Lula eta João Goulart
Abantaila bat du Lulak: 77 urte dauzkala. Ia beste edozertarako onura ez baizik kalte izango duen adin horrek, eskarmentuaren abantaila bederen emango baitio bere hirugarren agintaldi honetarako. Erabakigarria ere izan daiteke abantaila... zuhur erabiltzen badu.
Dituen 77 urte horiei esker, bere inguruko gehienek, eta brasildarrak ez garen ia guzti-guztiok, ez bezala, Lulak ez duelako historia-libururik irakurri beharko (gainera, ez da irakurzalea; kosta egiten omen zaio haurtzaroan lana beste eskolarik izan ez zuenari) duela 60 urte, 1963-64an, gertatu zena gogoratu eta ikaskizunak ateratzeko.
Ia gizonduta, hogei urte betetze bidean, harrapatuko zuen Lula 1964ko estatu-kolpeak, eta haren aurreko matxinada zibiko-militar telezuzenduak. Ordurako langile kezkadun eta borrokalaria zenez, esan gabe doa zein aldetan zegoen bera, eta nola biziko zuen garai latz hura. Beraz, João Goulart, Jango, nor izan zen eta zer gertatu zitzaion ondo baino hobeto jakingo du, guk esan gabe ere. Eta seguru Leonel Brizola eta gainerakoak ere gogoan izango dituela. Beraz, ordukoaren jakinaren gainean dago. Eta dezenteko abantaila da hori.
Historia errepikatze-bidean egon litekeela ematen baitu, urtarrilaren 8ko astrapalada ikusita. Orduko zio, protagonista eta plangintza bertsuekin. Berdin-berdinekin ez esatearren.
Eta paralelismo hertsi hori dela eta, besteok ere (berr)ikasi egin behar genuke Goulart agintetik bota eta 21 urte luzeko diktadura militarra, XX. mendeko bigarren erdian Latinoamerikak nozitu zuen gaiztoena –bai, gaiztoena, ikuspegi askotatik– erakarri zuen estatu-kolpe hura. Eta, bidenabar, zorrotz zaindu orduan faktore sustatzaile nagusia izan zena eta orain ere izan daitekeena: Iparramerikako Estatu Batuen sustapena.
Orain arte, aztergai akademikoaren antzeko zerbait izan da Estatu Batuek, Kennedy eta Johnson administrazio demokratek, 64ko estatu-kolpe haren sustapenean, hasieratik amaierara, eduki zuten rol ikaragarria. Ondorengo askoren eredu izango zena. Agian, Gordon enbaxadorearen "jantzitasuna" eta haren jokabide hitsa uztartzea kosta egiten zaie oraindik batzuei.
Orain, ordea, jakinaren gainean dago Lula –eta gaude gainerakook– eta ezingo dugu behintzat geure burua engainatu. Besteak beste, Brasilek –ez Lulak soilik– beti kuttuna izan duen "kanpo-politika independentearen" prezioaz kontuak ateratzerakoan. Eta ezingo dugu pentsatu Dean Rusk-en aulkian eserita dagoen A. Blinken idazkariak Gordonen postua betetzera bidali duen Elizabeth F. Bagley adiskidetasuna eta demokrazia lantzera doanik Brasilera.
Ehunka emakume irten dira manifestatzera ostegunean, Brasilgo Sao Paulo eta Rio de Janeiroko kaleetara. Partidu Liberalak legea proposatu du, abortua 22. astetik aurrera homizidio arrunta bezala epaitua izateko. Lege horren arabera bortxatua izan den emakume batek, denbora epe... [+]
Brasil, Errusia, India, Txina eta Hegoafrikak osatutako aliantzak Johannesburgon egin duten azken goi-bilerako eztabaidagai nagusia izan da partaide gehiago onartzea. Saudi Arabia, Arabiar Emirerri Batuak, Iran, Egipto, Argentina eta Etiopia gonbidatu dituzte.
Amazoniako lurrak demarkatu eta indigenenak direla aitortzeko muga gehiago jarriko dituen legea onartu du Brasilgo Kongresuak. Luiz Inácio Lula da Silvaren gobernuak legea kritikatu du eta "araututako genozidio" bat dela esan du. Indigenek hainbat egun daramate... [+]
Amazonia, 1928. Ford automobil konpainiak Fordlandia izeneko herria eraiki zuen oihanean, Amazonasen ibaiadar Tapajosen ertzean.
Reporter Brasil eta Lighthouse Reports eragileek egindako ikerketak eman du eskandaluaren berri. Pestizida horien eraginez hainbat eritasun, intoxikazio eta min pairatzen dituzte Sao Pauloko herritarrek.
Brasilen, legez kanpoko ia meatzaritza operazio guztiak gerarazi ditu Lula da Silvaren gobernuak, Amazonian bizi den jatorrizko Yanomami herriaren lurretatik, eta egunotan enpresa gehiago kanporatzea espero da, Democracy Now gunean jaso dutenez.
Hemen erreproduzitzen dugu Brasilgo MABek (Urtegiek Kaltetuakoen Mugimendua) Yanomami herriaren egoera dramatikoaren inguruan egindako salaketa, besteak beste, bere lurraldean legez kanpoko meatzaritzak eragindakoa: 2016tik 2020ra %3.350ko hazkundea. Beste erantzule nagusia... [+]
Eskuin kolpistak gobernuaren eraikin nagusiak eraso zituenean, biolentzia sustatzen zuten edukiak blokeatzen ari zela esan zuen Facebookek. Hala ere, giza eskubideen aldeko Global Witness erakundeak egindako probetan “Heriotza Lularen boto-emaileen umeei” edo... [+]
Kolpea sustatu duten eskuin muturreko jarraitzaileak atxilotzen ari da Polizia, eta Auzitegi Gorenak exijitu die Bolsonaro zaleen kanpamentuak desegiteko 24 orduan. Gutxienez 1.200 lagun atxilotu dituzte. Bolsonaroren jarraitzaileak armadaren kuartel aurrean daude kanpatuta... [+]
Nazioarteko agintari gehienek gaitzespen mezuak zabaldu dituzte sare sozialetan, eta babesa adierazi diote Lula da Silva presidenteari. Jair Bolsonaro defendatu duten eskuineko kargudun batzuek ere salatu dute kolpea.
Kongresua, presidentearen egoitza eta Auzitegi Gorena okupatu eta kalte handiak eragin dituzte milaka manifestarik Brasilia hiriburuan. Gobernuak lau bat ordu behar izan ditu erakundeen kontrola berrartzeko. Partehartzaileak zein sustatzaileak “identifikatuak eta... [+]