Lurraren bankua sortzen, nekazaritzarako oinarrizko baliabidea bermatzekoa
Oiartzunen nekazaritza bultzatzeko eta elikadura burujabetzarako bidean pausoak emateko sortu zen Lurbizi egitasmoa, 2016 urte inguruan. “Herritar talde batek denbora zeraman herrian nekazaritzaren eta lehen sektorearen egoera kaxkarraz hausnartzen”, adierazi du Ibon Mitxelena Fernández udaleko ekonomia sozialeko eta burujabetzako zinegotziak. Udalera jo zuten herritarrek babes bila, lanketa bat abiatzeko asmoarekin, eta udalak bat egin zuen haien hausnarketarekin. “Oiartzunek bazuen ohitura bat, historia bat eta baserrian bizi zen jende kopuru handia, nahiz eta ekoizpen oso gutxi egon. Ikusten zen azken 70 urteetan galera handia gertatu dela”, adierazi du.
Oiartzun Burujabe egitasmoa ere abian jarri zuen udalak, bost alorretan eragiteko asmoz, tartean, elikadura burujabetzan. “Herria geroz eta burujabeago izan dadin, lurrak behar ditugu, nekazariak behar ditugu, eta nekazari horiek bitartekoak behar dituzte”, adierazi du zinegotziak. Bide horretan, lantzeko lurrak eskuratzea da udalak abiatu zuen lehen lanketetako bat: “Oiartzunen erreka inguruan bazegoen lur dezente zituen baserri bat. Alokairu oso txiki baten truke udalak lur horien kudeaketa eskuratzea lortu zuen”, azaldu du zinegotziak.
Lehiaketa egin zuten ondoren lur horiek lantzeko proiektuak aurkeztu zitezen, eta herriko Elika kooperatibak eta Arraztalo elkarteak eskuratu zuten hektarea bana. Eredu ekologikoan barazkiak ekoizten ditu Elikak, eta herrian bertan saltzen; Arraztalok ere baratzegintzan dihardu baina gizarteratze proiektu bat ere bada, desgaitasun psikikoa duten kideak aritzen dira bertan lanean.
Ekoizleak laguntzeko baliabideak
Nekazaritza proiektuetarako inbertsioak egin ahal izateko diru-laguntzak ere ematen ditu urtero udalak, Lurbizi proiektuaren baitan. “Aurten 31 ekoizpen aurkeztu dira deialdira”, azaldu du Mitxelenak. Izan ere, nekazaritzan jarduteko, lurraz gain, bestelako baliabideak izatea ere ezinbestekoa da ekoizpenentzat. Momentuz, martxan jarri diren proiektuetan lan baldintza duinak lortu dituztela eta, balorazio positiboa egiten du zinegotziak.
Oiartzungo Elikadura Mahaia ere jarri du martxan urteotan udalak herriko eragileekin lanketa egiteko. “Udala, Behemendi landa garapen elkartea, herriko nekazariak eta abeltzainak, eraldatzaileak, baserritarren elkartea eta Labore Oarso kooperatiba daude bertan”, dio. Aurrera begira, nekazaritzako proiektu gehiago behar dira eskaintza handitzeko, eta hori izanen dute erronketako bat. “Lurbizi martxan jarri zenean ez genekien ze bide eginen zen, eta tira, Elika kooperatiba sortu da, jende askok kontsumitzen ditu bertako barazkiak, Arraztalo ere hor dago, hamar bat lagun lanean ari dira bertan, Labore saltokiak Oiartzungo 500 bazkide inguru ditu, haur eskolan bertako produktuekin ari dira lanean… pixkanaka, eta nahi baino mantsoago agian, baina bere emaitzak ematen ari dela uste dugu”, amaitu du.
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]