Luma, etorkizun hobea eta justuagoa idazteko
Egunotan zenbaki bat dabilkit buruan, hogeita hamar, edo hobeki esanda, hirutan hamar. Izan ere, hogeita hamar urte bete berri dira Nafarroa hirutan banatu zutela. Hogeita hamar urte bete berri ditu Nafarroako Euskararen Legeak.
Hogeita hamar urte dira Nafarroan herritarren eskubideak bereizteko harresia eraiki zutela. Hogeita hamar urte agintariei herritarren eskubideez arautzeko ematen zaien eskumen hori baliatuta, inolako lotsarik gabe, lehen eta bigarren mailako herritarrak bereizteko harresia eraiki zutela.
Luma zorrotzek idatzi eta onetsi zuten duela hogeita hamar urte herritarrei eskubideak bizi diren tokiaren arabera aitortuko zizkien legea. Tinta beltzadun lumak erabili zituzten, bai, herritarrak tatuatzeko. Finean, herritarrei eragiten baitie luma zorrotz haiek idatzitakoak.
Hizkuntzari dagokionez, ez gara ari herritarren kapritxoez edota elementu folklorikoez; ez, horixe. Herritarren oinarrizko eskubideez ari gara, eta hori horrela, ileak lazteko modukoa da ikustea luma zorrotz batzuei zein nolako eskumenak eman dakizkiekeen. Herritarrak eskubidez gabetzeko ahalmena izan dezakete luma zorrotz beltzek.
Tinta beltzadun lumaz idatzitakoa nahikoa ez, eta 2000. urtetik aurrera Gobernuak are azpimarra beltzagoak egin zituen. Ez zen, ez, nahikoa, herritarren artean bereizkeria eragitea. Kolore beltzez idatzitako lege hura are ilunagoa nahi zuten, orban beltz bihurtzeraino. Lumaren zorroztasuna baliatu zuten papera bera urratzeko, apurtzeko, euskaldunak desagerrarazteko.
XXI. mendean bizikidetzaz, kohesioaz, justiziaz hitz egiten dugun honetan, bestelako Nafarroa bat buruan dugunean, ez al da unea bidegabekeria honi amaiera emateko? Nafarroa berria eraikiko badugu buelta eman diezaiegun orain arteko bidegabekeriei.
Luma ederrak izan ditugu Nafarroan historian zehar, euskaraz idatzi duten lumak. Herritarren lumekin idatzitako milaka koaderno osatu dira ikastoletan, eskoletan, euskaltegietan… Jendarteak berak abiarazi dituen hamarnaka hedabideetan ere, koloretako lumak baliatu dituzte ehunka euskaldun eta euskaltzalek. Askok gogoratuko duzue 2000. urtean 50.000 herritarrek koloretako lumez sinatu zuten euskararen lege berri baterako eskaera, bizikidetzarako eskaera.
Izan ere, aspaldi utzi ditugu konplexuak etxean, eta dagokiguna eskatu behar dugu. Administrazioarekin euskaraz aritu nahi izatea ez da nahikeria, eskubidea baizik. Eta hori horrela izateko neurriak eskatu behar dira.
Pasa den ostegunean Nafarroako Euskararen Legearen 30. urteurrenaren harira Iruñeko Condestable jauregian egin genuen ekitaldian luma berri bat eman genion Ainhoa Aznarez andereari, Parlamentuko presidenteari. Etorkizuna hobea, justuagoa izan dadin beharrezkoak diren tresnak idazteko luma. Lege berria idazteko luma. Idazteko, bai, izan ere, paper zurian idazten ez badugu, arriskua baitago paperak hegan egiteko.
Ausardiaz, kemenez eta arduraz jokatzea tokatzen da orain. Tresnak eskura daude, eskutik goaz, eskura dezagun.
*Kontseiluko idazkari nagusia da Paul Bilbao Sarria
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Bidea pausoka egiten da, eta hasiak egina dirudiela ikasi nuen aspaldi xamar. Baina jendeak esaldi hori edukiz betetzen ere ikasi nahi du. Bakarrik ezer gutxi lor genezake, hasi orduko etsi, akaso. Sekulako jendetza biltzeak ere antolaketa zaildu eta ikusi beharrekoa gandutu... [+]
Ez zuen egoki jokatu, neurriak hartu behar ziren, bestela, ez dugu ikasten. Itxuraz, ez zen ohartzen egindakoaren inpaktuaz, normal jarraitzen zuen, batzuetan, ingurukoek baino itxura zoriontsuagoz. Gainera, altuegi hitz egiten du, hori ez zaio inori gustatzen. Darabiltzan... [+]
Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]
Erretiratu berri den lankide-ohi baten omenez, Historiako irakaslea. Bejondeizula!
Hezkuntza-legeek azpimarratzen dute zein garrantzitsua den ikasleengan pentsamendu kritikoa sustatzea. Baina irakasle-klaustroak, garai batean ideien eztabaidarako eta proposamenak... [+]
Mendebaldeko herrialdeetako demokrazia liberalak demokrazia minimalista baten itxura gero eta handiagoa du. Definizioaren muina litzateke hauteskunde bidezko gobernu aldaketak errespetatzen direla. Horren aldaera autoritarioari Levitsky eta Way politologoek autoritarismo... [+]
Zutabe hau idazten nengoela, gaia aldatu behar izan dut, nire arreta osoa harrapatu dutelako Trumpen muga-zergek. Azalpen gutxi beharko duzue, leku guztietan da berria, Txinako produktuei %10eko zerga eta Kanadako eta Mexikoko produktuei %25eko muga-zergak jarri dizkie. Trumpek... [+]
Euskadi irratian baineraren ordez dutxa jartzeko iragarkiak etxeko komunean obrak ya hastera animatzen duen kuña hori. Obra erraza, inbestitze txikia eta aldaketa handia iragartzen da. Komunetako sanitarioen joerak aldatu dira eta ahoz aho zabaldu da zeinen eroso eta... [+]
Lan aste laburragoak ezartzeko politika orokorra ekarriko du 2025 urteak, enpresentzako kontratazio berrietarako kostu txikiak eta lan harremanetarako aldaketa norabide eraginkorra ekarriz.
Espainiako gobernu akordioa betetzeko helburuarekin, lanaldia astean 37,5 ordutara... [+]
Greba ataritan jaso nuen zuen e-maila, posta pertsonalean. Hasieran, beste askok bezala, grebaren aurrean ze aukera ditugun jakinarazteko zela pentsatu nuen. Baina ez, grebaren aurkako mugimendu politiko eta komunikatiboa zen jasotako e-maila.
Aitortuko dizuet ahozabalik utzi... [+]
Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]
Asteburu honetan 'estetikoa' hitzaren inguruan pentsatzen aritu naiz, lagun batek esandako esaldi baten harira: “Lan hau estetikoa da”. Estetikoa hitzaren etimologia aztertu dut, badirudi jatorrian zentzumenen bidez hautematea zela bere esanahia, eta gerora... [+]
Aurreko egunean, Bilbon, lagun batekin elkartu nintzen Bira tabernan. Tar-tarrean ari ginen oso gustura eta esan nion: “Noski, Giputxia zarenez, kar-kar-kar”. Eta berak nabarmendu zuen ez zela gipuzkoarra. Nik ongi ulertu gabe, jarraitu nuen esaten, “A! ez?... [+]