Lurzorua, ondare bizia
Lurzorua ekosistemen balioen, funtzioen zein zerbitzuen natura ondarea da, ura eta airea diren bezalaxe. Hala ere, milioika tona lurzoru higatzen eta itsasoratzen da urtero Euskal Herrian. Lurzoru hori sortzeko ehunka edo milaka urte behar izan dira, baina erraz galtzen uzten dugu estalki bizi hori. Alde batetik, urbanizatu edo ezabatu egin delako porlan edo asfalto pean (lurraldearen %10 inguru, alegia); bestetik, higatu egiten delako. Izan ere, malda handiko arloak biluzik uzten dira basogintzaren zikloaren baitan, landarerik gabe; bestetik, haranetako hesiak, arboladiak eta bestelako elementu babesleak desagertzen doaz, haizeari bide librea ematen. Amaitzeko, ibai eta errekatako arboladia mehetuta dagoelako –“ilarako basoa” diote–, desagertu ez denean egoerarik okerrenean.
Lurzorua geodibertsitate ondarearen zutabe ahaztu ezina da. Bestetik, biosferako estalki bizitzat aldarrikatu behar da. Biodibertsitatez eta bizidunez osatutako habitat aparta da; lehorreko ekosistemen ezinbesteko geruza edafikoa. Gainera, lurzorua karbono biltegi nagusitarikoa da. Etorkizun motza du epe laburrerako euskarri edo oinarri produktibo soil gisa ikuskatzen duenak.
Zuhaitzak lurzorua behar du; arrainak ura behar du. Baina gure paisaia menditsu eta malkartsuan mendi-lepoak biluzik ikusi ohi ditugu, landaredi guztia ezabatuta
Zuhaitzak lurzorua behar du; arrainak ura behar du. Baina gure paisaia menditsu eta malkartsuan mendi-lepoak biluzik ikusi ohi ditugu, landaredi guztia ezabatuta, zorua goldatuta haragi bizian, lurzoruz gabetuta; eta pisten orbanak dira nonahi. Klima aldaketak eurite handiak sarriago eragiten ditu ja; datorren eszenatokian, mendi nahiz arroetan ur arrapalada bortitzagoak eragingo eta hauspotuko ditu muturreko meteorologiak.
Bilboko Areatzako zubitik Ibaizabal ibaiari begira zaudenean ekaitzaren ostean, ura barik basatza kolada ikusten duzu. Basoaren oinak higatu dira eta arroa zeharkatzen du Kantauri itsasoa kolore nabarrez tindatzeko. Luma nabar hori Urdaibaiko kostaldean ere ikusiko duzu, Izaro irla besarkatu ostean Ogoño paretik baitoa Gipuzkoako uretan zabaldu arte. Urumeako, Oriako eta Aturriko bokaletan, sedimentu luma nabarmenak berdin sortzen dira. Horrenbestez, arroen “lurzorustea”, Euskal Herriko ibai eta estuario guztietan gertatzen eta behatzen da.
Euskal Hiria metafora ederra da, baina bisioa edo helburua ez da izan behar lurralde osoa hiri bihurtzea. Alderantziz, hiriak lurraldeari so egin behar dio, eta bere ekosistema naturalak eta landa-paisaiak babestu eta sustatu behar ditu: baso, lantzar, landazabal nahiz ibai eta hezegune bizidunak. Lurraldeak eta bere ekosistemek balio eta zerbitzu anitzak eskainiko dituzte, baina horretarako lurzorua irmoki babestu behar da.
Xabier Arana Eiguren, Biologia Zientzietan lizentziatua
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Lan aste laburragoak ezartzeko politika orokorra ekarriko du 2025 urteak, enpresentzako kontratazio berrietarako kostu txikiak eta lan harremanetarako aldaketa norabide eraginkorra ekarriz.
Espainiako gobernu akordioa betetzeko helburuarekin, lanaldia astean 37,5 ordutara... [+]
Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]
Egiari zor, ez dakit zergatik ari naizen hau idazten. Gaur egungo giro liskartsuan ez dira modu honetako iritziak ondo hartzen. Beharbada, ARGIAk ez du hau argitaratuko, ez baitator bat orain arte argitaratu dituzten iritziekin (baina, azkenean argitaratzea erabaki badute,... [+]
Urtarrilaren 15ean Zedarriak izeneko lobby tekno-enpresarialak bere 6. txostena aurkeztu zuen, Euskadi eta Europar Batasuna, oparotasunaren eta lehiakortasunaren patu partekatua izenekoa. Finantzen mundutik ateratako aditu gorbatadunez osatutako Think Tank neoliberal horrek... [+]
Tipi-tapa mugitzen ditugu euskaltzaleok gure oinak Korrikaren lekukoaren atzetik, gure hizkuntzaren alde, desio dugun Euskal Herri euskalduna helburu, herri euskaldun gisa biziraun nahi dugula aldarrikatzeko.
Tipi-tapa ematen ditu lehen urratsak Afrikako, Hego Amerikako edo... [+]
Eta beste urte batez, sindikatuek prefabrikatutako grebak antolatu dizkigute. Eta guk, indibidualki, erabakia hartuko dugu grebarekin bat egin ala ez, ikastetxean inongo asanbladaren beharrik gabe.
Niri irakatsi zidaten greba eredua jada ez dago modan, antza. Nire... [+]
Gaur, urtarrilak 21, gure oraintsuko historiaren efemeride interesgarri bat gogora ekartzeko eta hari buruz hausnartzeko eguna dugu. 50 urte bete dira Potasas de Navarra enpresako 47 langilek itxialdia amaitu zutenetik. Hamabost egun iraun zuen itxialdi horrek eta greba orokorra... [+]
Duela aste pare bat Norvegiako zenbait datu plazaratu ziren. Ipar Europako herrialde hartan auto elektrikoak nagusitu dira, eta Tesla marka dute salduena; energia birziklagarriaz sortutakoa omen da han kontsumitzen denaren %90. Aldiz, Norvegiako enpresa publikoek ez dute inolako... [+]
.jpg)
Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.
Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
Asteartean eman zuten jakitera bost gazte lapurtarren kontrako sententzia. Hamabost hilabeteko espetxe zigorra gibelapenaz bi gazteri, 500 euroko isun banarekin; 140 orduko lan behartua eta 500 euroko isun bana beste bi gazteri; eta, azkenik, 1.700 euroko isuna beste... [+]
Lehengo batean, The Wire telesail sonatua berrikusten ari nintzela, etsipena gogora ekarri zidan eszena bat heldu zen. Bertan, The Baltimore Sun egunkariaren zuzendaritzak langileak bildu eta datozen aldaketei buruz ohartarazten die; hau da, kaleratzeez eta distira gutxiagoko... [+]
Bizi dugun kultura kontsumistak, erabiltzaile oro agintzen du gozamen neurrigabera. Slavoj Zizek dioen eran, Goza ezazu zure fetitxea, hiper-modernitatearen agindu ozena bihurtu da. Fetitxearen lekua betetzeko dauden gailu teknologikoen bidez gauzatzen baita egungo gozamena... [+]