Maite Idirin kantari hilberriari azken agurra egingo diote asteazkenean Angelun
Maite Idirin abeslaria urtarrilaren 20an hil da. Angelun bizi zen, eta asteazkenean 10:30ean izango da ehorzketa meza. Euskal kantagintzaren ahots ezagunenetakoa izan da. Emakumeen eskubideen alde borroka egin zuen bere bizialdian.
Asteartez egun osoan eta asteazkenean 10:00ak arte bisitak hartuko ditu familiak Angeluko funerariumean (Chrysantèmes bidea 9, Angelu). Ehorzketa meza Angeluko Saint Leon elizan izango da, asteazkenean, goizeko 10:30ean.
Kantagintzari eta liburugintzari emana
2006an, Miel Anjel Elustondok hari egindako elkarrizketan paratutako soslaia: Maite Idirin (Ugao, 1943). Kantaria. Gaztetan, gerra osteko abertzaleen gora nahiak jo zuen, dantza-taldean eta koruan. Musika zaletasunak eraman zuen kantu mundura, gitarra eta poema batzuk, onak, lagun harturik. 1968an hasi zen herriz herri kantari baina 1969an ihes egin behar izan zuen Baionara lehenengo eta Parisa gero. Auzo latineko Candelaria kafe-antzokian kantatuz atera zuen bizimodua. Soziologia ikasi zuen Vincennesen. Jokin Apalategi egin zuen senar. Ikasketak bukatu eta itzuli ziren Baionara, artean errefuxiatu. Baionako Zabal liburu denda ireki zuten eta kontserbatorioan ikasten hasi zen, ordurako bizpahiru disko txiki eta luze bat (Aitaren etxea) grabatuta zituela. Ahizpatasuna izeneko diskoa grabatu zuen gero baina musika klasikoaren bidetik jo zuen ondoren. Euskal musika klasikoa kantatu eta grabatu zuen. Euskadi Irratian musika klasikoari buruzko irratsaioa egin zuen.
Paristarrei euskaraz kantuan
ARGIAren artxiboan Idirini egindako hiru elkarrizketa aurkitu ditugu, 1971koa zaharrena eta 2005ekoa berriena.
Iñaki Beobide euskal kulturgile hilberriak egin zion 1971ko elkarrizketa. Euskal Kantari Bat Parisen, jarri zion izenburu elkarrizketari. Baionatik Parisa alde eginda, haren bizimoduaz eta abeslari lanetan nola ari den galdetu zion. Ordurako disko bat argitaratua zuen eta beste bi bidean ziren. Paristarrentzat nola kantatzen zuen eta euskal herritarrei zer opa zien horrela kontatu zuen:
“Kantu horiek [euskal kanta zaharrak], gehienbat, kanpoko jendearen pozgarrirako abesten ditut, herritarrei diska bidez eskeintzen dizkiet, besterik eziñean. Horiek dira nik egiaz maite ditudan abestiak eta herriak laster entzun ahal izango ditu nere azken kantu berriak”.
Beobidek paristarrei euskaraz kantatzeaz galdetu zion, eta hala erantzun Idirinek: “Artista ona baldin bada, ez da, ez, oztopo. Artista behar da izan, pertsonalitatea eduki, zerbait eman kantuaren bidez”.
Emakumeen iraultza eta euskal iraultza, batera ala bereizita?
1978ko elkarrizketan, kantagintzaz mintzatu ziren elkarrizketatua eta elkarrizketatzailea, baina azpimarra berezia egiten dute emakumeen eta gizonen arteko parekidetasun gabeziaz. Elkarrizketatzailea Ermiñe Madariaga da, zeinak garai hartan artikuluak Kukusu ezinez sinatzen zituen. Galdera honekin hasten da elkarrizketa: “Galdezka hau egiten badizugu, Euskal-Herriko abeslari bat zarelako da, bainan baita ere emakume abeslari zarelako, eta emakume frankok ez duenez abesten, zure ustez zergatik den hori jakin nahi genuke?". Eta horrela erantzuna: “Nere ustez abestian emakumezkoak gizonezkoak baino gutiago izateak badu zerikusirik beste ofizio edo langintzetan gertatzen denarekin. Ez da emakumezkoa prestatu, bultzatu profesio batetara. Ez da plazarazten gizona bezala”.
Elkarrizketan, nabaria da Idirinek emakumeen askapenaz eta eskubideez duen kontzientzia eta elkarrizketatzaileak gai horretatik tira egin zion. Madariagak galdetu zion ea emazteen iraultza eta Euskadiren iraultza elkarrekin ala berezirik zihoazen. Gogoeta mardula eskaini zion Idirinek Madariagari:
“Badirudi binomio bat sortzen dela euskal eta emazte iraultzen artean. Neretzako iraultza bakarra da. Euskal iraultzan emakumearen iraultza sartzen da. Eta euskal iraultzan emakumeak deretxo berdinak ez badituzte eta libreak gertatzen ez badira, ez da benetazko iraultza izango. Gaurdaino euskal iraultza gizonezkoena dela esan liteke. Emazteok zer egiten dugu? Era batean hori horrela dadin lagundu. Neretzako emakumezkoek paper haundi bat dute euskal iraultzan. Ez dago akzio espektakularrik egin beharrik. Horretan ere gizonezkoen eskemak barruraino sartuta dauzkagu tamalez. Akzio espektakularra bakarrik iraultzaile dela onhartzen [sic] bada, galduak gara. Neretzako eguneroko lana hori bezain iraultzailea da. Eguneroko bizia da aldatu behar dena, hesteak ideiak dira, oso urrun daude. Euskal iraultza oso urrun dago. Helmugak oso urruti daude eta beharbada, ideietan ditugun bezala ez ditugu sekula errealitatean ere izango. Neretzako bidea da garrantzizkoa. Heltzea utopikoa da. Bidean iraultza egiten ez badugu, ez gara helduko nahi dugun lekura. Beharbada, honetan dago gizonen eta emazteen arteko kontraizaera: gizonezkoentzat iraultza poderea hartzea denean, emakumezkoentzat beren idatziak idertzen baditugu, poderea deuseztea eta ukatzea dela, jabetuko gara”.
Azken elkarrizketa Miel Anjel Elustondok 2006ko urrian egindakoa da: "Emeki-emeki nire baitan aldatu egin zen musika egiteko manera".
Iaz Braham bat ezagutu nuen Delhin. Harritu ninduen garagardoa maite zuela eta gaztelaniaz bazekiela. Nire adintsuko zela esango nuke, baina makil baten laguntzaz ibiltzen zen, poliki. Ea zergatik zekien gaztelaniaz, galdetu nion, eta berak umetan Julio Iglesiasen kaseteak... [+]
78 urterekin iktus baten ondorioz hil da Donostian Fernando San Jose Arze, kultur munduan Fernando Unsain izenez ezagutua. Pertsona garrantzitsua izan da euskal kantagintzan, diskoen grabaketa eta produkzioan eta ikusentzunezkoetan. ARGIAk Fernando Unsainengan kolaboratzaile... [+]
Ziburuko Liburu eta Disko azokaren aperitif gisa, Hitzen Ahairea emanaldia eskaini zuten maiatzaren 3an Baltsan elkartean Gotzon Barandiaran idazle musikazaleak eta Rafa Rueda musikari literaturzaleak. Euskal kantagintzan barnako bidaiarekin gozatu zuten bertaratu ziren 40... [+]
Gotzon Barandiaran Arteaga idazleak eta Rafa Rueda musikariak Hitzen Ahairea hitzaldi musikatua eskainiko dute. 15 kanta aztertu eta zuzenean joko dituzte, bidean galdera honekiko hausnarketak josiz: euskaldunok zeri kantatu diogu?
Ibilbide luzeko musikaria da Antton Valverde donostiarra (Gros, 1943). Frankismo garaian hasi zen oholtzetara igotzen, 1970eko hamarkadan, haren hitzetan, Euskal Herriaren alde zerbait egin nahi zuelako. Artearen munduan oin bat sartuta izan du beti, ez soilik musikan egin duen... [+]
Ez da haren nortasuna errazki definitzen. Anitz egin du, anitzetarik. 60ko hamarkadaren amaieraz gero, kantagintza berriaren izenetan ageri da Gexan Alfaro. Militante zaildua da, euskararekin kultura, kulturarekin politika, Ipar Euskal Herriaren historiaren jakile dugu joan den... [+]
Abenduaren 6an agurtu du pilotaren munduak azaroaren 30ean zendutako azkaindarra. Profesional mailan ezker paretan txapela jantzi zuen Ipar Euskal Herriko lehen pilotaria da: bi txapel jantzi zituen binakako txapelketan, Joxan Tolosarekin.
Gasteizko Oihaneder Euskararen Etxearen Batera proiektuen emaitzetarik bat gauzatu du berrikitan Maider Lasak, Malen Iturrirekin elkarlanean. Ekainean aurkeztu zuten Loa, loa, laguna izeneko ikusgarri performatiboa, ahotsez, gorputzez eta irudiz. Tradiziozko lo-kantak oinarri,... [+]
Espainiako Auzitegi Nazionalak hamar eguneko epea eman dio Pablo Hasel rap abeslariari bere borondatez espetxe batean aurkezteko. Monarkiaren aurkako irainak zabaltzea eta terrorismoa goratzea egotzita.
Bost hamarkada baina gehiagoko ibilbidearekin, Oskarbi taldeak badaki zer den egoera zailetan musikaren eta kulturgintzaren haria elikatzea. Ez Dok Amairuren garaietatik gaurdaino, herri kantak eta sormen propioa izan ditu iturri. Hamabigarren diskoa grabatzen ari dira, dozena... [+]
Artzain izan nahi zuen txikitatik, eta artzantzaz bizi da duela hogei urtetik hona. Kantuan aritzea gustuko du eta kantuan ari da etxean bezala plazaz plaza. Ez omen da bizitza idilikoa berea, baina ez omen litzateke beste inon eta beste ezertan zoriontsuago izanen. Urepeleko... [+]
200 urte bete dira abuztuan Jose Mari Iparragirre jaio zenetik eta data hori baliatuta dozenaka musikarik bat egin dute ondorengo eskaera egiteko: Gernikako Arbola Euskal Herriko ereserki ofizial bilaka dadin. Asteazkenean aurkeztuko dute manifestua Iruñean.
200 urte beteko dira abuztuan Jose Mari Iparragirre jaio zenetik eta haren bizitza kontatuko lukeen pelikula biografikorik gabe jarraitzen dugu, biopic baterako materiala soberan dagoen arren: gudari, kantari, seduktorearen historia dago, batetik, heroi nazional bihurtu zen... [+]