Lur planetako aliena
Udan gertatua. Haizea badabil, baina bero dator, ez dirudi hegan egiteko ere gogorik eman behar duenik. Euliek, ordea, ez dute inolako suspertzailerik behar han-hemenka etengabe aritzeko. Bai gogaikarriak! Hara! Zeozer hegan etorri eta zuhaixka horren hosto artean sartu da. Ez zen txikia, txoria izateko modukoa ez ordea. Hegaldia ere ez zuen oso bizkorra… bero honekin… ea zer den…
Empusa Pennata. Argazkia: Iñaki Mezquita
Taldea: Ornogabea / Intsektua / Mantodea
Neurria: 5-8 cm bitartekoa.
Non bizi da? Klima mediterraneoko sastrakadietan.
Zer jaten du? Ornogabeak, intsektuak nagusiki.
Babes maila: Europan ez dago babestua.
Martzianoek halako txikiak suertatu behar zutenik nork sinetsi! Zentimetro batzuk besterik ez! Baina bai itxura ikusgarria. Eskerrak ez duela metro pare bat neurtzen! Empusa pennata Mantisen familiako espezie bat da (Mantodea familiakoa hain zuzen ere). Gure artean hain ezagunak ditugun marisorginen antza du mugimenduetan, jarreran, portaeran. Senitartekoak direla garbi uzten du. Baina bere ezaugarri nagusietako batek (eta izena ematen diona gainera) berehala arreta ematen du: bere buruko gandorrak, hain zuzen ere. Kapela dirudi eta intsektu goren eta ahaltsu baten aurrean gaudela ohartarazten gaitu.
Ehiztari paregabea, aurreko hanka indartsu horiei esker harrapakinei otoitz egin beharrean direla iragartzen die, marisorginek adierazten dieten bezalaxe. Beste intsektuez elikatzen da nagusiki, nahiz eta armiarmei ere ez muzin egin. Normalean, adartxo batean edo hosto artean geldirik egoten da harrapakin bat ageri arte, gero, bere aurreko hankek aurreraka jauzi egin eta horiek dituzten arantzetatik ihes egin ezinik geratzen den harrapakina jaten hasiko da.
Intsektu espezie askotan suertatzen den bezalaxe, emeak arrak baino handiagoak izaten dira eta zortzi bat zentimetrotara ere ailegatu daitezke, nahiz eta ohiko neurria 5 eta 7 cm bitartekoa izan. Marisorginen kasuan bezalaxe, baina ez hain maiz, emeen nagusitasun fisikoak arrak harrapakin bilakatzea ekartzen du tarteka. Hala ere, arrak trebeagoak dira hegan egiteko garaian… Gaitzerdi!
Intsektuak direnez, metamorfosia burutu behar izaten dute. Metamorfosi sinplea deituriko prozesuak hiru fase ditu: arrautza, ninfa eta heldua. Ninfa fasean bere azala sei aldiz aldatzen dute hazi ahal izateko. Azken azal aldaketa eta gero, hilabete erdia edo behar dute sexu-heldutasuna lortu eta ugalketari ekiteko. Marisorginek ez bezala, negua ninfa moduan igarotzen dute –marisorgin alfertxoek arrautzatik atera gabe gainditzen dute negua–.
Eremu lehor eta beroak ditu gustuko eta gure lurretan klima mediterraneoa nagusi den lekuetan bizi da, sastraketan nagusiki, eta horiek jasaten ari diren desagertze eta galtzea kalte egiten ari zaizkio, bere populazioak gutxituz. Intsektu dotore hauek udetako sute madarikatuen harrapakin errazak bilakatzen dira, bere zoritxarrerako.
Bi argazki aterako dizkiogu gure memoriari: batak Nafarroako Bardeetara eramango gaitu. Bertan, hautsez beteriko pista baten aldamenean, belar luzez osaturiko zelaitxo bat aurkituko dugu. Argazkiak erakutsiko du herpetologo gazte bat bertan barneratzen: begiak erne, zer ikusiko... [+]
Aurtengo udan ez dugu gure hondartzetan marmoka gehiegirik ikusi. Baina ehunka pertsona izan dira Kantauriko postuetan artatuak, Galiziatik Euskal Herrira. Marmokak? Ez. Karabela portugaldarrak orduan? Ezta ere. Oraingoan, arrain baten eztenak izan dira ur-ertzean hankutsik... [+]
Naturazaleren batek galdera hori irakurri eta pentsatuko zuen seguruenik: “Galdetzea ere! Ez dute zerikusirik!” Egia da, bai, behin ezagututa erraz desberdintzen direla oreina eta orkatza. Baina batzuentzat ez da erraza mendian halako animalia ikusi eta ziurtasunez... [+]
A ze fauna! atalaren lehen denboraldian, olatuz-olatu hainbat itsas izaki aurkeztu dizkizuet txoko honen traineruko kareletik. Ordea, bigarren denboraldiko nire lehen artikulua lagun bati gorazarre egin eta bere lanaren garrantzia azpimarratzeko erabili nahi dut:... [+]
Hegazti buruhandia dugu hau, baina ez egoskorra delako, baizik eta fisikoki buru handia duelako. Horregatik da ezaguna hegazti hau, euskaraz erabiltzen diren izen askok bere begi eta buru handiari egiten diote erreferentzia: buruhandi, txorihandi, begihandi, ahohandi…... [+]
Beste hainbat intsekturen kasuen modura, hau ere “tigre” hitzaren itzalpean izendatzen dute herrialde batzuetan. Jakina, halako izena jarriz gero espero zitekeen ehizarako trebetasuna ezin falta! Eta halaxe da, bai.
Errekastoa bizi doa harri eta harkaitz artean. Ur salto txikiak, ur lasterrak eta putzuak nahasten dira ibilguan zehar. Hotza dago ura, baina hala du gustuko uhandre piriniotarrak. Izan ere, korrontearen kontra igeri egitera ohituriko anfibio txiki honek ez du edozein bizitoki... [+]
Duela gutxiko kontua da. Iberiar katamotza (Lynx pardinus), mundu mailako felino espezie mehatxatuenetarikoa, “galtzeko arriskuan” egotetik “kaltebera” kategoriara igaro da IUCNren Espezie Mehatxatuen Zerrenda Gorrian. Espeziea kontserbatzeko egindako... [+]
Txikitan kaian arrantzatu ohi genituen ‘pantxito’ gehienak ziurrenik bisiguak izango ziren, baina nekez ikusten genituen bisigu handiak. Izatekotan, jatetxe ezagunetan izango zen, arraindegietako bisigu gehienak kanpotik ekarriak ziren bitartean. Egun, kostaldeko... [+]
Ur azaletik gertu dabiltza arrainak igerian. Zerbait uretarantz gerturatzen ari da, hegan: arrano bat dator, bere atzaparrak aurrerantz luzatuta eta zaplast! Uretan sartu da, bete betean. Arraina harrapatu ostean burua uretatik atera du arranoak, baina arrainak hondorantz egiten... [+]
Kakalardo adar-luze honen irudiak ez du zalantza izpirik uzten: ez du parekorik. Gure lurretan, eta Europa osoan ere, genero honetako espezie bakarra da. Bere tamaina handiak (kakalardo bat izateko, noski) eta bere kolorazioak gure begietan betiko txertatzen dira ikusteko... [+]
Gaztea denean ez du zalantzarako tarte askorik uzten. Suge gorbatadunak badu ezaugarri bat gainontzekoetatik bereizten duena: gorbata. Gorbata, edo batzuek deitzen dioten moduan, lepokoa. Izan ere, kolore arre edo ilun, berdexka edo urdina izan badaiteke ere gorputza, buruaren... [+]
Udako solstizioa gerturatzen ari den honetan, euskal kostaldean itsas dortokak ikusteko aukerak ugaritu dira. Gure uretan ezagunena Egiazko kareta (Caretta caretta) da. Ale helduen oskolaren batezbesteko tamaina, 120 cm-ko luzera zuzenera eta 200 kg-ko pisura irits daiteke... [+]
Saguzarrek Chiroptera taldea osatzen dute. “Cheir” eskua, “pteron” hegala, antzinako grezieran. Beraz, eskuetan hegalak. Hegan egin dezakeen ugaztun bakarra izanik, airea konkistatu eta sekulako arrakasta lortuta, mundu osoan ia 1.500 saguzar espezie... [+]
Aspaldi arrantzaleek gutxi estimatutakoa bazen ere, egun platerean itsasoan baino dezente hobe ezagutzen da. Haragi trinkoa du, bereziki isatsean.