Manuel Azcona 1936an hildako diputatu errepublikanoaren gorpuzkiak eman dizkiote familiari
Larunbatean aldundian egindako ekitaldian Azconaren biloba María Jesús Fuertesek jaso ditu gorpuzkiak, bere seme-alabekin batera. Ekitaldian gogorarazi dute 1936-1945 urteen artean 376 pertsona exekutatu zituztela, horietatik 299 epaiketarik gabe.
1936an Arabako Probintzia Batzordeko diputatu izan zen Manuel Azconaren gorpuzkiak eman dizkiote familiari Gasteizen. 1891. urtean jaio zen Azcona Alesbesen (Nafarroa) eta Amurrioko diputatu hautatu zuten, baina altxamendu militarraren ondoren atxilotu, desagertu, fusilatu eta hobi komun batera bota zuten, Irekiak informatu duenez. Arabako Foru Aldundiaren egoitzaren aurrean egindako ekitaldia Justizia eta Giza Eskubideetako sailburu María Jesús San Josék eta Arabako Foru Aldundiko ahaldun nagusi Ramiro Gonzálezek zuzendu dute. San Josék egun “oso berezia” dela adierazi du, “justiziaren eta memoriaren arteko batasuna” eta memoria historikoa eraikitzeko bidean “beste urrats bat” eman den eguna. Sailburuak gogorarazi du milaka pertsona izan zirela atxilotuak, torturatuak eta fusilatuak, eta 1936-1945 urteen artean, 376 pertsona exekutatu zituztela, horietatik 299 epaiketarik gabe.
Azconaren biloba María Jesús Fuertesek jaso ditu senitartekoaren gorpuzkiak, bere seme-alabekin batera. Familiak Azconaren berreskuratze eta identifikazio-lanak jaso dituen txostena jaso du eta “Duintasuna” eskulturaren miniaturazko erreplika bat –Iñigo Arregiren eskultura eta Elgoibarko eta Urduñako Kolunbarioen ikurra–. San Josék Modesto Manuel Azcona Goicoecheaz gain, San Josék gogoan izan ditu ditu Casto Guzmán Castro, Teodoro Olarte Aizpuru, Ricardo Ibáñez Hidalgo eta Benedicto Luna López, “Iruñera eraman” behar zituztenak, eta egun berean Miranda de Ebroko Bayas herriko errepide baten ondoan hilda agertu zirenak. Erailak herri horretako hilerrian ehorztea agindu zuen alkateak.
Manuel Azcona Felisa Errigiblerekin ezkonduta zegoen, eta bi seme-alaba zituzten. Amurrioko maistra zen fusilatuaren emaztea, baina altxamendu militarraren ondoren, kargugabetu egin zuten eta bi seme-alabekin Ingalaterrara erbesteratu behar izan zuen.
Prozesu luzea eta zaila
1936ko gerra amaitu ondoren, Miranda de Ebron hilda agertu ziren bost pertsonetatik Olarteren familiak bakarrik lortu zuen gorpuzkiak Bayasko hilerritik ateratzea, eta Gasteizko Santa Isabel hilerrian lurperatu zuten. Gainerako familiek ez zekiten zer gertatu zitzaien haien senitartekoei, Irekiak jaso duenez.
2019. urtean, Miranda de Ebroko Udalaren bultzadarekin, Aranzadi Zientzia Elkarteak gorpuzkiak lurpetik ateratzea lortu zuen arren, alderatutako DNA laginek ez zuten emaitza positiboa eman. Baina Gogorak familiari beste DNA laginak eskatu ondoren, Azconaren gorpuzkiak identifikatu ahal izan zituzten. Gogorak gainerako biktimak genetikoki identifikatzeko eta gorpuzkiak familiei emateko lanean jarraitzen duela adierazi dute.
Batasunerako eta errespeturako deia
San José sailburuak, “Arabako gizartea defendatzeagatik eta ordezkatzeagatik” hil zuten diputatuaren ekitaldian, “elkarbizitza” eta “errespetua” aintzat hartzen dituen gizartea izatearen garrantzia azpimarratu du. “Kredoa, bakoitzak adierazten duen hizkuntza, pertsona bakoitzak defendatzen dituen ideiak, arraza, sexua edo generoa kontuan hartzen ez dituen herritartasuna” izatea eskatu du sailburuak.
Egungo munduaz duen ikuspuntua azaldu du San Josék, eta Azconak egindako lana goraipatu du: "Gorrotoaren itzala, bazterketa, xenofobia gure kontinentean barrena dabilela, gerra Europako ateetara itzultzen ari den honetan, gaur egun inoiz baino gehiago, Manuel Azconak bere bizitzarekin defendatu zituen errepublikanismo zibikoaren balioak aldarrikatu nahi nituzke".
Ezpatak, labanak, kaskoak, fusilak, pistolak, kanoiak, munizioak, lehergailuak, uniformeak, armadurak, ezkutuak, babesak, zaldunak, hegazkinak eta tankeak. Han eta hemen, bada jende klase bat historia militarrarekin liluratuta dagoena. Gehien-gehienak, historia-zaleak izaten... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
1937 eta 1940 artean, Eusko Jaurlaritzak bere zerbitzu sozialen bidez, Iparraldeko osasun zentro handiena izango zena zabaldu zuen Bidarten: La Roseraie ospitalea. Helburua zen Hego Euskal Herritik gerraren ondorioz uholdeka zetozen zauritu eta elbarriak artatu eta... [+]
Iruñea, 1939. Urte hasieran, hiriko zezen-plaza kontzentrazio-esparru modura erabili zuten frankistek. 3.000 gerra presorentzako edukiera izan zuen ofizialki; Nafarroan une horretan fronterik ez zegoenez, gerra presotzat baino errepresaliatu politikotzat jo behar dira han... [+]
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
"Gerraren Oroimena" izeneko ibilbidea osa dezakezue noiznahi Usurbilgo erdigunean.
Segundo Hernandez preso anarkistaren senide Lander Garciak hunkituta hitz egin du, Ezkabatik ihes egindako gasteiztarraren gorpuzkinak jasotzerako orduan. Nafarroako Gobernuak egindako urratsa eskertuta, hamarkada luzetan pairatutako isiltasuna salatu du ekitaldian.
Iruñerrian, eta Nafarroan orohar, une honetan memoria historikoaz hitz eginez gero, mahai-gainera indarrez aterako da Iruñeko Erorien Monumentuaren afera. Eraikina 1942an eraiki zen Francoren alde altxatutako hildakoei gorazarre egiteko. Elkarte memorialista... [+]
88 urte eta gero, Intxorta 1937 kultur-elkartearen ekimenarekin, lore eskaintza egingo da aurten ere, monolitoetan. Ostegun honetako ekitaldian, kultur-emanaldiez gain, kalejira eta ‘Orratz-begia’ erakusketara bisita izango dira.
CNT sindikatuak egin duen eskaera ofiziala babestu du udaleko koalizio abertzaleak, eta faxistekin batera lurperatu zituzten biktima guztiak bilatzeko eskatu du.
Gasteiztarrarekin bederatzi dira ihesaldian parte hartu zuten identifikatutako pertsonak. Guztira, Nafarroako DNA Bankua sortu zenetik 43 pertsonaren datuak lortu dituzte.