Osasunaren Munduko Erakundeak malariaren kontrako lehen txertoari baimena eman dio asteazken honetan. Haurren osasunerako pauso oso garrantzitsutzat jo dute munduko aditu eta erakunde askotako ordezkariek.
Urtero dozenaka milaka haur hiltzen dituen paludismoa erradikatzeko pauso oso garrantzitsutzat hartu dute malariaren kontrako txertoa. Afrikan, adibidez, 260.000 hildako eragiten ditu eta mundu osoan 400.000 inguru, horietatik 240.000 haurrak.
Momentu “historikoa” dela ziurtatu du asteazken honetan Ginebran egindako aurkezpenean Osasunaren Munduko Erakundeko (OME) Tedros Adhanom Ghebreyesusek, eta urtero “milaka gazteren bizitza salbatuko” duela. “Denbora asko daramagu paludismoaren kontrako txerto eraginkor baten zain eta orain, lehen aldiz, halako txerto bat daukagu, erabilera orokorrerako gomendatua”.
Zehazki, OMEk gomendatu du txerto hori erabiltzea Saharaz azpiko Afrikako haurren artean, Plasmodium falcicarium parasitoaren transmisio ertain edo altua dagoen tokietan. Parasito hori eltxoen bidez igarotzen da. Txertoa GlaxoSmithKline farmazeutikak egin du, Erresuma Batuko Brentforden egoitza duen multinazional kotizatua. Mosquirix izango da bere izen komertziala.
Azaldu dutenez, 2019an froga fasean izan zuten Ghana, Kenya eta Malawin, eltxoen kontrako oihalen azpian lo egiten ez zuten haurren %90i emanda, eta emaitza nagusiena da heriotza eragiten duten kasu larrien %30eko gutxitzea ekarri duela. OMEren txostenaren arabera, txertoa “errentagarria da” eta produzitzeko eta kontserbatzeko erraza. Lau dosi behar ditu eraginkortasun hori lortzeko.
Desberdintasunari lotutako gaixotasuna
Afrikako erdialdeko eta hegoaldeko herrialdeetan haurren hilkortasun tasa handiaren arrazoi nagusietako bat izaten segitzen du malariak, eta Amerikan ere oso zabalduta dago –europarrek lurralde hura konkistatzera joatean eraman zuten–. Europa, baina, 2016an “malariatik libre” deklaratu zuen OMEk.
Europako hegoaldean endemikoa izan zen denbora luzez eta XX. mendera arte paludismoa jasaten zuten biztanleak ez ziren gutxi, hezegune inguruetako herriak husteraino. Intsektizida arriskutsuen erabileraren ondorioz erradikatzea lortu bazen ere, 90eko hamarkadan berriro zabaldu zen. Nolanahi ere, gaur egun kasik ez da kasurik atzematen, prebentzio neurriei esker.
Hala, malariak eragindako heriotza gehienak desberdintasunaren ondorio direla dela diote askok. Izan ere, oinarrizko formazio eta prebentzio neurri batzuk hartuz gero, saihestu daiteke, baina baliabiderik ez duten eta bizi-baldintza kaskarretan bizi diren Afrikako herritar askorentzat ezinezkoa da hori. Malariaren Munduko Programaren zuzendari den Pedro Alonso mediku madrildarrak berak aitortua du: “Hiltzen direnak pobreak dira, desberdintasunari loturiko gaixotasuna da, oinarrizko tresna batzuetara sarbiderik ez duen jendea da hiltzen dena, intsektizida batekin igurtzitako moskitera bat kasu”.
Hogei urte dira 2000. urtean eltxoen kontrako oihalak erabiltzeko programa masiboak hasi zirela Afrikan, eta malariaren transmisioa hein batean eragoztea lortu baduten ere, herritar guztiengana iristeko zailtasunen ondorioz, oraindik etxe askotako amesgaizto dira parasito hilgarria dakarkien intsektu hegalariak. Horregatik, OMEk onartutako txertoa berri pozgarria da gaixotasunaren kontrako borrokan dihardutenentzat.
Presoa ziegan aurkitu dute hilik ostegun iluntzean. Eusko Jaurlaritzak esan du suizidio kasu baten aztarnak dituela. Gainera, Jaurlaritzak 2021ean espetxeen eskumena jaso zuenetik hiltzen den zazpigarren presoa da.
Ikasturte osoan inork aipatu ez dituen kontuetan aritu ondoren, aktualitatearen erdigunera eraman nau, ustez, pneumonia batek, nola definitu ez dakidan hartuemana izan baitut Osakidetzarekin. Eta lehen deitik, ai ene, esperimentu batean egotearen sentsazio zirraragarria,... [+]
Satse Euskadiko Erizainen Sindikatuak deitu du greba, eta udako murrizketek eragindako lan karga arintzeko neurririk ez hartzea leporatu dio Osakidetzari.
Bilboko magistratuak adierazi du ez dagoela froga nahikorik langileak delitu hori egin zuela egiaztatzeko eta ez dagoela “lekukorik” hori frogatu duenik. Horrelako 300 sabotaje salatu ditu anbulantzien zerbitzua esleitua duen enpresak.
Aktibista intersexa* eta DJa da Marikarmen Free (Baena, Espainia,1984). 2003. urtean sistema psikiatrikoaren kontrako borrokan hasi zen, eta gaur egun bide beretik doa Insania kolektibokoekin. Martxoan, Iruñeko Katakraken egindako “Zapalkuntza psikiatrikoa eta... [+]
Kalera atera dira salatzeko Bortziri eta Baztanen mediku eta pediatren falta, itxaron zerrenda amaigabeak eta hitzorduen atzeratzea jasaten ari direla, besteak beste. “Landa eremuan bizi garenok ere merezi dugu behar dugun bezala artatuak izatea”.
Mallorca, 1968. Joana Maria Escartin historialaria jaio zen. 1989an esklerosi anizkoitza diagnostikatu zioten eta joan den maiatzaren 30ean hil zen jaioterrian, 56 urte zituela, hain zuzen, esklerosi anizkoitzaren nazioarteko egunean.
Ikasketak UIBn (Universitat de les Illes... [+]
Istripu eta larrialdiei erantzutea eta gaitz kronikoak dituzten ikasleak artatzea lirateke, besteak beste, erizainak eskolan lituzkeen funtzioak, gaur egun gehienbat irakasleen bizkar geratzen dena. Eskoletan erizain batek egon behar duela aldarrikatzen urteak daramatza SATSE... [+]
Carmen Junyent hizkuntzalaria izan zen katalanez hil ahal izatea bere azken hatseraino aldarrikatu zuena. Hil hurren zela, osasun-langileekin izandako bizipenak idatzi, eta bera hil ondoren argitara zitzatela eskatu zuen. Hizkuntza pertsona batek beste batekiko duen trataeraren... [+]
Ginekologia zerbitzuarekin gertatu den moduan, Lekeition pediatria zerbitzua kolokan ikusi du herritar talde batek, eta berandu baino lehen, osasun zerbitzu duinak izateko aldarria atera dute kalera. Sortu berria den Lekeitioko SOS mugimenduaren sustatzaile dira Marina Entziondo... [+]
Langileen plantilla egokia osatu beharrean, Osakidetzako profesionalei aparteko orduen bitartez ordaintzea gaitzetsi dute sindikatuek. Azken urteetan errepikatu diren arazoen aurrean zuzendaritzak izandako plangintzarik eza salatu dute.
Duela bi urte, Edgard Camarós arkeologo katalanak bi giza garezur eta "Minbizia?" zioen txartel bat topatu zituen kartoizko kaxa baten barruan, Cambridgeko Unibertsitatean. Garezurrak Gizatik zetozten, Egiptotik eta berriki Frontiers in Medicine aldizkarian... [+]
Batzuentzat ikusezina eta sinesgaitza bada ere, fibromialgia existitzen da, eta berrehun sintoma baino gehiago daude gaitzari lotuta. Horietako batzuk jasaten ditu Edurne Iribarrenek (Otsagabia, Nafarroa, 1954) eta nabarmendu du eragin “handia” dutela egunerokoan:... [+]
Hemezortzi mediku beharrean hamabi daude eta sei erizainek hamabiren lana egiten dute. “Lan gainkarga eta agenda neurrigabea handitu” egin dira, sindikatuak ohartarazi duenez, eta murrizketa gehiago etor daitezke etorkizunean.