [+]
Hari buruzko aipamenik apenas iritsi zaigu historia liburuetan, baina Jesús Carrera Olascoaga (Hondarribia 1911 – Alcala de Henares 1945) Espainiako Alderdi Komunistaren idazkari nagusi izatera iritsi zen. Frankistek atxilotu, torturatu eta fusilatua, bere... [+]
"Garai batean, nire herrian, kateme guztiek Remigia izena zuten, kateme belaunaldi oso bat, Iruñeko ikuspegi panoramiko ederrenak konkistatu zituztenak”. Horrela hasten da Remigia Etxarren funanbulistaren bizitza kontatzen duen Argako erregina antzezlana... [+]
86 urte bete dira asteazkenean Iruñean 795 preso errepublikarrek Europako ihesaldi handiena egin zutela. Aldiz, abantzu 800 iheslari horietarik bakarrik hiruk erdietsi zuten muga trabeskatzea.
Madrilgo Cuelgamurosen, Erorien Harana deituriko monumentuan arkeologoak egiten ari diren indusketetan etengabe ari dira jasaten eskuin muturreko jendeen presioa, hala adierazi du Pako Etxeberria auzitegi-medikuak. Egunotan, biktima errepublikarren senideek bisitatu ahal izan... [+]
Andatza mendia memoria leku bihurtu zuen Usurbil 1936 elkarteak apirilaren 13ko birsortze historikoan. Herritarren lan boluntarioarekin berreskuraturiko lubakiak antzezleku bihurtu ziren egun batez. Gerraren eraginez Usurbilen jazotakoak elkarbanatzeko enegarren ekimena izan da.
87 urte bete dira ostiral honetan, 1937ko apirilaren 26an abiazio faxistak Gernika bonbardatu eta sarraskitu zuenetik. Urtero legez ekitaldi andana antolatu dute erakunde eta eragile sozialek. Tartean, pasealekuan eta Astra fabrikan dauden sirenak martxan jartzea.
Ángel Salas Larrazabal militar frankista urduñarrak gidatzen zuen hegazkinak bonbak bota zituen Otxandioko Andikona plazan zibilen aurka, 1936ko uztailaren 22an. Gutxienez 61 herritar hil ziren. Frankismoan hainbat kargu militar eta politiko izan zituen, eta 1991n... [+]
Irisarriko herrigunera sartu orduko, hantxe, etxe baten atarian, ikurrina eta estelada. Jokin Etxebarriaren bizitokia duzu. Gerrako ume izandakoa, hamaika ibilera –eta hamaika baino gehiago ere bai–, han eta hemen egindakoa. 92 urtek nahi beste bizitzeko aukera... [+]
Otsailaren 21ean Missak Manouchian eta Melinée Assadourian senar-emazte armeniarren gorpuzkiak Pariseko Panteoian sartuko dituzte ohore guztiekin. Poeta eta partisano komunista, Manouchianek ekintza ikusgarriak gidatu zituen Bigarren Mundu Gerran okupaturiko Frantzian,... [+]
1936ko Gerra amaitzear zela, Franco diktadoreak Pirinioetan milaka bunker eraikitzea agindu zuen. Mendian horiek ikusten aspaldi ohituak gaude, baina ez genekien defentsarako lerro erraldoi bat osatzen zutela, eta azken urteetan berreskuratzeko ekimenak jarri dira abian. Izan... [+]
Frankismoa ez zela 1975ean amaitu diktadoreak ohean azken hatsa eman zuenean, hori badakigu. Erregimenaren haziek bizirik iraun zuten poliziaren tortura ziegetan, justizia auzitegien sumarioetan eta militarren zein politikarien deklarazio kolpistetan –Aznarrek azkenaldian... [+]
50 urte bete dira ETAk Madrilen Luis Carrero Blanco hil zuela, 1973ko abenduaren 20 hartan lehergailu batekin bere autoa airetik bidalita. Hilketa horrekin ETAk frankismoa herren utzi zuela esan ohi da, Carrero Blanco Francisco Franco diktadorearen oinordekoa izango zela garbi... [+]