Gero eta nabarmenago geratzen ari da energia berriztagarrien inguruan dagoen diskurtso nagusia kapitalismo berdearen zuriketaren enegarren saiakera dela. Badaezpada, zuriketaren protagonistek ez dute gehiegi sakondu nahi egungo egoera ekologiko, sozial eta politikoaren jatorrian; akaso, ezustean, azalduko baita sistema osoa errotik erauzteko ezinbestekotasuna. Badira, diagnosian zientzialariekin bat egin arren, konponbidea kapitalismo eta kolonialismo berdearen altzoan aurkitzen dutenak. Ekonomia zirkularraren hamaikagarren trikimailua: arazoak sortu dituen horrek berak salduko dizkizu konponbideak.

Manikeismoa modan dago: energia berriztagarrien alde ala kontra zaude, gurekin ala besteekin. Ongia eta gaizkiaren arteko muga orain ezin garbiagoa da, zaintzaile zorrotzei esker. Muturreko jarrera hori ez da berria, ezta urrutikoa ere; eta esku artean dugun gaiari buruzko analisi ugari horretara mugatzen dira. Energia berriztagarrien ereduaz ezin da hitz egin; ezin zalantzan jarri beren zabalpen korporatiboa; eraginkorra izango bada, makro izan behar du; eta horretarako gaitasuna multinazionalek baino ez dute. Txikitik eragitea jolasa omen da; soluzioa hordagotik etorriko da, bestela galduta gaude. Crupierrak katedra ezarri du, kasinoko jabeak aginduta.

Tamaina guztietako bozgorailuek zabaltzen dute trantsizio energetiko korporatiboaren musika, opari edo bortxaz; nahieran. Bozgorailuok eskaintzen dituzten sirena-kantuak tonu bakarrean oinarritzen dira. Gerora, bestelako geruzak ezartzen dizkiete, entzule bakoitzak aukera dezala atsegina zaion konposizioa. Hala ere, XXI. mendean ere sirena-kantuak ez dio uzten sirena-kantua izateari, eta orain ere heriotzak ematen dio piezari amaiera.

Tragedia garaikide honetan erraz identifikatzen dira jainkoak eta euren omenez sakrifikatuak izango direnak –horretan ere tradizionalak gara XXI. mendean–. Aldaketa bakarra dago mendebal aurreratuan bizi garenontzat: ikusle izatetik pasarazi gaituztela sakrifikatuak izatera. Beraz, bat egingo dugu lehendik ere sakrifikatuak izan direnekin –beste molde batean, momentuz bada ere–. Orain, jainkoen bazka denok izango gara, gosea ezin dominatu baitabiltza. Ikustea besterik ez dago, jainko horien mesedetan zer erraz aldatzen dituzten araudiak eta legeak zeremoniaren gidariek.

Araudi aldaketa xume batekin orain dela gutxi arte altxor naturala zena hizki larriz idatzitako kulturarentzako attrezzo aparta bilakatu da. Legez Red Eléctrica de Españaren eskuetan utzitako mendiak, belardiak eta zerumugak Euskal Herriko burujabetza energetikoaren oinarriak izango dira; eta ez euskal nortasunaren adierazleak edota pertsonak elikatzeko espazioak –horretarako baitaude urrutitik datozen kamioiak eta hipermerkatuak–. Ondare arkeologikoa, etnografiko eta kulturala jada ez da interes publiko orokorrekoa; enpresa pribatuen interes partikularra da interes publiko orokorra, dekretuz.

Euskal Herrian –ere– inposatu nahi duten agertokiaren atzealdea ez da, inondik ere, ikusleak besaulki-patiotik jasotzen duen elektrifikazioaren dirdira. Dekoratu berdeak odolez zikindutako trasteak ezkutatzen ditu –Hego Amerikan, Afrikan eta Asian bildutakoak–, eta horiekin batera estraktibismoak desplazatutako pertsonen ahotsek osatzen dute negar-kantarien korua. Elkano ez baita hil.

Bozgorailuek behin eta berriz errepikatzen digute, ordea, guk geurea egin behar dugula, sistema osoa elektrifikatu arte. Erregai fosilen kontsumoa emendatu arren, bizitzari eusteko ezinbestekoak diren ekosistemak suntsitu arren, pertsonen hilketak tartean badira ere. Euskal Herriak ezin dio, antza, uko egin egungo sistema industrialari. Horrek ekarri baikaitu ongizate maila honetara. Zorretan bide gaude gure industriarekin.

Horregatik, lehen ibaiak eta airea kutsatzen utzi genien bezala, orain utzi egin behar diegu geratzen zaigun natura eremu apurra suntsitzen. Alferrik ordaindu ziren haiek zikindutako ibaien garbiketak diru publikoarekin. Oraindik ere zorretan gaude. Haiek ez. Haiek dituzten ondasunak euren kopetaren izerdiarekin irabazitakoak dira, eta ez langile askoren prekarizazioari esker. Ezta diru publikoa jaso dutelako ere. Edota denon osasuna eta bizitza zalantzan jartzen zituzten jarduerei etekina atera dietelako. Ez.

Orain arte dena hogeita hamaika eskutik izan dutenek nolatan onartuko dute, bada, haien teilatuetako eguzki-plakak ordaintzea beraien poltsikotik, ondoko mendian zentral eolikoak suposatzen duen inbertsioa dohainik ateratzeko aukera egonik? Gainera, ari dira goi eta ertain tentsioko lineak zabaltzen, erruz, kapitalaren mesedetan –publikoaren eta pribatuen arteko ohiko elkarlana–. Ez die axola, bitarte honetan, Iberdrolak behe tentsioko lineak abandonatzea –hau da, herritarrontzat funtsezkoak direnak–.

Aldiz, klimari ezarritako aldaketaren kontzientzia gehien dugun herritarrok behin eta berriz talka egin behar dugu burokrazia eta legeen murruekin, egoera horrekiko koherente jokatu nahi badugu. Komunitate energetikoak sortzeko eta norberak bere teilatuetan eguzki-plakak jartzeko, adibidez. Landa-eremuan bizi garen askorentzat erregai fosilen kontsumoa murriztea ezinezkoa da, garraio publiko faltagatik. Krisi eko-soziala areagotzen duen elikagaien industria saritzen da, behin eta berriz; eredu agroekologikoen inguruan dauden baserritar eta herritarrentzat, aldiz, era guztietako oztopoak opari. Adibideen zerrenda luzea litzateke, luzeegia.

Lerroon artean gaudenok inkoherenteak omen gara. Beraz, errudunak. Itxurazaleak, azken finean. Eta egoistak, not for my garden omen da gure leloa. Esan diezagutela, arren, tragedia honetan sirena-kantuen atzetik eraman nahi gaituztenek, zein kutxa gotorretan dituzten euren interesak; zein paradisutan gordetzen duten betiereko gaztetasunaren eta mugarik gabeko hazkuntzaren elixirra.

Aurkitzen duten bitartean, guk hemen jarraituko dugu, herriarena dena defendatzen, denontzat. Lurraren defentsan, alegia.